- Γιατί πολλοί νέοι άνθρωποι σήμερα προτιμούν να μην βγουν έξω το Σάββατο βράδυ και να μείνουν στο σπίτι; Τι κάνουν στο σπίτι;
Είναι στο internet, στο Facebook, ή σε άλλα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ή παίζουν παιχνίδια, ή ασχολούνται με τζόγο ή πορνογραφία στο internet.
Οι νέες τεχνολογίες υπόσχονται νέους τρόπους για να κάνουμε διάφορα πράγματα πολύ πιο εύκολα. Και αυτό είναι γεγονός. Η εξάπλωση όμως αυτή των εφαρμογών των μέσων κοινωνικής δικτύωσης έχει αλλάξει εντελώς το τοπίο των κοινωνικών αλληλεπιδράσεων. Δημιουργεί νέες συναισθηματικές καταστάσεις, νέες συνήθειες, νέα προβλήματα και ασφαλώς απαιτεί χρόνο και ενέργεια.
- Ασχολείστε αρκετή ώρα με το internet, ακόμα και όταν δεν υπάρχει συγκεκριμένος λόγος;
- Ο σύντροφος σας παραπονείται συχνά ότι δεν ασχολείστε μαζί του, γιατί είστε συνέχεια στο internet;
- Ακόμα και όταν τρώτε είστε στο internet;
- Έχει ψυχοδραστική φύση το internet;
- Είναι τρόπος αντιμετώπισης της μοναξιάς ή μήπως την προκαλεί κιόλας;
- Τα έξυπνα κινητά, οι πολλές ώρες στο internet, μπορούν να προκαλέσουν συμπεριφορά «εξάρτησης»;
Πιθανά, ναι, εφόσον εκλύουν συναισθήματα ικανοποίησης, ανταμοιβής, ή αισθήματα άγχους και δυσανεξίας όταν είναι κάποιος μακριά από αυτά, πχ. περιμένοντας ένα email, ένα μήνυμα, ή βλέποντας προσωπικές φωτογραφίες.
Ασφαλώς, το διεγερτικό περιεχόμενο, η εύκολη πρόσβαση, η άνεση που ενέχει, το χαμηλό κόστος, ο οπτικός ερεθισμός, η αυτονομία και η ανωνυμία επηρεάζουν έντονα συναισθηματικά.
Όταν λέμε ότι κάτι είναι ψυχοδραστικό, εννοούμε ότι επηρεάζει τη διάθεση και πιθανά τη συμπεριφορά.
Ασφαλώς, σημαντικό ρόλο παίζει εάν η παραπάνω ενασχόληση επηρεάζει αρνητικά την επαγγελματική, προσωπική, οικογενειακή και κοινωνική ζωή του ατόμου.
Σίγουρα, μπορεί να επηρεάσει την προσοχή και τη συγκέντρωση, προκαλώντας διακοπή ή διάσπαση της σκέψης ή της προσοχής. Μας αποσπούν από το να διατηρήσουμε την προσοχή μας σε μία δραστηριότητα, ή απλά να μείνουμε μόνοι με τις σκέψεις μας, ή να σκεφτόμαστε βαθύτερα θέματα που μας απασχολούν.
Βέβαια, θα πρέπει να σημειωθεί ότι δεν υπάρχουν ακόμα επίσημα διαγνωστικά κριτήρια για νέες εξαρτήσεις ,που έχουν εμφανιστεί τα τελευταία χρόνια, όπως εξάρτηση από το internet, παιχνίδια στο internet, εξάρτηση από κινητά τηλέφωνα.
Ωστόσο, αν κάποιος ή το περιβάλλον του παρατηρεί ότι αυξάνει τις ώρες στις παραπάνω δραστηριότητες, παραμελεί άλλες δραστηριότητες, ή κοινωνικές επαφές με ανθρώπους, έχει μειώσει τη φυσική δραστηριότητα, τότε ίσως θα πρέπει να προβληματιστεί μήπως οι ώρες ενασχόλησης θέτουν προβλήματα στις παραπάνω δραστηριότητες.
Τα Social Media, όπως Facebook, instagram, έχουν επηρεάσει τον τρόπο που επικοινωνούμε και αλληλοεπιδρούμε.
Συνεπώς, επηρεάζουν κάποιες πλευρές της ανθρώπινης συμπεριφοράς και μπορεί να προκαλέσουν και ψυχολογικά προβλήματα, όπως κατάθλιψη, χαμηλή αυτοεκτίμηση, ειδικά στα παιδιά και στους εφήβους.
Κάποιες μελέτες βέβαια, έδειξαν και αντίθετα αποτελέσματα, όπως πχ. οτι θα μπορούσαν να είναι χρήσιμα για άτομα που είναι απομονωμένα, ή άτομα με παρερμηνευτική ετοιμότητα, που επιθυμούν να κρατούν σε απόσταση τους ανθρώπους και έτσι, με τον τρόπο αυτό, νιώθουν περισσότερη ασφάλεια.
Το Facebook έχει αυξήσει την συνδεσιμότητα μεταξύ των ατόμων, βοηθά στην ανταλλαγή ιδεών και στην OnLine εκμάθηση. Από την άλλη, το Facebook αποτελεί ένα δίκτυο με πολλές, αλλά αδύναμες σχέσεις, που δεν μπορούν να λειτουργήσουν υποστηρικτικά στη ζωή των ανθρώπων.
Σε κάποιες περιπτώσεις, μπορεί να προκαλέσει κατάθλιψη, ζήλεια και φθόνο για τις ζωές των άλλων, (θεωρούμε ότι οι άλλοι είναι πιο ευτυχισμένοι και περνάνε καλύτερα), υποτίμηση της εικόνας του σώματος, κακό ύπνο , μειωμένη επίδοση στο σχολείο.
Αν έχεις χαμηλή αυτοεκτίμηση, συγκρίνοντας τους φίλους σου με τους φίλους άλλων ατόμων, αμέσως νιώθεις μειονεκτικά και το γεγονός αυτό μπορεί να αποτελέσει προδιαθεσικό παράγοντα για κατάθλιψη.
Λειτουργεί όμως και αντίστροφα. Το καταθλιπτικό άτομο μπορεί να καταφύγει στο Facebook για να αποφύγει να αντιμετωπίσει τα προβλήματα του. Επίσης άτομα με διαταραχές προσωπικότητας, τα οποία έχουν δυσκολία στην επικοινωνία τους με τους ανθρώπους, χρησιμοποιούν το Facebook για να καλύψουν τις “δύσκολες” πλευρές της προσωπικότητας τους.
Εξάλλου, οι πολλές ώρες στα Social Media μειώνουν την επικοινωνία με την οικογένεια, τον κοινωνικό κύκλο του χρήστη. Η μείωση αυτή συχνά οδηγεί σε συναισθήματα μοναξιάς και αποξένωσης και ειδικά στα παιδιά μπορεί να επηρεάσει την κοινωνική τους ανάπτυξη.
Ένας άλλος τομέας που θίγεται μέσα από την επικοινωνία μας με Social Media, είναι η αντίληψη που έχουμε σχετικά με την εμφάνιση μας, ειδικά αν υπάρχει προδιάθεση για διαταραχές διατροφής.
Συχνά στα Social Media παίζουμε ένα ρόλο, παρουσιάζουμε τον εαυτό μας όπως τον θέλουμε και δίνουμε έμφαση σε χαρακτηριστικά που επιλέγουμε να τονίσουμε Έτσι σένα βαθμό, χάνεται η αυθεντικότητα και ο αυθορμητισμός στην επικοινωνία.
Όταν το άτομο γίνεται αντικείμενο, η αίσθηση του εαυτού μειώνεται. Το Facebook δεν μπορεί να αντικαταστήσει την face to face επικοινωνία.
- Πώς να διαχειριστούμε όλα αυτά;
Κρατήστε μία επιφύλαξη όταν οι άλλοι άνθρωποι παρουσιάζουν μία τέλεια ζωή. Μοιραστείτε ποιοτικό χρόνο με τους φίλους και την οικογένειά χωρίς την παρουσία κινητού. Μπορείτε να επικοινωνείτε με τους φίλους σας, μέσω των Social Media, αλλά σκεφτείτε να τους πάρετε τηλέφωνο και να τους συναντήσετε από κοντά. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε πως επηρεάζουν την ψυχική μας υγεία τα Social Media.
Πάντα να αξιολογείτε τα sites στα οποία μπαίνετε και τις πληροφορίες που παρέχουν.
Γενικότερα, είναι σημαντικό στη ζωή να υπάρχει ποικιλία ερεθισμάτων και επικοινωνίας γιατί ότι γίνεται με μέτρο δεν είναι ποτέ βλαβερό.
- Τι μπορούμε να κάνουμε όταν νιώθουμε ότι μας συμβαίνουν κάποια από τα παραπάνω;
Καταρχήν, να ελέγχουμε τις ώρες που περνάμε στο internet, στο κινητό μας και να βάλουμε ένα χρονικό περιορισμό.
Να επιδιώκουμε να μιλήσουμε στο τηλέφωνο με τα άτομα που επικοινωνούμε στο internet ή να τα συναντήσουμε έξω (εφόσον φυσικά είναι άτομα που τα γνωρίζουμε, όχι άγνωστοι και αναφερόμαστε ασφαλώς στους ενήλικες).
Να καλλιεργούμε πραγματικές, ουσιαστικές σχέσεις με αυτούς που πραγματικά θέλουμε. Αν νιώθουμε ότι το internet καλύπτει κάποιους φόβους, δισταγμούς ή αδυναμίες μας να σχετιστούμε πιο πραγματικά και πιο αυθεντικά με τους ανθρώπους, θα πρέπει να σκεφτούμε υπεύθυνα για τον εαυτό μας πάνω σε αυτό και να μιλήσουμε μ έναν ψυχολόγο. Να εστιασθούμε στη δουλειά. Να χρησιμοποιούμε τον ελεύθερο χρόνο μας πιο εποικοδομητικά (περπάτημα, σωματική άσκηση, σπορ).
Επίσης να σκεφτούμε τις καταστάσεις και τα συναισθήματα που μας κάνουν να κολλάμε με τις νέες τεχνολογίες.
- Είναι επειδή βαριόμαστε, νιώθουμε μόνοι, έχουμε άγχος ή αγωνία για κάτι;
Μιλήστε σε κάποιον αν νιώθετε κάποια από αυτά τα συναισθήματα.
Τέλος, προσπαθείτε να πειθαρχείτε με τη χρήση του κινητού, όταν είστε με τα παιδιά σας, όταν οδηγείτε, όταν είστε σε μια συνάντηση ή σε μία κοινωνική εκδήλωση.
Θα εκπλαγείτε όταν νιώσετε ότι έχετε καταφέρει να ελέγξετε αυτή τη συνεχή επιθυμία. Βάλτε στο αθόρυβο το κινητό σας κάποιες στιγμές που χρειάζεται να εστιασθείτε σε μία σοβαρή δουλειά ή να ξεκουραστείτε.
Dr.Ίλια Θεοτοκά, Κλινική ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια Αιγινήτειο Νοσοκομείο, Πρόεδρος της Δράσης για την Ψυχική Υγεία.
