Μήπως κι εσύ έχεις να δώσεις μια ιστορία για το Ημερολόγιο εκφοβισμού;. Μίλα Τώρα. Είναι πολλά τα παιδιά που έχουν δεχθεί εκβιασμό και εκφοβισμό στο σχολείο αλλά πολλές φορές το κακό ξεκινάει από το σπίτι και κυρίως τον πατέρα. Είναι μια κατάσταση με δυσμενείς επιπτώσεις στην ψυχική και σωματική υγεία των παιδιών. Από την άλλη η σχολική βία συχνά δεν αναφέρεται. Ο Στέφανος Αλεβίζος ψυχολόγος συνεργάτης του Χαμόγελου του παιδιού, μιλάει για το γνωστό bulling, το σχολικό εκφοβισμό την νεανική βία. Υπάρχουν όρια ανάμεσα στη πλάκα και τη βία κι αυτό πρέπει όλοι να το μάθουν και να το ξεχωρίζουν.
Η αλήθεια είναι ότι δεν φταίει πάντα κάποιος κακός εκπαιδευτικός. Μπορεί να μην είναι ενημερωμένος ή ευαισθητοποιημένος ή το bulling πολύ καλά κρυμμένο μέσα στη σχολική κοινότητα. Συνήθως θύματα είναι τα πιο αδύναμα παιδιά, με κάποιο πρόβλημα ίσως και επίσης παιδιά μεταναστών. Η όποια προσπάθεια εντοπισμού πρέπει να έχει συνέχεια και συνέπεια αλλιώς δεν ωφελεί. Αν αφήσουμε το πρόβλημα να διαιωνίζεται τότε δεν έχουμε ελπίδα για το μέλλον των παιδιών μας.
Όπως τονίζει ο κ. Αλεβίζος η έννοια της πιστοποίησης για τον εκφοβισμό, ήταν θέμα της ατζέντας των επιστημόνων στο Χαμόγελο του παιδιού για πάρα πολλά χρόνια.
Η αλήθεια είναι ότι όλοι βιώσαμε στο σχολείο κάποιο βαθμό εκφοβισμού, δυσκολίες εντάσεις, συγκρούσεις. Η πρώτη καταγραφή εκφοβισμού στην ανθρωπότητα, είναι καταγεγραμμένη στους ψαλμούς των εβραίων, εντοπίζεται στη φύση, και σήμερα αυτά τα φαινόμενα όπως όλα, προσαρμόζονται στις σύγχρονες κοινωνικότητες. Ούτε η λέξη είναι καινούργια, τη ξέρουμε από το Μεσαίωνα, αλλά με άλλη σημασία, μέχρι που κατέληξε να έχει τη σημερινή. Το ότι οι παλαιότεροι βίωσαν το φαινόμενο δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν οι επιπτώσεις που μελετάμε εμείς σήμερα.
Κυκλοφορούν διάφοροι ορισμοί για το φαινόμενο. Εκφοβισμός τραμπουκισμός, ενδοσχολική βία, ένα πεδίο ιδιαίτερα έντονο.
Η έννοια του bulling είναι δύσκολη στην προσέγγιση γιατί παίζει ανάμεσα σε δύο δίπολα, το ένα είναι τις βίας, και το δεύτερο της απορίας των γονιών, γιατί το συζητάτε, όλοι το βιώσαμε. Είναι το δίπολο της πλάκας, του πειράγματος, του αστεϊσμού. Οι συγκρούσεις λένε κάποιοι, είναι αναμενόμενη διάσταση, στην αναπτυξιακή πορεία του ανθρώπου. Άρα που ακριβώς εντοπίζεται;
Όπως τονίζει ο κ. Αλεβίζος είναι κάπου στη μέση. Όπως αναφέρει ο ΟΗΕ και ο ΠΟΥ, υπάρχει η νεανική βία, που περιλαμβάνει όλες τις συγκρούσεις που αφορούν νέους μέχρι 24 χρονών, ένα υποσύνολο της νεανικής βίας, είναι η σχολική βία, και μέσα στη σχολική βία, υπάρχει και ο εκφοβισμός. Δεν ταυτίζεται απόλυτα η έννοια της ενδοσχολικής βίας, με τον εκφοβισμό. Ο εκφοβισμός έχει συχνότητες. Αυτό μας μπερδεύει στο να του δώσουμε συγκεκριμένο ορισμό. Λέμε είναι βία ο εκφοβισμός, είναι πλάκα, ή δεν είναι; Ο εκφοβισμός λειτουργεί σε αυτές τις συχνότητες. Είναι η χαμηλή συχνότητα, που κανένας μας δεν παίρνει χαμπάρι, ούτε οι εκπαιδευτικοί ούτε οι γονείς, μια σιωπηλή διαδικασία που βιώνουν τα παιδιά, και μπορεί να μην είναι κανείς σε θέση να το αντιληφθεί. Η μέση συχνότητα είναι η καθημερινότητα των εκπαιδευτικών. Είναι περιστατικά συγκρούσεων μέσα στο σχολείο πολλές φορές. Και υπάρχει η υψηλή συχνότητα, όπου αρχίζει να «φλερτάρει» με τη βία.
Και τι είναι εκφοβισμός; Είναι αυτό που λένε οι καθηγητές, όταν ένας μαθητής ή μαθήτρια, δέχεται βία από έναν ή περισσότερους συμμαθητές του. Μπορεί να είναι σωματική, λεκτική, συναισθηματική, σεξουαλική, ή ακόμα και διαδικτυακή. Μπορεί να είναι ένας τυχαίος καυγάς στη σχολική αυλή, αλλά αποκτά διαστάσεις εκφοβισμού, όταν εξελίσσεται στο χρόνο. Είναι σταθερή παρουσία του φαινομένου για τουλάχιστον έξι μήνες.
Το βασικότερο για να μιλάμε για εκφοβισμό, είναι η ανισορροπία δύναμης. Το παιδί που εκφοβίζεται είναι εκ των πραγμάτων λιγότερο «δυνατό», από το παιδί που εκφοβίζει. Σωματικά;, συναισθηματικά; Κοινωνικά; πάντως δεν είναι σε θέση να υπερασπιστεί τον εαυτό του. Το ότι η βία μπορεί να είναι και διαδικτυακή, μας κατευθύνει στο ότι δεν περιχαρακώνεται στις σχολικές αυλές και αίθουσες. Μπορεί να είναι απ’ έξω.
Πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι η πρώτη ανάπτυξη του φαινομένου δεν είναι η σχολική αίθουσα, αλλά οι δρόμοι και οι πλατείες. Στη συνέχεια έρχεται το σχολείο. Πρωτιά πάντως παίρνει το διαδίκτυο. Πράγματα εκτός σχολείου, έρχονταν την επόμενη μέρα, σαν χώρο έκφρασης μέσα στο σχολείο.
Το φαινόμενο ορίζεται ως μια αρνητική πράξη, που έχει πρόθεση, στόχο, επαναληψιμότητα και υπάρχει ανισορροπία δύναμης. Σε αυτά τα χαρακτηριστικά πρέπει να δώσει έμφαση, ο ερευνητής του φαινομένου, αλλά και ο εκπαιδευτικός.
Πρέπει επίσης να οριστεί, ο ρόλος του θύτη και του θύματος. Είναι φορές που ο γονιός μπαίνει στο σχολείο, χτυπάει το χέρι στο τραπέζι και λέει «το παιδί μου είναι θύμα εκφοβισμού». Αυτό αν δεν το ξέρουμε επακριβώς, μπορεί να γίνει προβληματικό. Ο γονιός μπορεί να επιβάλει στο παιδί τους χαρακτηρισμούς που το ίδιο πρέπει να εκπληρώσει και να φέρει εις πέρας. Αν βάζω εγώ στο παιδί μου τα γυαλιά του θύματος, τότε ότι συμβαίνει γύρω του το λαμβάνει ως εκφοβισμό. Έτσι γεννάμε από μόνοι μας το φαινόμενο του εκφοβισμού. Αν είμαστε γιατροί για την ασθένεια που διαπιστώνουμε πρέπει να δώσουμε και το φάρμακο . Αν είναι λάθος η διάγνωση, τότε το φάρμακο μπορεί να προκαλέσει νόσηση. Αν ο εκφοβισμός δεν είναι τέτοιος, τότε μπορεί να τον προκαλέσει.
Η άλλη δικαιολογία είναι ότι δεν πρόκειται για εκφοβισμό αλλά για πλάκα. Έχω να πω πως η πλάκα συμβαίνει μεταξύ φίλων. Ο εκφοβισμός δεν συμβαίνει μεταξύ φίλων. Οι φιλικές σχέσεις δεν δημιουργούν αρνητικά συναισθήματα. Εκείνο που θεωρείται πολύ σημαντικό είναι το να είμαστε έτοιμοι να εντοπίσουμε και να αντιμετωπίσουμε ειδικές μορφές εκφοβισμού, κάτι που μπορεί να περάσουν τα παιδιά μας. Παιδιά που εκφοβίστηκαν στην παιδική τους ηλικία ,ως ενήλικες μπορεί να παρουσιάσουν συμπτώματα κατάθλιψης, συμπτώματα που σχετίζονται με την ψυχοπαθολογία, ή έχουν ψυχοκινητικές δυσκολίες, διατροφικές διαταραχές, και υψηλότερα επίπεδα άγχους. Ακόμα, αυτοκτονικές σκέψεις. Είναι στιγμές που κάποιοι σχετίζουν τον εκφοβισμό με την αυτοκτονία. Έχουμε και στην Ελλάδα τέτοια παραδείγματα.
Και όταν τα παιδιά αντιμετωπίζουν φαινόμενο εκφοβισμού πάνω από το 40% θέλει να το αναφέρει και να το συζητήσει με τους εκπαιδευτικούς του. Μέχρι τώρα όμως, κάτω από το 10% το αναφέρει στην εκπαιδευτική κοινότητα. Η τιμωρία δεν είναι αποτελεσματική αν και χρησιμοποιείται σαν μέτρο αντιμετώπισης.
Καλύτερη αντιμετώπιση είναι να βγει ο διευθυντής του σχολείου στην έναρξη του σχολικού έτους και να πει στα παιδιά «ο εκφοβισμός στο σχολείο μας δεν επιτρέπεται εάν συμβεί αυτός, τότε θα γίνουν ένα δύο τρία τέσσερα πράγματα.» Τα παιδιά πρέπει να ξέρουν τους κανόνες του σχολείου τους και πότε και που θα λειτουργήσουν.
