Η εφηβεία σηματοδοτεί τη μετάβαση ενός ατόμου από την παιδική στην ώριμη ηλικία. Τα εφηβικά χρόνια αποτελούν μια περίοδο έντονης ανάπτυξης, όχι μόνο φυσικής αλλά πνευματικής και κοινωνικής. Κατά τη διάρκεια της εφηβείας επιτυγχάνεται το 20% του οριστικού ύψους σώματος ενός ενήλικα και το 50% του συνολικού σωματικού του βάρους. Η γνώση για  τη σωστή φροντίδα του σώματος και της διατροφής ενός εφήβου, κρίνεται άκρως απαραίτητη ιδιαίτερα σε μια εποχή που τα προβαλλόμενα «πρότυπα» μπορούν να αποβούν θανατηφόρα.

 

Ο έντονος ρυθμός ανάπτυξης, η έντονη αθλητική δραστηριότητα, αλλά και η μη ισορροπημένη διατροφή, καθιστά τους έφηβους επιρρεπείς στην εμφάνιση στερητικού τύπου αναιμιών, με συχνότερη τη σιδηροπενική αναιμία.

Η σωστή διατροφή συμπεριλαμβάνοντας την επαρκή πρόσληψη σιδήρου, αποτελεί σημαντικό παράγοντα στη φυσιολογική σωματική ανάπτυξη και πνευματική διαμόρφωση ενός εφήβου. Η ανεπαρκής πρόσληψη σιδήρου και η σιδηροπενική αναιμία μειώνουν τόσο το αναπτυξιακό, όσο και το πνευματικό επίπεδο ενός ατόμου.

Οι γονείς επηρεάζουν σε πολύ σημαντικό βαθμό τη φυσική κατάσταση των παιδιών τους, συνεπώς μπορούν να βοηθήσουν στη σωστή εκμάθηση μιας καλής φυσικής σωματικής κατάστασης.

Ο σίδηρος αποτελεί συστατικό της αιμοσφαιρίνης, της μυοσφαιρίνης και πολλών άλλων πρωτεϊνών και ενζύμων με αποτέλεσμα η έλλειψή του να προκαλεί αναιμία και ποικίλες διαταραχές στους επιθηλιακούς ιστούς, στους μυς και στο ανοσολογικό σύστημα. Οι επιπτώσεις της σιδηροπενίας, με ή χωρίς αναιμία είναι σημαντικές και ποικιλόμορφες και εκτείνονται από τις νευροψυχικές διαταραχές και διαταραχές των γνωσιακών λειτουργιών στα παιδιά έως την διαταραχή της ανάπτυξης, την ευπάθεια σε λοιμώξεις και τις πολυσυστηματικές εκδηλώσεις της αναιμίας.

Αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης σιδηροπενικής αναιμίας παρουσιάζουν ιδιαίτερα οι έφηβες λόγω της μηνιαίας απώλειας αίματος κατά την έμμηνο ρύση.

Η φυσιολογική ημερήσια απώλεια σιδήρου υπολογίζεται σε 1 mg για τους άρρενες έφηβους ενώ για τις έφηβες αυξάνεται κατά 1 mg επιπλέον από την έμμηνο ρύση.

Όσον αφορά στις διατροφικές συνήθειες η ημερήσια περιεκτικότητα του σιδήρου υπολογίζεται σε 15 mg από τα οποία απορροφούνται τα 1-2 mg. Τα 2/3 του σιδήρου προέρχονται από ανακύκλωση του σιδήρου της αίμης ενώ το 1/3 προέρχεται από τον ανόργανο σίδηρο. Η σιδηροπενική αναιμία εμφανίζεται όταν η ένδεια σιδήρου οδηγεί σε μειωμένη σύνθεση αιμοσφαιρίνης και ερυθρά αιμοσφαίρια με μειωμένο ποσοστό αιμοσφαιρίνης (υπόχρωμη, μικροκυτταρική αναιμία.).

 

 

Παράγοντες κινδύνου ανεπαρκούς πρόσληψης σιδήρου στους έφηβους:

1.Χαμηλή πρόσληψη κρέατος, ψαριών, πουλερικών ή σιδηροενισχυμένων τροφών

2. Συχνή δίαιτα ή περιορισμένη διατροφή

3. Χορτοφαγία

4. Παράλειψη γευμάτων

5. Χρόνια ή απότομη απώλεια σωματικού βάρους

6. Έντονες περίοδοι εμμήνου ρύσεως

7. Ταχεία σωματική ανάπτυξη

8. Εντατική φυσική άθληση

9. Αθλήματα υψηλής αντοχής κα σωματικής καταπόνησης

Το Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Ασθενειών των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής αναφέρει ότι κατά την τελευταία δεκαετία το ποσοστό των εφήβων που δεν ακολουθεί πλούσιο σε σίδηρο διατροφικό πρόγραμμα, ανέρχεται για τις έφηβες στο 75 % και για τους έφηβους στο 17 %.Πολλές είναι οι μελέτες που αποδεικνύουν ότι οι έφηβοι πάσχοντες από σιδηροπενική αναιμία έχουν μειωμένη λεκτική μάθηση, μνήμη και κατά κανόνα χαμηλές επιδόσεις στα μαθηματικά.

 


ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΣΙΔΗΡΟΠΕΝΙΚΗΣ ΑΝΑΙΜΙΑΣ ΣΤΟΥΣ ΕΦΗΒΟΥΣ:

 

1.Κόπωση

2. Υπνηλία

3. Ωχρότητα

4. Ευερεθιστότητα

5. Ταχυκαρδία

6. Μειωμένη ικανότητα συγκέντρωσης

7. Μειωμένη σχολική επίδοση

8. Τριχόπτωση

9. Διαταραχές ονύχων

10. Γλωσσίτιδα

11. Γωνιακή χειλίτιδα

12. Κεφαλαλγία

 

 

 

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΗΜΕΡΗΣΙΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΣΕ ΣΙΔΗΡΟ

(WHO Technical reports no. 452)

 

Φυσιολογικές απώλειες (Ούρα, δέρμα, κόπρανα)

Έμμηνος ρύση

Ημερήσιες ανάγκες προς επαρκή σωματική ανάπτυξη

Ολικές ανάγκες

Έφηβοι

0.9mg/day

 

0.99mg/day

1.89mg/day

Έφηβες

0.99mg/day

1.09mg/day

0.59mg/day

2.49mg/day

 

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΤΙΜΕΣ ΑΙΜΟΣΦΑΙΡΙΝΗΣ ΚΑΙ ΑΙΜΑΤΟΚΡΙΤΗ ΣΤΟΥΣ ΕΦΗΒΟΥΣ

ΦΥΛΟ

 

ΗΛΙΚΙΑ(έτη)

Ηb(gr/dl)

Ht(%)

ΘΗΛΕΑ

12-14.9

11.8

35.7

 

15-17.9

12

35.9

 

18+

12

35.9

ΑΡΡΕΝΕΣ

12-14.9

12.5

37.3

 

15-17.9

13.3

39.7

 

18+

13.5

39.9

 


ΠΑΘΟΓΕΝΕΣΗ ΚΑΙ ΣΤΑΔΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΣΙΔΗΡΟΠΕΝΙΚΗΣ ΑΝΑΙΜΙΑΣ

Η μετάπτωση από το φυσιολογικό ισοζύγιο σιδήρου στη σιδηροπενική αναιμία γίνεται σταδιακά και χαρακτηρίζεται από συγκεκριμένη ακολουθία γεγονότων.

Ως πρώτο στάδιο ορίζεται η ελάττωση των αποθεμάτων του σιδήρου που χαρακτηρίζεται από τη μείωση της τιμής της φερριτίνης χωρίς άλλα κλινικά ή εργαστηριακά ευρήματα. Ως δεύτερο στάδιο ορίζεται η εξάλειψη των αποθεμάτων του σιδήρου του οργανισμού που προκαλεί μείωση του κορεσμού της τρανσφερρίνης, αυξημένη σιδηροδεσμευτική ικανότητα τρανσφερρίνης και εμφάνιση μικροκυτταρικών και υπόχρωμων ερυθρών αιμοσφαιρίων με φυσιολογική όμως αιμοσφαιρίνη αίματος. Στη φάση αυτή μπορεί να παρουσιαστεί κακουχία, μειωμένη αντοχή στην προσπάθεια ή νευροψυχιατρικές διαταραχές και διαταραχές γνωσιακών λειτουργιών. Η έλλειψη σιδήρου προκαλεί μείωση της αιμοποίηση, μη αποδοτική ερυθροποίηση και βράχυνση της ζωής των ερυθρών αιμοσφαιρίων με αυξημένη περιφερική καταστροφή τους. Το τρίτο στάδιο καθορίζεται από την εμφάνιση προοδευτικά επιδεινούμενης αναιμίας που συνοδεύεται από χαρακτηριστικές κλινικές και εργαστηριακές εκδηλώσεις. Εκτός από την εμφάνιση αναιμίας υπάρχει ελλιπής παραγωγή πολλών ενζύμων και πρωτεϊνών των οποίων ο σίδηρος είναι απαραίτητο συστατικό, γεγονός που μπορεί να συμμετέχει στην παθογένεση των διακριτών κλινικών εκδηλώσεων της σιδηροπενικής αναιμίας.

 

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΣΙΔΗΡΟΠΕΝΙΚΗΣ ΑΝΑΙΜΙΑΣ

 

 

Αριθμός ερυθρών αιμοσφ.

Σίδηρος ορού

Φερριτίνη

Ολική ικανότητα δέσμευσης σιδήρου

Κορεσμός τρανσφερρίνης

Υποδοχέας τρανσφερρίνης ορού

Σίδηρος μυελού

Σ.Α

 

κφ  ή ↓

 

 

Η αντιμετώπιση της σιδηροπενικής αναιμίας με χορήγηση σιδήρου από το στόμα. Το πιο κοινό σκέυασμα σιδήρου είναι ο θειικός σίδηρος, του οποίου τα 200 mg αντιστοιχούν σε 60 mg στοιχειακού σιδήρου. Επίσης υπάρχει και σκεύασμα γλυκονικού σιδήρου του οποίου τα 300 mg αντιστοιχούν σε 36 mg στοιχειακού σιδήρου.

Η ανταπόκριση στη θεραπεία με σίδηρο που πιστοποιείται με την αύξηση της ερυθροποιητικής δραστηριότητας αρχίζει την 3η-5η ημέρα και μεγιστοποιείται την 8η-10η ημέρα. Ικανοποιητική απάντηση θεωρείται η μείωση του ελλείμματος του αιματοκρίτη στο ήμισυ σε τρεις εβδομάδες από την έναρξη της θεραπείας και η πλήρης κάλυψη του ελλείμματος μετά από δύο μήνες. Μετά τη διόρθωση της αναιμίας θα πρέπει να συνεχιστεί η λήψη σιδήρου για 3-6 μήνες για την αναπλήρωση των σιδηραποθηκών.

ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ, ΕΝΙΣΧΥΤΙΚΟΙ Ή ΑΠΟΤΡΕΠΤΙΚΟΙ ΤΗΣ ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗΣ ΣΙΔΗΡΟΥ

 

ΕΝΙΣΧΥΝΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ

 

ΑΠΟΤΡΕΠΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ

Κρέας

Φωσφορικό οξύ

Ψάρι

Ασβέστιο

Πουλερικά

Τσάι(τανικό οξύ)

Θαλασσινά

Καφές

Γαστρικό οξύ

Coca-cola

Ασκορβικό οξύ

Πρωτείνη σόγιας

Μηλικό οξύ

Υψηλές δόσεις μεταλλικών στοιχείων

Κιτρικό οξύ

Φυτικές ίνες

 

Οι έφηβοι αποτελούν μια ξεχωριστή ομάδα ατόμων με ιδιαίτερες ανάγκες βιώνοντας καθημερινά μεγάλες αλλαγές στα οργανικά- βιολογικά, ψυχικά και ψυχοκοινωνικά δεδομένα. Η γνώση και η πρόληψη αποτελούν πολύτιμα όπλα ενός έφηβου στη δύσκολη διαδρομή της εφηβείας του.

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1.      Alton I.Iron Deficiency Anaemia.In;Stang M,Story M,eds.Guidelines for Adolescent Nutrition Services. Mineapolis,MN: Center for Leadership, Education And Training in Maternal and Child Nutrition, Division of Epidemiology and Community Health, School of Public Health; University of Minesotta;2005:101-08

2.      Beard JL, Iron biology in immune function, muscle metabolism and neuronal functioning. J Nutr 2001;131 (2S-2):568-579.

3.      Centers for Disease Control and Prevention.Recommendations to Prevent Iron Deficiency In the United States.MWR 2001;37

4.      DiMeglio G. Nutrition in adolescence.Pediatr Rev.2000Jan;21(1):32-33

5.      Provan D. Mechanismus and mamagement of iron deficiency anemia. Br J Haematol 1999;105 Suppl 1: 19-26

6.      Πάγκαλης Γ. ΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΣΤΗΝ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΡΑΞΗ.Σιδηροπενική αναιμία.2008; σελ 247-249

 

 

 

 


ΝΑΤΑΛΙΑ  ΤΟΥΡΚΑΝΤΩΝΗ

ΑΙΜΑΤΟΛΟΓΟΣ

ΚΕΝΤΡΟ  ΕΙΔΙΚΩΝ  ΘΕΡΑΠΕΙΩΝ

ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ ‘ΕΛΠΙΔΑ’

Α’ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗ ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΗ  ΚΛΙΝΙΚΗ

ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΠΑΙΔΩΝ ‘ΑΓΙΑ  ΣΟΦΙΑ’

#########