Στην αρχή είπες ότι είναι ωραία να παίρνει ο άλλος πρωτοβουλίες, να φύγεις από την έννοια αυτή, μετά μπορεί να είχες δική σου γνώμη, αλλά είπες να μην κακοκαρδίσεις τον άλλον και δεν μίλησες. Έτσι πέρασε ο καιρός, σιωπούσες πάντα, και όταν έφερες αντίρρηση τότε έγινε χειριστικός, στην αρχή λεκτικά μετά με ψυχολογική επιβολή και τέλος έφτασε στη βία. Είπες δεν μπορείς να κάνεις τίποτα. Ποτέ μην πεις ότι δεν μπορείς να ξεφύγεις. Μη μένεις στη σιωπή μη γίνεσαι θύμα, γιατί και ο θύτης σου έχει αδυναμία στο να σε θυματοποιεί. ¨
Έτσι ξεκινάνε και συχνά εξελίσσονται πολλές σχέσεις. Άλλοτε είναι μεταξύ ζευγαριών, άντρας ή γυναίκα δεν παίζει ρόλο και οι δύο μπορεί να γίνουν πιεστικοί και μετά χειριστικοί. Άλλες φορές πάλι είναι η συμπεριφορά μητέρας προς το παιδί της και άλλες προϊστάμενος ή διευθυντής, προς τον υφιστάμενό του ή τον υπάλληλό του. Πάντα όμως κάποιος είναι το πάνω χέρι και κάποιος άλλος, περιμένει από κάτω μήπως αυτό το χέρι γίνει και η δαμόκλειος σπάθη.
Το πλέον ουσιαστικό, είναι να βγούμε στο φως στην επιφάνεια να δούμε την αλήθεια κατάματα, όσο και αν πονάει. Ναι, όταν ο άλλος είναι επιλογή μας, τότε τα πράγματα είναι πιο δύσκολα. Τίποτα όμως, δεν είναι μη αναστρέψιμο, όσο και αν υπάρχουν παράπλευρες απώλειες. Και αυτό το ρεπορτάζ ξεκίνησε με αφορμή τη χειριστική σχέση του Μπάμπη του πιλότου, που κάτω από το αξίωμα και τη στολή, έκρυβε έναν άλλον άνθρωπο, που τελικά εκδηλώθηκε και δυστυχώς βρέθηκε κάτω από το χέρι του, θύμα η σύζυγός του. Δεν είναι τα χρόνια της διαφοράς που είχαν, αυτό είναι πια ξεκάθαρο. Πολλά ζευγάρια έχουν αυτή τη διαφορά ηλικίας ή και μεγαλύτερη. Δεν πάει να πει όμως, ότι ο ένας δεν σέβεται και δεν εκτιμάει τη γνώμη του άλλου. Η περίπτωση αυτού του ανθρώπου, δεν είναι η μόνη και σίγουρα δεν θα είναι η τελευταία μέσα στα κοινωνικά ήθη ελληνικά ή παγκόσμια. Είναι όμως, ένα παράδειγμα, αυτού που λέμε προς γνώση και συμμόρφωση. Την ανάλυση των χειριστικών σχέσεων και το πώς συμπεριφέρονται οι χειριστικοί χαρακτήρες, ανέλαβε να μας αναλύσει η ψυχολόγος κα Νάντια Μάλλιου.
«Χειριστικός άνθρωπος, είναι αυτός που μπορεί και χρησιμοποιεί τον χαρακτήρα του, την προσωπικότητά του, να φέρνει τους άλλους, γιατί μπορεί να χειρίζεται πολλούς, στη θέση που εκείνος θέλει, για να κάνει ότι εκείνος επιθυμεί ή ότι έχει στο μυαλό του. Μπορεί να είναι συνειδητά χειριστικός, αλλά και όχι. Είναι φορές που ένας τέτοιος άνθρωπος, έχει μεγαλώσει έτσι και δεν γνωρίζει ότι είναι χειριστικός. Όλα έχουν να κάνουν με το άτομο και τις συνθήκες. Ο χειριστικός άνθρωπος κάτι προσπαθεί να αποδείξει, κάτι θέλει να διασφαλίσει, για τον εαυτό του. Δύσκολο να δούμε τη σκέψη όποιου χειρίζεται τους άλλους και μάλιστα συστηματικά. Θέλει να έχει τον έλεγχο και να ξέρει ότι δεν τον περιμένουν απρόοπτα ή δεν θα πληγωθεί και δεν θα βρεθεί σε μη αναγνωρίσιμες από αυτόν καταστάσεις. Καλύπτει έτσι κάποια ανάγκη του. Θέλει να φτιάξει τέτοιο περιβάλλον γύρω του, ώστε να μην βρεθεί σε απάτητα νερά, Γι αυτό και χειρίζεται άλλους, χωρίς να το καταλαβαίνει, βασιζόμενος σε μια δική του ανάγκη, για πράγματα που δεν έχει καταφέρει ο ίδιος για τον εαυτό του. Θέλει να ηρεμήσει και να νοιώσει άνετα με τον εαυτό του.»
Από την άλλη η χειριστική σχέση, είναι αυτή που έχει κομμάτια ελέγχου και εξουσίας. Κάποιος από τους δύο είναι πιο δυνατός ή τουλάχιστον έτσι φαίνεται. Ο χειριστικός έχει τον πρώτο λόγο στη σχέση, ή το δεύτερο μέλος είναι πιο αδύναμο και πιο εξαρτημένο. Η σχέση μπορεί να είναι ερωτική, συντροφική, γονέα προς παιδί, συνεργατική, φιλική.
Δεν είναι σίγουρο αν τα χαρακτηριστικά διακρίνονται πάντα από μακριά. Σίγουρα όμως, κάποιος από τους δύο, ή και οι δύο δυσφορούν, δεν είναι χαρούμενος, ούτε είναι καλά μέσα σε αυτή τη σχέση. Πιθανώς να είναι και τα δύο μέλη. Ίσως η σχέση συνδυάζεται με κάποιας μορφή βία, δεν χρειάζεται να είναι πάντα σωματική, μπορεί να είναι συναισθηματική ψυχική ή και λεκτική. Μπορεί το ένα μέλος της σχέσης, να αποδυναμώνει συστηματικά το άλλο και του παίρνει κομματάκια ψυχικής δύναμης, αυτοπεποίθησης.
Έτσι ο συνεχώς αποδυναμωμένος παραμένει πάντα εκεί. Καμιά φορά, αυτό δεν γίνεται καν αντιληπτό από το περιβάλλον ακόμα και το πιο στενό. Γι’ αυτό δεν είναι εύκολο ένα τρίτο μάτι να πει ότι κάποιος έχει χειριστική σχέση ή ότι ο ίδιος είναι χειριστικός. Φυσικά έχει διαβαθμίσεις αυτή η συμπεριφορά όπως όλες , με ένταση ή διάρκεια και τότε κρίνεται πότε είναι προβληματική ή όχι. Η συνέχεια είναι εκείνη που κάνει το προβληματικό χρόνιο.
Καμιά φορά γίνεται παράλληλα κατάχρηση εξουσίας. Δεν είναι ακριβώς ίδιες έννοιες. Γενικά σε μαζικές εκπαιδεύσεις παρατηρείται και χειριστική συμπεριφορά αλλά και κατάχρηση εξουσίας.
Αν ξεφύγει η χειριστική συμπεριφορά και δεν ελέγχεται τότε οδηγεί σε ανεπιθύμητες καταστάσεις. Αυτό ισχύει για κάθε σύστημα.
Όμως ας ξέρουμε, ότι πολλοί άνθρωποι γύρω μας είναι εγκλωβισμένοι μέσα σε μια χειριστική σχέση, ασφυκτιούν και δεν μπορούν να ξεφύγουν. Στις σχέσεις πρέπει και τα δύο μέλη να νοιώθουν εξίσου δυνατά και να βιώνουν ίση κατάσταση ελευθερίας.
Αλλιώς μπορεί να χωρίσουν ή να ακουστεί ότι τον εγκατέλειψε ή πήρε το παιδί της κι έφυγε, έως και τα πιο απίθανα της επικαιρότητας. Όταν ένα ζευγάρι όμως δυσλειτουργεί, πρέπει να ζητήσει βοήθεια. Κάτι που δεν είναι πάντα εύκολο, δεν νοιώθεις ότι κινδυνεύεις εσύ ή το ζευγάρι σου. Σίγουρα όμως, η σιωπή δεν οδηγεί πουθενά. Στόχος είναι να γίνουν πιο δυνατός ο αδύναμος και να ζητήσει βοήθεια. Να βγει από τη δυσλειτουργία και να μην διστάσει. Δεν είναι ταμπού ούτε να σκέφτεται τι θα πουν οι άλλοι.
Αφιερωμένο στον Μπάμπη το πιλότο.
