Η διατροφή διαδραματίζει σημαντικό ρόλο σε πολλές πτυχές της ανάπτυξης του καρκίνου και αποτελεί σημαντική υποστηρικτική θεραπεία καθ ‘όλη την πορεία της θεραπείας του. Η κατάλληλη διατροφική υποστήριξη μπορεί να βοηθήσει τους καρκινοπαθείς να διατηρήσουν το βάρος και την άπαχη σύνθεση του σώματος τους, προσφέροντας καλύτερη ανάκαμψη από συμπτώματα διατροφικής επίδρασης και βελτίωση της ποιότητας ζωής.1,2,3,4

Πώς η θεραπεία διατροφής βελτιώνει την φροντίδα του καρκίνου

Η διατροφική παρέμβαση μπορεί να βελτιώσει κλινικές εκβάσεις σε ορισμένους τύπους καρκίνου (π.χ. καρκίνο κεφαλής και τραχήλου) ή θεραπευτικές αγωγές (π.χ., χημειοακτινοθεραπεία) όπου η μειωμένη πρόσληψη τροφής είναι επικρατούσα και δεν συνοδεύεται από σοβαρές μεταβολικές διαταραχές. Σε αυτούς τους ασθενείς, η συμβατική εξέταση, η αξιολόγηση και η κατάλληλη διατροφική παρέμβαση προβλέπεται να έχουν ευεργετικές επιδράσεις.

Ο υποσιτισμός και η καχεξία στον καρκίνο

Ο υποσιτισμός αποτελεί κύρια αιτία θνησιμότητας στους ογκολογικούς ασθενείς 6 και προκαλεί αρνητικές επιδράσεις στους ιστούς, τη δομή του σώματος, τις λειτουργίες οργάνων καθώς και στη συνολική κλινική πορεία.7 Εως το 80% όλων των ασθενών με όγκους έχουν ήδη χάσει βάρος κατά τη διάγνωση. Αυτή η αρχική απώλεια βάρους είναι ιδιαίτερα έντονη σε ασθενείς με παγκρεατικούς, γαστρικούς, οισοφαγικούς και όγκους κεφαλής και τραχήλου. Το 30% αυτών των ασθενών παρουσίασαν ήδη σημαντική απώλεια βάρους 10% ή και περισσότερο του σωματικού τους βάρους τη στιγμή της διάγνωσης.6 Η καχεξία είναι μια συγκεκριμένη μεταβολική μορφή υποσιτισμού που εμφανίζεται ιδιαίτερα σε προχωρημένα στάδια του καρκίνου.8 Τα κριτήρια για την καχεξία των όγκων είναι ο συνδυασμός υποσιτισμού και συστηματικής φλεγμονώδους αντίδρασης. Μια διατροφική ανεπάρκεια αυτού του είδους έχει δυσμενή επίδραση στην ποιότητα ζωής και στην πρόγνωση του ασθενούς. Τόσο η ανταπόκριση στις θεραπείες κατά του όγκου όσο και ο χρόνος επιβίωσης επηρεάζονται αρνητικά.9 Επιπλέον, υπάρχει συχνά μια σαφής οικονομική επιβάρυνση που προκύπτει από τη διατροφική ανεπάρκεια λόγω της συχνής και μακρόχρονης παραμονής στο νοσοκομείο και του υψηλότερου θεραπευτικού κόστους που συνδέεται με αυτό.

Σημασία και οφέλη της διατροφικής υποστήριξης στον καρκίνο

Στόχοι θεραπείας διατροφής σε θεραπεία καρκίνου (Καρκίνος κατευθυντήριων γραμμών ESPEN 2016)

  • Διατηρήστε ή βελτιώστε την πρόσληψη τροφής Μειώστε τις μεταβολικές διαταραχές
  • Διατηρήστε τη μάζα των σκελετικών μυών και τη φυσική απόδοση
  • Μειώστε τον κίνδυνο μειώσεων ή διακοπών των προγραμματισμένων αντικαρκινικών θεραπειών
  • Βελτίωση της ποιότητας ζωής
  • Estimated age-standardised incidence and mortality rates: both sexes.10 

    Διατροφική Θεραπεία σε υποσιτισμένους ασθενείς ή σε ασθενείς με καρκίνο υποσιτισμού

  • Μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση του σωματικού βάρους και της πρόσληψης ενέργειας 5
  • Μπορεί να μειώσει τη συχνότητα εμφάνισης μετεγχειρητικών μολυσματικών και μη μολυσματικών επιπλοκών, καθώς και θετική επίδραση στη διάρκεια της νοσηλείας 11
  • Μπορεί να βελτιώσει τη φυσική δραστηριότητα και την ποιότητα ζωής 5 Μπορεί να μειώσει τις αρνητικές επιπτώσεις της ακτινοθεραπείας στη διατροφική κατάσταση 5
  • Μπορεί να βελτιώσει την επιβίωση 5, 9
  • Μπορεί να βελτιώσει την ποιότητα ζωής 2, 5
  • Μπορεί να μειώσει την τοξικότητα για τη θεραπεία του καρκίνου 5, 12

Πόσο σημαντική είναι η διατροφή στην καταπολέμηση του καρκίνου;

Η διατροφή είναι μια διαδικασία στην οποία η τροφή λαμβάνεται και χρησιμοποιείται από το σώμα για την ανάπτυξη, για να κρατήσει το σώμα υγιές και να αναδομήσει τους ιστούς. Η καλή διατροφή είναι σημαντική για την καλή υγεία. Η κατανάλωση των σωστών ειδών τροφίμων πριν, κατά τη διάρκεια και μετά από θεραπεία καρκίνου μπορεί να βοηθήσει τον ασθενή να αισθάνεται καλύτερα και να παραμείνει πιο δυνατός. Πως μπορούμε να έχουμε μια καθαρή εικόνα και σωστές πληροφορίες έτσι ώστε η διατροφή του ογκολογικού ασθενή να ειναι σωστή και να υποστηρίζει τις θεραπείες του ; Ο έλεγχος του μεταβολικού προφίλ αποτελεί την ακτινογραφία του κυττάρου. Μεταβολισμός, είναι το άθροισμα των βιοχημικών αντιδράσεων που συμβαίνουν στον οργανισμό μας, δημιουργώντας ή διασπώντας ουσίες με σκοπό την παραγωγή ενέργειας και την αναδόμηση ιστών. Ο μεταβολισμός διακρίνεται σε δύο σκέλη, τον καταβολισμό και τον αναβολισμό. Ο καταβολισμός περιλαμβάνει τις αντιδράσεις διάσπασης πολύπλοκων ουσιών σε απλούστερες, με παράλληλη συνήθως απόδοση ενέργειας. Ο αναβολισμός περιλαμβάνει τις αντιδράσεις σύνθεσης πολύπλοκων χημικών ουσιών.  Στα κύτταρα λοιπόν γίνονται συνεχώς χιλιάδες αντιδράσεις ώστε να διατηρηθούμε στη ζωή, για την πραγματοποίηση των οποίων είναι απαραίτητη η δράση των ενζύμων. Τα ένζυμα με τη σειρά τους ενεργοποιούνται με την συμμετοχή κάποιων συμπαραγόντων (βιταμινών, ιχνοστοιχείων κ.α.) η έλλειψη ή η ανεπάρκεια των οποίων προκαλεί ανεπαρκή λειτουργία των ενζύμων και μπλοκάρισμα της χημικής αντίδρασης με επακόλουθο παθολογικές διακυμάνσεις των παράγωγων των αντιδράσεων (μεταβολίτες). Με αυτή την εξέταση προσδιορίζονται οι μεταβολίτες και έτσι ανάλογα με τις διακυμάνσεις τους διαπιστώνουμε καταστάσεις που θα μπορούσαν να πυροδοτήσουν παθολογικές εκδηλώσεις στο μέλλον ή υπάρχουσες δυσλειτουργίες σε κυτταρικό επίπεδο. Οι απαντήσεις μας βοηθούν να παρέχουμε εξατομικευμένα θεραπευτικά σχήματα που αφορούν την αναπλήρωση θρεπτικών συστατικών (πχ βιταμίνες), συστάσεις για αλλαγή διατροφικών συνηθειών, μέτρα για την διόρθωση τυχών δυσλειτουργιών του πεπτικού, τη χορήγηση σωστής φαρμακευτικής αγωγής και την σύσταση για πιθανό περαιτέρω έλεγχο διερεύνησης τυχόν παθογενειών. Οι εξετάσεις γίνονται στο διαγνωστικό κέντρο ΑΝΑΛΥΣΗ σε συνεργασία με το τμήμα Αναλυτικής Χήμείας του Αριστοτέλειου Παν/μίου Θεσσαλονίκης.

Dr.Σταύρος Π.Δέρδας M.D.,M.Sc.,Ph.D.  Μοριακός Ογκολόγος

Βιβλιογραφία

  1. Santarpia L, Contaldo F, Pasasini F. Nutritional sccreening and early treatment of malnutrition in cancer patients. J Cachexia Sarcopenia Muscle. 2011 Mar, 2(1):27-35.
  2. Borges L, Paiva S, Silveira D, Assuncao M, Gonzalez M. Can nutritional status influence the quality of life of cancer patients?. Revista de Nutricao 23(5): 745-753. 2010.
  3. Kreitler S, Barak F, Danieli-Siegelman N, Ostrowsky A. Nutrition and quality of life in advanced cancer patients. Psycho-Oncology 23( Suppl.3):338-417. 2014.
  4. Insering EA, Capra S, Bauer JD. Nutrition intervention is beneficial in oncology outpatients receiving radiotherapy to the gastrointestinal or head and neck area. British journal of cancer (2004) 91, 447-452.
  5. Arends J, Bachmann P, Baracos V, et all. ESPEN guidelines on nutrition in cancer patients. Clinical Nutrition 36 (2017) 11-48.
  6. DeWys WD, Begg C, Lavin PT et al.: Prognostic effect of weight lossprior to chemotherapy in cancer patients. Am J Med 1980, 69: 491-7
  7. Stratton RJ: Disease-related malnutrition. An evidence-based approach to treatment. Hrsg. Stratton RJ, Green CJ, Elia M. CABI Publishing, Wallingford 2003.
  8. Tisdale MJ: Cachexia in cancer patients. Nat Rev Cancer 2002: 862-71.
  9. Andreyev HJN et al.: Why do patients with weight loss have a worse outcome when undergoing chemotherapy for gastrointestinal malignancies? Eur J Cancer 1998; 34: 503-9.
  10. WHO, International agency for research on cancer. GLOBOCAN 2012: Estimated cancer incidence, mortality and prevalence worldwide in 2012.
  11. Xia Yan, Fu-Xian Zhou, Tian Lan, hui Xu, xiao-xi Yang, Cong-hua Xie, Jing Dai, Zhen-ming Fu, Yan Gao, Lu-lu Chen. Optimal postoperative nutrition support for patients with gastrointestinal malignancy: a systematic review and meta-analysis. Clinical Nutrition 36 (2016) 710-721.

12. Paccagnella A, Morasutti I, Rosti G. Nutritional intervention for improving treatment tolerance in cancer patients. Current opinion in oncology. July 2011, vol 23, issue 4 -p 322-330

#########

ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΑΡΘΡΑΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟ