Η επιστήμη και η τέχνη ανήκουν σε όλο τον κόσμο, και μπροστά τους εξαφανίζονται όλα τα σύνορα.
Βόλφγκανγκ Γκαίτε, 1749-1832, Γερμανός ποιητής & φιλόσοφος
Η ΙΣΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΦΥΛΩΝ ΣΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗ
Γεώργιος Χρούσος – παιδίατρος – ενδοκρινολόγος , Καθηγητής και Διευθυντής της Πρώτης Παιδιατρικής Πανεπιστημιακής Κλινικής , Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και Επικεφαλής , Έδρα UNESCO Εφηβικής Υγείας και Ιατρικής , Νοσοκομείο Παίδων ¨ Αγία Σοφία ¨ ,
Πράγματι , είχα την καλή τύχη να μεγαλώσω τρεις εξαιρετικές κόρες, οι οποίες σήμερα είναι ενήλικες και επαγγελματικά ανεξάρτητες και τακτοποιημένες.
Λόγω ειδικότητας και ιδιαίτερης ερευνητικής εξειδίκευσης και ενασχόλησης , έχω παρακολουθήσει διαχρονικά και έχω ασχοληθεί προσωπικά με τις μελέτες που αφορούν τις ομοιότητες και διαφορές μεταξύ των φύλων.
Μολονότι , οι ρόλοι των φύλων , για όσο μπορεί να γυρίσει πίσω στην ανθρώπινη ιστορία , υπήρξαν μέχρι πολύ πρόσφατα αρκετά διαφορετικοί , υπάρχουν δυο πολύ σημαντικές ομοιότητες μεταξύ των φύλων, πρώτον, στην ευφυΐα και τα διανοητικά ταλέντα και δεύτερον , στην διαδικασία του ερωτεύεσθαι.
Για μένα η ισότητα κυριολεκτικά βρίσκεται σε αυτές τις ιδιότητες.
Από την άλλη μεριά , οι διαφορές των φύλων έχουν υπαγορευτεί από τους διαφορετικούς ρόλους τους στην ανθρώπινη εξέλιξη και φυσικά , αντανακλούν την διαφορετική βιολογία.
Γενικά , οι άρρενες , που είναι υπό την επίδραση της ανδρικής ορμόνης τεστοστερόνης , έχουν αυξημένη επιθετικότητα και ιστορικά , παίρνουν περισσότερα και μεγαλύτερα ρίσκα στη ζωή τους από τις γυναίκες , ενώ οι τελευταίες είναι υπεύθυνες για την διατήρηση των κεκτημένων και την συνέχιση της οικογένειας , της φυλής και της πατρίδας.
Δεν είναι τυχαίο ότι η Αμερική ανακαλύφτηκε από άνδρες και ότι οι γυναίκες ακολούθησαν και συνέβαλλαν στην κατάκτηση και εποίκηση του Νέου Κόσμου !
Ο στόχος του προγράμματος , είναι οι επιτυχημένες ερευνήτριες , να παροτρύνουν περισσότερες νέες γυναίκες να ασχοληθούν με την επιστήμη και να τις βοηθούν στην εξέλιξη της σταδιοδρομίας τους !
Οι λύσεις για να ενταχθούν περισσότερες γυναίκες στις επιστήμες μοιάζουν τόσο προφανείς που λίγοι άνθρωποι θα διαφωνούσαν με αυτές. Πρέπει πρώτα από όλα , να εμφυσήσουμε αυτοπεποίθηση στα κορίτσια από μικρή ηλικία , δείχνοντάς τους τις δυνατότητές τους. Περισσότερες γυναίκες επιστήμονες θα πρέπει να αναλαμβάνουν θέσεις ευθύνης , όπως οι άνδρες συνάδελφοί τους ώστε να λειτουργούν εκείνες ως πρότυπα για τις μελλοντικές γενιές !
Με αφορμή την βράβευση τριών Ελληνίδων
Η βράβευση έγινε από την L’Oréal Hellas και την Ελληνική Εθνική Επιτροπή για την UNESCO
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο θεσμός , μέχρι και σήμερα έχει βραβεύσει 26 νεαρές μεταδιδακτορικές Ερευνήτριες , ηλικίας μέχρι 38 ετών , στους κλάδους των Βιοεπιστημών και των Φυσικών Επιστημών !
Το Βραβείο τους συνοδεύτηκε και με μια οικονομική βοήθεια αξίας 10.000 ευρώ.
Για τις Γυναίκες στην Επιστήμη υπάρχει και το Μανιφέστο που υπέγραψαν πολλοί παρευρισκόμενοι στο Μέγαρο Μουσικής και οι Δεσμεύσεις είναι :
Παροτρύνουμε τα κορίτσια να διερευνούν τις προοπτικές επιστημονικής σταδιοδρομίας.
Καταρρίπτουμε τους φραγμούς που εμποδίζουν τις γυναίκες επιστήμονες να ακολουθήσουν μακροχρόνια σταδιοδρομία στην έρευναΔίνουμε προτεραιότητα στην πρόσβαση των γυναικών σε ανώτερες και ηγετικές θέσεις στις επιστήμες.
Γιορτάζουμε με το ευρύ κοινό τη συνεισφορά των γυναικών στην επιστημονική πρόοδο και την κοινωνία.
Διασφαλίζουμε την ισότητα των φύλων μέσα από τη συμμετοχή και ανάληψη ηγετικού ρόλου σε συμπόσια και επιστημονικούς θεσμούς, όπως συνέδρια, επιτροπές, συσκέψεις συμβουλίων.
Προάγουμε την καθοδήγηση και τη δικτύωση νεαρών επιστημόνων, ώστε να τους δίνουμε τη δυνατότητα να σχεδιάζουν και να εξελίσσουν σταδιοδρομίες που ανταποκρίνονται στις προσδοκίες τους.
Δρ. Μαρία Μπραουδάκη – Μεταδιδακτορική Ερευνήτρια Μοριακής Βιολογίας και Γενετικής Ιατρική Σχολή & Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών , ζητήσαμε να μας μιλήσει για την ερευνά της. 
Το δικό της Πεδίο Έρευνας είναι : “Διερεύνηση των επιγενετικών μηχανισμών των εμβρυονικών νεοπλασμάτων του κεντρικού νευρικού συστήματος της παιδικής ηλικίας ».
Ο καρκίνος παραμένει η πρώτη αιτία θνησιμότητας στα παιδιά λόγω νόσου. Παρόλο που η επιβίωση έχει αυξηθεί σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες με τη συνεισφορά νέων θεραπευτικών μεθόδων, ο παιδικός καρκίνος εξακολουθεί να αποτελεί ένα πολύπλοκο και δύσκολο θεραπευτικό πρόβλημα.
Οι συμπαγείς εγκεφαλικοί όγκοι αποτελούν τη δεύτερη σε σειρά συχνότητας κακοήθεια της παιδικής ηλικίας.
Εμφανίζουν μεγάλη ετερογένεια όσον αφορά στην ιστολογική ταξινόμηση , στον τρόπο επέκτασης , στην κλινική εικόνα , στο ιστορικό , στην ηλικιακή ομάδα και στην εντόπιση.
Η πρόοδος στην αντιμετώπιση των όγκων εγκεφάλου υπολείπεται συγκριτικά με τις άλλες μορφές καρκίνου της παιδικής ηλικίας και αυτό οφείλεται εν μέρει στους διαφορετικούς ιστολογικούς τύπους και στη διαφορετική θέση ανάπτυξής τους εντός του εγκεφάλου.
Η αιτιολογία των εγκεφαλικών όγκων παραμένει άγνωστη.
Η μεγάλη πρόοδος που έχει σημειωθεί τα τελευταία χρόνια προς την κατεύθυνση της κατανόησης των μοριακών μηχανισμών που εμπλέκονται στην ανάπτυξη των όγκων εγκεφάλου οδηγεί σταδιακά σε νέες μεθόδους ταξινόμησης των όγκων αυτών και στην εισαγωγή νέων προγνωστικών παραγόντων.
Παρόλα αυτά όμως , πολλά παιδιά με γνωστούς προδιαθεσικούς παράγοντες δε θα αναπτύξουν ποτέ στη ζωή τους όγκο , ενώ άλλα χωρίς εμφανείς παράγοντες κινδύνου , θα αναπτύξουν.
Συνεπώς , περισσότερες από μία παράμετροι ενδεχομένως να διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο , με αποτέλεσμα να μην είναι εφικτή ακόμη η πρόβλεψη σχετικά με ποια παιδιά θα νοσήσουν. Επιπλέον , παρόλο που σε αρκετές περιπτώσεις τα αποτελέσματα των ενδεδειγμένων θεραπευτικών προσεγγίσεων που περιλαμβάνουν συνδυασμό χειρουργικής αφαίρεσης με μετεγχειρητική ακτινοθεραπεία ή/και χημειοθεραπεία είναι ενθαρρυντικά με σημαντική βελτίωση στα ποσοστά επιβίωσης, ωστόσο πολύ συχνά παρατηρείται υποτροπή μετά τη θεραπεία.
Για τους παραπάνω λόγους , το ερευνητικό ενδιαφέρον μας έχει επικεντρωθεί στη διευκρίνηση των γενετικών και επιγενετικών μηχανισμών που εμπλέκονται στην εμφάνιση και εξέλιξη των εγκεφαλικών νεοπλασιών της παιδικής ηλικίας.
Ένας από τους επιγενετικούς παράγοντες που μελέταμε αποτελούν τα microRNAs (miRNAs).
Τα miRNAs είναι μη κωδικοποιούντα RNAs , δηλαδή λειτουργικά μόρια RNA , τα οποία δε μεταφράζονται σε πρωτεΐνη.
Έχουν σημαντικό ρόλο στην τροποποίηση της ακολουθίας , της δομής και της έκφρασης των αγγελιοφόρων RNAs , επηρεάζοντας την έκφραση της πρωτεΐνης των αντίστοιχων γονιδίων.
Η απορύθμιση της έκφρασής τους έχει πλειοτροπικό χαρακτήρα με αποτέλεσμα να απαντώνται σε ένα ευρύ φάσμα σοβαρών νοσημάτων.
Πολλά από τα miRNAs εμπλέκονται στη νευρωνική ανάπτυξη και νευρογένεση , ενώ μελετάται επισταμένα ο ρόλος τους στην καρκινογένεση.
Πειραματικές μελέτες σε ποικίλους τύπους καρκίνου καταδεικνύουν ότι τα miRNAs συσχετίζονται με την κατηγοριοποίηση , τη διάγνωση , την εξέλιξη , την πρόγνωση καθώς και τη θεραπεία. Ωστόσο , μέχρι σήμερα έχει πραγματοποιηθεί περιορισμένος αριθμός miRNA μελετών σε εγκεφαλικές νεοπλασίες της παιδικής ηλικίας, με αποτέλεσμα οι επιπτώσεις του ρόλου των miRNAs να παραμένουν αδιευκρίνιστοι.
Ορμώμενοι από αυτό , έναν από τους βασικούς στόχους της δικής μας έρευνας αποτελεί η συστηματική και εκτενής διερεύνηση του ρόλου των miRNAs στην αιτιοπαθογένεια των νεοπλασιών του κεντρικού νευρικού συστήματος με σκοπό τη χρήση τους ως δυνητικούς αξιόπιστους διαγνωστικούς και προγνωστικούς, μη επεμβατικούς βιοδείκτες καθώς και την ανάπτυξη βέλτιστων εξατομικευμένων θεραπευτικών προσεγγίσεων μειωμένης τοξικότητας τόσο για την παράταση του χρόνου επιβίωσης όσο και για τη βελτίωση της ποιότητα ζωής των παιδιών με όγκο εγκεφάλου.
Τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης αναμένεται να ωφελήσουν τα παιδιά καθώς και τις οικογένειές τους , τόσο στα πλαίσια της σωστής και έγκαιρης διάγνωσης όσο και της θεραπευτικής παρέμβασης.
Εν κατακλείδι , η πρόοδος στην κατανόηση σχετικά με το ρόλο της διαφορικής έκφρασης των miRNAs στη μεταγραφική ρύθμιση θα συντελέσει σε πολλά υποσχόμενο μέλλον για τη φαρμακογενωμική
Δρ. Καλλιόπη Δασύρα
Μεταδιδακτορική Ερευνήτρια Αστροφυσικής Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Το Πεδίο έρευνας της είναι : Πως επιδρούν οι μαύρες τρύπες στην εξέλιξη γαλαξιών.
Ο κλάδος μου είναι η εξέλιξη γαλαξιών στο Σύμπαν. Δηλαδή , μελετώ φαινόμενα που μπορούν να αλλάξουν τη δομή γαλαξιών όπως οι μεταξύ τους συγκρούσεις ή η έκλυση ενέργειας από μαύρες τρύπες.
Μία μαύρη τρύπα μπορεί να αλλάξει τη δομή ενός γαλαξία , γιατί όταν πέφτει ύλη ( π.χ. , αέριο , άστρα ) σε αυτήν , εκλύεται ακτινοβολία από τη διάσπαση της ύλης.
Περίπου το 10% της ακτινοβολίας διαχέεται προς το γαλαξία και σπρώχνει το αέριό του. Έτσι μια μαύρη τρύπα μπορεί να απωθήσει αέριο σε έναν ολόκληρο γαλαξία, ενώ βαρυτικά προσελκύει ύλη από ένα μικρό τμήμα του.
Ένας παρόμοιος μηχανισμός μπορεί να οδηγήσει στο ίδιο αποτέλεσμα : οι πίδακες μιας μαύρης τρύπας.
Οι πίδακες είναι φορτισμένα σωμάτια ( ηλεκτρόνια / πρωτόνια ) που ενώ αρχικά εισέρεαν προς τη μαύρη τρύπα , πιάστηκαν σε μαγνητικά πεδία κι εκτοξεύτηκαν προς τα έξω σε μορφή δέσμης.
Πολύ συχνά κινούνται με ταχύτητες κοντά στη ταχύτητα του φωτός. Πρόσφατα αποδείξαμε ότι οι πίδακες δημιουργούν ανέμους όταν διαπερνούν το πυκνό αέριο ενός γαλαξία.
Μέρος του αερίου μπορεί να επιταχυνθεί τόσο που να διαφύγει από το γαλαξία , μειώνοντας τη μάζα του. Ένα άλλο μέρος του αερίου , το οποίο αρχικά ήταν αρκετά πυκνό για να καταρρεύσει βαρυτικά , διασκορπίζεται. Παρομοίως , η θέρμανση του αερίου αυξάνει τις τυχαίες κινήσεις του και καθυστερεί τη βαρυτική του κατάρρευση.
Επειδή όμως τα αστέρια δημιουργούνται από την κατάρρευση αερίου , καθυστερεί κι ο σχηματισμός τους. Εν ολίγοις, οι γαλαξίες με υπερμεγέθεις μαύρες τρύπες μπορούν να είναι πιο μικροί και με λιγότερα άστρα απ’ότι θεωρητικά περιμέναμε.
Σε κοσμολογικές κλίμακες , αυτός ο μηχανισμός μπορεί να εξηγεί τα μεγέθη των παρατηρούμενων γαλαξιών.
Η μελέτη αυτή έγινε με δεδομένα από το τηλεσκόπιο Very Large Telescope και τη συστοιχία ραδιοτηλέσκοπίων Atacama Large Millimeter Array του European Southern Observatory στη Χιλή. Το πρώτο είναι από τα μεγαλύτερα οπτικά/υπέρυθρα τηλεσκόπια και το δεύτερο είναι η μεγαλύτερη συστοιχία στον πλανήτη. Στα δεδομένα μας κοιτάμε για κινήσεις του αερίου που δεν συνάδουν με την κυκλική ταχύτητα του δίσκου του γαλαξία. Έτσι ανιχνεύουμε ανέμους. Από την ένταση της ακτινοβολίας μορίων στον άνεμο (CO για την ακρίβεια) βρίσκουμε τη μάζα του αερίου που διασκορπίστηκε. Τη θερμοκρασία του αερίου τη βρίσκουμε από το πηλίκο της έντασης ακτινοβολίας σε διαφορετικές συχνότητες, οι οποίες σχετίζονται με την ταλαντωτική ενέργεια των μορίων.
Ένα επεξηγηματικό βίντεο είναι στο link που ακολουθεί :
https://www.youtube.com/watch?v=sopEHuZeOgY ”
Άνεμοι στο γαλαξία IC5063 εξαιτίας του πίδακα μιας μαύρης τρύπας.
Αυτό το βίντεο δείχνει τι συμβαίνει στο αέριο ενός γαλαξία όταν ο πίδακας μιας μαύρης τρύπας διαδίδεται σε αυτό. Ο πίδακας αποτελείται από φορτισμένα σωματίδια ( ηλεκτρόνια/πρωτόνια ) που πιάστηκαν σε μαγνητικά πεδία καθώς εισέρεαν προς τη μαύρη τρύπα κι εκτοξεύτηκαν προς τα έξω σε μορφή δέσμης. Η δέσμη φαίνεται με κόκκινο χρώμα. Με άσπρο φαίνονται τα νέφη του αερίου που σχηματίζουν το δίσκο του γαλαξία.
Αν θέλετε να το δείτε το βίντεο με Ελληνικούς υπότιτλους ,
πατήστε στις ρυθμίσεις ( γρανάζι , διαλέξτε γλώσσα υποτίτλων Ελληνικά και μετά πατήστε στο εικονίδιο του κειμένου ακριβώς δίπλα (αριστερά) από το γρανάζι για να προβληθεί.
Οι τρεις Γυναίκες στην Επιστήμη , που βραβεύτηκαν μας επισημαίνουν με την σειρά τους , στο iatro.gr :
Δρ. Καλλιόπη Δασύρα –
« Το βραβείο L’Oreal – UNESCO μου έδωσε μια μεγάλη χαρά , αυτή της αναγνώρισης στη χώρα μου. Μετά από μια καριέρα 14 ετών, εκ των οποίων τα 11.5 ήταν στο εξωτερικό, ένιωσα ότι μου δόθηκε η ευκαιρία να αναδείξω τη σημασία της επιστήμης στο ευρύ κοινό.Καθώς και να δείξω στις νέες κοπέλες που αγαπούν την επιστήμη, στις εν δυνάμει ερευνήτριες , ότι η προσπάθειά τους θα μπορέσει να οδηγήσει σε ένα αξιόλογο αποτέλεσμα ανεξαρτήτου κρίσης ».
Δρ. Ελένη Ευθυμιάδου – Επίκουρος Καθηγήτρια Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, τμήματος Χημείας, τομέα Ανόργανης με ειδίκευση στην Βιοανόργανη Χημεία. Ινστιτούτο Νανοεπιστήμης & Νανοτεχνολογίας, E.K.E.Φ.Ε. ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ
« Το βραβείο αυτό είναι αναγνώριση της προσπάθειας μου να βοηθήσω αυτόν τον κόσμο να βελτιωθεί
Είναι σημαντικό να είσαι γυναίκα επιστήμονας και να παλεύεις να ανταπεξέλθεις σε όλους τους ρόλους που σε καλεί η σημερινή κοινωνία. Για εμένα το βραβείο αυτό είναι εκτίμηση , είναι αγάπη είναι κέρδος ψυχής ! Ικανοποίηση σε Όλα τα επίπεδα …… »
Η κλασική θεραπεία του καρκίνου βασίζεται στην χειρουργική παρέμβαση όπου μπορεί να πραγματοποιηθεί , χημειοθεραπεία και ακτινοθεραπεία όπου επιτρέπεται οδηγώντας σε θάνατο όχι μόνο τα καρκινικά αλλά και τα υγιή οδηγώντας σε τοξικά φαινόμενα στον οργανισμό των ασθενών. Τα συστήματα τα οποία συνθέτουμε έχουν την ικανότητα να ενθυλακώνουν τα αντικαρκινικά φάρμακα και στοχευόμενα να απελευθερώνουν το φάρμακο στην πάσχουσα περιοχή σταδιακά δίχως να προκαλούν τοξικά φαινόμενα στα υγιή κύτταρα του οργανισμού.
Αυτό οδηγεί σε μία αποτελεσματικότερη θεραπεία βραδείας και ελεγχόμενης αποδέσμευσης του φαρμάκου.
Η νανοτεχνολογία στο χώρο αυτό έρχεται να δώσει λύσεις στον τομέα αυτό μεταφέροντας το φάρμακο τοπικά στην περιοχή του όγκου αντιμετωπίζοντας το πρόβλημα τοπικά αποφεύγοντας περαιτέρω τοξικά φαινόμενα στον οργανισμό. Η προσέγγιση αυτή αντιμετωπίζει το πρόβλημα του καρκίνου πιο αποτελεσματικά, βελτιώνοντας τη ζωή των ασθενών που νοσούν από τον καρκίνο.
Αφορά την μεγαλύτερη μερίδα των καρκινοπαθών, διότι τα παραδοσιακά φάρμακα είναι τα περισσότερα ευρέος φάσματος. Φυσικά αν υπάρχει κάποια υπερέκφραση υποδοχέων ή άλλων παραγόντων του όγκου θα βοηθήσει στην επιφανειακή τροποποίηση του νανοφορέα για ακόμη πιο αποτελεσματική θεραπεία.
Δρ. Μαρία Μπραουδάκη
Νιώθω την ανάγκη να ευχαριστήσω την L’OREAL και την UNESCO για αυτή την όμορφη και ευγενική πρωτοβουλία να βραβεύουν τις γυναίκες στην επιστήμη , αναγνωρίζοντας το δύσκολο και απαιτητικό ερευνητικό τους έργο.
Απόλαυσα πραγματικά κάθε στιγμή αυτής της διαδρομής. Ήταν μια ανεπανάληπτη εμπειρία, που οι ίδιοι πάλι έχουν φροντίσει να μετατραπεί σε μια γλυκιά ανάμνηση για εμένα και την οικογένειά μου !
Σας ευχαριστώ από καρδιάς και εύχομαι να συνεχίσετε αυτή την προσπάθεια που στηρίζει τις γυναίκες και τις ενθαρρύνει να συνεχίζουν τις δικές τους προσπάθειες και αγώνες στο να κρατηθεί η έρευνα σε υψηλά επίπεδα » !
Επιμέλεια : Σάντυ Γκαβέρα
