Είναι γεγονός ότι κατά τη διάρκεια της προσχολικής ηλικίας τα παιδιά αναπτύσσουν την κινητικότητα, την συναισθηματικότητα και τις γνωστικές τους λειτουργίες. Εντούτοις, ενώ στα χρόνια της προσχολικής ηλικίας συντελείται ραγδαία πνευματική ανάπτυξη, η σωματική ανάπτυξη γίνεται με πιο αργό ρυθμό συγκριτικά με αυτόν της βρεφικής ηλικίας, η οποία χαρακτηρίζεται ως μία περίοδος ραγδαίας ανάπτυξης και αξιοσημείωτων αλλαγών. Η μείωση του ρυθμού ανάπτυξης κατά τη διάρκεια των χρόνων αυτών, έχει ως συνέπεια και τη μείωση της όρεξης προκαλώντας συχνά την αγωνία των γονιών όσον αφορά την επάρκεια της διατροφής του παιδιού σε θρεπτικά συστατικά.
Τα παιδιά ενδιαφέρονται λιγότερο για το φαγητό και περισσότερο για τον κόσμο γύρω τους. Συγκεκριμένα, μεταξύ 9 και 18 μηνών τα παιδιά επιδεικνύουν μία αδιαφορία για το φαγητό που μπορεί να διαρκέσει για μερικούς μήνες ως και χρόνια, ενώ για τα παιδιά προσχολικής ηλικίας το φαγητό αποτελεί ιεροτελεστία.
Οι επιθυμίες και οι αποστροφές μπορεί να αλλάζουν από μέρα σε μέρα ή από εβδομάδα σε εβδομάδα. Ένα παιδί για παράδειγμα μπορεί να θέλει να τρώει για μία εβδομάδα κάθε μέρα αυγό και στη συνέχεια να αρνείται να το φάει για ένα μήνα. Οι γονείς στην περίπτωση αυτή οφείλουν να αντιδράσουν με ηρεμία. Το φαγητό δεν πρέπει να γίνεται αντικείμενο επιβράβευσης ή τιμωρίας. Τα παιδιά όπως και οι ενήλικες έχουν δικαίωμα να απορρίπτουν κάποια φαγητά. Ας λάβουν υπόψιν οι γονείς ότι ένα υγιές παιδί έχει την ικανότητα να ρυθμίζει μόνο του την πρόσληψη του φαγητού του και να καταναλώνει κατά τη διάρκεια της ημέρας τουλάχιστον τις θερμίδες που χρειάζεται.
ΕΞΥΠΝΑ ΜΩΡΑ ΑΠΟ ΚΟΥΝΙΑ! Η σημασία της διατροφής..
Η γνωσιακή ανάπτυξη ξεκινά ήδη από την ώρα της σύλληψης, συνεχίζεται μέχρι και τα πρώτα χρόνια ζωής του παιδιού και επιτυγχάνεται με την ομαλή εξέλιξη του ΚΝΣ (κεντρικού νευρικού συστήματος) και την ανάπτυξη του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνες για τη μαθησιακή ικανότητα, την απόδοση, τον υψηλό δείκτη νοημοσύνης, την μνήμη, την προσοχή και την αντίληψη. Οι πιο κρίσιμες περίοδοι για την ομαλή ανάπτυξη του εγκεφάλου είναι η περίοδος της κύησης και του θηλασμού έως τα 2 πρώτα έτη ζωής του παιδιού.
Πολλοί είναι οι παράγοντες που έχουν ενοχοποιηθεί ότι προδιαθέτουν στη γένεση των μαθησιακών διαταραχών, όπως το χαμηλό βάρος γέννησης, η προωρότητα, ο αλκοολισμός, το βαρύ κάπνισμα της μητέρας, η έκθεση σε βαρέα μέταλλα (π χ μόλυβδο) ή χημικά περιβάλλοντος ή τροφών κ.α. Τα τελευταία όμως χρόνια ολοένα και περισσότερο μελετάται η σχέση ανάμεσα στη διατροφή και τη γνωσιακή ανάπτυξη των παιδιών. Σύμφωνα με τα τελευταία επιστημονικά δεδομένα η διατροφή του παιδιού ήδη από την κοιλιά της μητέρας του επηρεάζει την νοητική του ανάπτυξη για όλη του τη ζωή.
Η υπερβολική έκθεση ή η έλλειψη σε βασικά θρεπτικά συστατικά και η κακή διατροφή της μητέρας την περίοδο της κύησης και του θηλασμού την περίοδο της κύησης ή του θηλασμού σχετίζεται με ανωμαλίες στην εξέλιξη του ΚΝΣ και στην ανάπτυξη του εγκεφάλου του νεογνού που μπορεί να οδηγήσουν σε αντιληπτικές διαταραχές, προβλήματα κοινωνικής συμπεριφοράς, διάσπαση προσοχής και χαμηλή απόδοση στο σχολείο. Τα κύρια θρεπτικά συστατικά που θα πρέπει αδιαμφισβήτητα να λαμβάνονται επαρκώς κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης και του θηλασμού για την ομαλή ανάπτυξη του εγκεφάλου, του νευρικού συστήματος και τη νοητική εξέλιξη του νεογνού είναι το φυλλικό οξύ, ο σίδηρος, ο ψευδάργυρος, το μαγνήσιο, το ασβέστιο, οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β, η βιταμίνη Ε, η χολίνη και τα μακράς αλύσου πολυακόρεστα λιπαρά οξέα (ω-3 και ω-6).
Ειδικότερα, τα μακράς αλύσου πολυακόρεστα λιπαρά οξέα και κυρίως το αραχιδονικό οξύ και το δοκοσαεξανοικο οξύ (DΗΑ) είναι τα σημαντικότερα λιπαρά οξέα που συντελούν στην ανάπτυξη του νευρικού ιστού και στη δημιουργία των νευρικών συνάψεων του φλοιού του εγκεφάλου και φαίνεται πως σχετίζονται με βελτιωμένη γνωστική ικανότητα και αντίληψη. Τρόφιμα πλούσια σε ω-3 λιπαρά οξέα είναι τα ιχθυέλαια και τα λιπαρά ψάρια (σαρδέλες, σκουμπρί, μπακαλιάρος, ο σολομός κα) ενώ πλούσια σε αραχιδονικό οξύ είναι τα φυτικά λίπη και έλαια, οι ξηροί καρποί και το κρέας.
Η έλλειψη σιδήρου μπορεί να προκαλέσει διαταραχές προσοχής, μνήμης και συμπεριφοράς ενώ συνδέεται στενά με χαμηλότερους δείκτες νοητικής εξέλιξης (δείκτες νοημοσύνης). Μάλιστα, διαχρονικές μελέτες δείχνουν ότι παιδιά με αναιμία στη βρεφική ηλικία συνεχίζουν να έχουν χαμηλότερους νοητικούς δείκτες στο σχολείο. Καλές πηγές σιδήρου είναι το κρέας, κοτόπουλο και ψάρι, συκώτι, θαλασσινά, φασόλια, φακές πράσινα φυλλώδη λαχανικά και εμπλουτισμένα δημητριακά.
Μελέτες σε πειραματόζωα επισημαίνουν ότι η ανεπάρκεια ψευδαργύρου μπορεί να προκαλέσει δομικές αλλοιώσεις στον εγκέφαλο, μεταβολές σε ένζυμα και πρωτεΐνες απαραίτητα για τη μετάδοση των νευρικών σημάτων, προβλήματα συμπεριφοράς, μείωση της προσοχής, της μνήμης και της ικανότητας μάθησης. Πηγές ψευδαργύρου είναι κυρίως το κρέας και τα θαλασσινά.
Τέλος, ο αποκλειστικός μητρικός θηλασμός για τους πρώτους 6 μήνες ζωής του παιδιού θεωρείται σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες ο σημαντικότερος παράγοντας που συνδέεται με την ομαλή ανάπτυξη του εγκεφάλου. Αυτό συμβαίνει γιατί το μητρικό γάλα περιέχει όλα τα απαραίτητα για την ανάπτυξη του εγκεφάλου συστατικά όπως αραχιδονικό, ω-3 λιπαρά οξέα και ταυρίνη, ένα απαραίτητο αμινοξύ που ο οργανισμός του βρέφους δεν μπορεί να συνθέσει, τουλάχιστον τους πρώτους μήνες της ζωής του και παίζει σημαντικό ρόλο στην υγιή ανάπτυξη του εγκεφάλου. Πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό JAMA της Αμερικανικής Ιατρικής Ένωσης, έδειξε ότι άτομα, που στη βρεφική τους ηλικία είχαν θηλάσει για 9 μήνες, είχαν 6 μονάδες μεγαλύτερο δείκτη νοημοσύνης (IQ), σε σύγκριση με άτομα, που είχαν θηλάσει για ένα μήνα!
Διατροφικές ανάγκες των νηπίων:
Τα παιδιά θα πρέπει να καταναλώνουν ποικιλία τροφίμων από όλες τις διατροφικές ομάδες . Το γάλα, το κρέας, το ψάρι, το κοτόπουλο, το αυγό και το τυρί παρέχουν την πρωτεΐνη που χρειάζεται για την σωστή ανάπτυξη. Το γάλα και τα υπόλοιπα γαλακτοκομικά προϊόντα αποτελούν πολύ καλές πηγές ασβεστίου, που είναι απαραίτητο για γερά δόντια και οστά.
Τα φρούτα και τα λαχανικά αποτελούν πηγές βιταμινών και μετάλλων. Συγκεκριμένα τα εσπεριδοειδή φρούτα και τα σκούρα πράσινα ή κίτρινα λαχανικά είναι καλές πηγές βιταμίνης Α και C. Τα δημητριακά και το ψωμί εκτός από μέταλλα και βιταμίνες παρέχουν ενέργεια, ως τροφές πλούσιες σε υδατάνθρακες.
Το λίπος είναι ένα άκρως απαραίτητο συστατικό της διατροφής του παιδιού. Εκτός από επιπλέον θερμίδες, παρέχει απαραίτητα θρεπτικά συστατικά, που συμβάλλουν στην ομαλή του ανάπτυξη. Όπως και στους ενήλικες ενδείκνυται ο περιορισμός στην κατανάλωση τροφών που είναι πλούσιες σε κορεσμένα λιπαρά, ενώ το ελαιόλαδο θα πρέπει να χρησιμοποιείται με μέτρο.
Τα μικρά παιδιά είναι απαραίτητο να πίνουν νερό πολλές φορές κατά τη διάρκεια της ημέρας, προκειμένου να μην αφυδατωθούν.
Οι γονείς δε θα πρέπει να ξεχνούν ότι …
Η ποικιλία και τα χρώματα στο πιάτο είναι απαραίτητα. Τα περισσότερα παιδιά καταναλώνουν πιο εύκολα τα φαγητά με τα οποία είναι εξοικειωμένα, γι’ αυτό και μικρές ποσότητες καινούριων τροφών είναι προτιμότερο να εισάγονται μαζί με αγαπημένα τους φαγητά.
Η συμμετοχή του παιδιού στην προετοιμασία του φαγητού, είναι πιθανόν να ενισχύσει το ενδιαφέρον του για το νέο αυτό φαγητό και να το καταναλώσει πιο εύκολα.
Πρέπει να σερβίρουν παιδικές μερίδες. Ένας απλός τρόπος, για να υπολογίσετε τις μερίδες, είναι μία κουταλιά της σούπας από κάθε είδος φαγητού για κάθε χρόνο της ηλικίας του παιδιού.
Είναι δύσκολο για τα παιδιά προσχολικής ηλικίας να τρώνε αρκετή ποσότητα φαγητού σε τρία γεύματα έτσι ώστε να καλύπτουν τις ανάγκες τους σε ενέργεια και θρεπτικά συστατικά. Για το λόγο αυτό, ενδείκνυται η προσφορά σνακ μεταξύ των γευμάτων.
Ένα καλομαγειρεμένο και δελεαστικά παρουσιασμένο φαγητό καταναλώνεται πιο εύκολα από το παιδί. Κόψτε το φαγητό σε μικρά κομμάτια, ούτως ώστε να μπορεί να το φάει είτε με τα παιδικά πιρούνια και κουτάλια είτε με τα χέρια.
Τα γλυκά δεν αποτελούν καλός τρόπος επιβράβευσης. Αντίθετα, με τον τρόπο αυτό ωθείτε τα παιδιά στην υπερβολική κατανάλωσή τους, με περαιτέρω βλάβη της υγείας τους!!!
Αποτελούν το βασικότερο παράδειγμα. Οι γονείς κυρίως αλλά και τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας, συνειδητά ή υποσυνείδητα, επηρεάζουν τις διατροφικές συνήθειες των μικρών παιδιών, διότι τα παιδιά έχουν την τάση να τους μιμούνται και να τους θεωρούν πρότυπα συμπεριφοράς.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΡΗΓΟΡΑΚΗΣ
Κλινικός Διαιτολόγος – Διατροφολόγος MSc, Ιδρυτής και Επιστημονικός
Διευθυντής του Κέντρου Διαιτολογικής Υποστήριξης
& Μεταβολικού Ελέγχου “ΑΠΙΣΧΝΑΝΣΙΣ”.
Σπούδασε στο Τμήμα Επιστήμης Διαιτολογίας – Διατροφής
του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου, απ΄ όπου έλαβε πτυχίο με Αριστα.
Είναι κάτοχος Master of Science στην Εφαρμοσμένη Διαιτολογία
και υποψήφιος Διδάκτορας του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου.
Εχει μετεκπαιδευτεί στην αντιμετώπιση Χρόνιων Νοσημάτων
στο Πανεπιστημιακό νοσοκομείο New England Heart Center,
Medical Center Of Boston, USA. Από την έναρξη της σταδιοδρομίας
του μέχρι και σήμερα παρεμβαίνει δυναμικά στο χώρο
των μέσων μαζικής ενημέρωσης έχοντας πάνω από
1.000 δημοσιεύσεις σε ημερήσιες εφημερίδες και περιοδικά.
Εχει διατελέσει επιστημονικός συνεργάτης των τηλεοπτικών σταθμών
ΕΤ1, STAR CHANNEL ANTENNA και MEGA.
