Γράφει η Ίριδα Μελεμενή, Φαρμακοποιός
Τι είναι τα Γαληνικά σκευάσματα;
Γαληνικά σκευάσματα είναι τα εξατομικευμένα σκευάσματα, τα οποία παρασκευάζονται στο εργαστήριο του φαρμακείου με ευθύνη του φαρμακοποιού κατόπιν εντολής/συνταγής ιατρού και έχουν σκοπό να καλύψουν τις ιδιαίτερες απαιτήσεις μιας θεραπευτικής αγωγής. Η ονομασία τους προέρχεται από τον μεγαλύτερο μετά τον Ιπποκράτη, ιατρό της αρχαιότητας, τον Γαληνό.
Μορφές γαληνικών σκευασμάτων:
- Διάλυμα
- Εναιώρημα
- Γαλάκτωμα
- Αλοιφή
- Κρέμα
- Πάστα
- Ζελέ
- Λοσιόν
- Σιρόπι
- Ελιξήριο
- Κόνεις (πούδρες)
- Κάψουλες
- Υπόθετα
- Υπόθετα κολπικά
Γιατί χρειάζονται τα γαληνικά σκευάσματα;
➢Εξατομικευμένα φάρμακα. Θεραπεία προσαρμοσμένη στις ιδιαίτερες ανάγκες του κάθε ασθενή.
➢Μη κυκλοφορούσες φαρμακευτικές μορφές. Αλλαγή της μορφής (πχ. από στερεά σε υγρή), προσαρμοσμένη στις ανάγκες του ασθενή, όπως για παράδειγμα στα βρέφη, στα παιδιά και στους ηλικιωμένους.
➢Μη κυκλοφορούσες περιεκτικότητες. Αλλαγή της περιεκτικότητας του φαρμάκου και η προσαρμογή στις ιδιαίτερες ανάγκες του κάθε ασθενή, όπως για παράδειγμα σε παιδιά που απαιτείται μικρότερη δόση.
➢Αλλαγή των οργανοληπτικών ιδιοτήτων (όπως γεύση, οσμή, χρώμα) με στόχο την ευκολότερη λήψη του φαρμάκου. Εάν σε κάποιο παιδί δεν αρέσει η γεύση από το σιρόπι ή το εναιώρημα που λαμβάνει, μπορεί να αλλαχτεί.
➢Αλλαγή εκδόχου. Στις περιπτώσεις όπου ο ασθενής εμφανίζει αλλεργία ή πάσχει από διαβήτη ή εμφανίζει δυσανεξία στη λακτόζη, είναι δυνατή η αντικατάσταση του εκδόχου από λακτόζη σε κάποιο άλλο διευκολύνοντας έτσι την χορήγησή του.
➢Ελλειπτικά – Αποσυρμένα Φάρμακα. Σε περιπτώσεις όπου ένα φάρμακο βρίσκεται σε έλλειψη ή έχει αποσυρθεί από την τοπική αγορά, είναι δυνατή η παρασκευή του αντίστοιχου γαληνικού στο εργαστήριο του φαρμακείου, καλύπτοντας έτσι την αναγκαιότητα λήψης του φαρμάκου αυτού.
➢Ορφανά Φάρμακα. Αποτελούν μία ιδιαίτερη κατηγορία φαρμάκων και αφορούν σε σπάνιες σοβαρές ασθένειες. Στις περιπτώσεις όπου δεν κυκλοφορεί ένα εμπορικό ορφανό φάρμακο, το γαληνικό εργαστήριο του φαρμακείου, κατόπιν εντολής ιατρού, μπορεί να παρασκευάσει το συγκεκριμένο φάρμακο.
➢Κτηνιατρικά Φάρμακα. Ο αριθμός των κτηνιατρικών φαρμάκων είναι πολύ περιορισμένος επιβάλλει ορισμένες φορές την παρασκευή τους στο γαληνικό εργαστήριο του φαρμακείου. Επίσης, μπορεί να απαιτείται αλλαγή της δόσης ή της γεύσης.
➢Ομοιοπαθητικά Φάρμακα. Χαρακτηρίζεται ως γαληνικό σκεύασμα, το οποίο παράγεται στο εργαστήριο του φαρμακείου με ευθύνη του φαρμακοποιού κατ’ εντολή του ομοιοπαθητικού ιατρού.
Τι είναι απαραίτητο για ένα εργαστήριο;
- Ειδικά διαμορφωμένος χώρος
- Εξειδικευμένο προσωπικό
- Πιστοποιημένες Α’ ύλες
- Κατάλληλος εξοπλισμός
- Διατήρηση πρωτοκόλλων και αρχείων καταγραφής όλων των διαδικασιών
- Τήρηση υγειονομικών κανόνων
Ο ρόλος του φαρμακοποιού:
- Είναι υπεύθυνος να διασφαλίσει την ποιότητα και την αποτελεσματικότητα των Α’ υλών και του τελικού σκευάσματος που παρασκευάζει.
- Οφείλει να επικοινωνεί με τον θεράποντα ιατρό και τον ασθενή όπου αυτό κρίνεται απαραίτητο.
- Οφείλει να καταγράφει όλες τις διαδικασίες παρασκευής και ελέγχου.
- Οφείλει να ακολουθεί τους κανόνες υγιεινής.
- Οφείλει να εκπαιδεύεται ο ίδιος και οι συνεργάτες του.
