Τις τελευταίες δεκαετίες οι ειδικοί επιστήμονες που ασχολούνται με το Σακχαρώδη Διαβήτη, μέσα από την αξιολόγηση ενός μεγάλου πλήθους σχετικών μελετών κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι για την αποτελεσματικότερη κάλυψη των μεταβολικών αναγκών των ανθρώπων με διαβήτη είναι απαραίτητη η χορήγηση ινσουλίνης με τρόπο που να μιμείται όσο το δυνατό καλύτερα το φυσιολογικό τρόπο έκκρισης ινσουλίνης από τα β-κύτταρα του παγκρέατος.
Για την υιοθέτηση της προσέγγισης αυτής κομβικής σημασίας αποτέλεσε η μεγάλη πολυκεντρική μελέτη Diabetes Complications and Control Trial (DCCT), η οποία απέδειξε ότι η εντατικοποιημένη χορήγηση ινσουλίνης σε ανθρώπους με Σακχαρώδη Διαβήτη Τύπου 1 συντέλεσε τόσο στην επίτευξη ενός πολύ καλού γλυκαιμικού ελέγχου όσο και στην αποφυγή των επιπλοκών της νόσου. Όπως είναι γνωστό ο Σακχαρώδης Διαβήτης, όταν δε ρυθμίζεται σωστά, στην εξελικτική του πορεία μπορεί να προκαλέσει βλάβες σε διάφορα όργανα του σώματος όπως οι οφθαλμοί, οι νεφροί, η καρδιά, τα νεύρα και τα αγγεία.
Ποιές όμως είναι οι ανάγκες του ανθρώπινου οργανισμού σε ινσουλίνη; Σύμφωνα με την ανθρώπινη φυσιολογία η έκκριση ινσουλίνης από τα β-κύτταρα του παγκρέατος αυξομειώνεται διαρκώς κατά τη διάρκεια του 24ώρου καθώς οι τιμές του σακχάρου στο αίμα μεταβάλλονται συνέχεια. Το γεγονός αυτό συμβαίνει γιατί τα επίπεδα του σακχάρου επηρεάζονται από πλήθος παραγόντων όπως η κατανάλωση γευμάτων, η σωματική άσκηση, ο ύπνος, η ψυχολογική διάθεση, η κατανάλωση αλκοόλ, συνυπάρχουσες λοιμώξεις κ.ά. Παράλληλα παρατηρείται και ημερονύκτια διακύμανση στην έκκριση της ινσουλίνης.
Είναι αυτονόητο ότι τα διάφορα είδη καθώς και η ποσότητες των τροφίμων που καταναλώνονται, διαμορφώνουν με διαφορετικό τρόπο τις ανάγκες για ινσουλίνη κατά τη διάρκεια των γευμάτων.
Η αντλία ινσουλίνης είναι μια μικρή συσκευή μεγέθους περίπου ενός κινητού τηλεφώνου με την οποία είναι δυνατή η συνεχής υποδόρια χορήγηση ινσουλίνης στους ανθρώπους με Σακχαρώδη Διαβήτη, των οποίων το πάγκρεας δεν παράγει πλέον ινσουλίνη. Η ινσουλίνη χορηγείται από την αντλία μέσω ενός πολύ λεπτού πλαστικού καθετήρα στο υποδόριο της κοιλιάς.
Πώς όμως οι αντλίες ινσουλίνης μπορούν να βοηθήσουν τα άτομα με διαβήτη ώστε να χορηγούν καθ’ όλο το 24ωρο αλλά και στα γεύματα τη σωστή ποσότητα ινσουλίνης προκειμένου να καλύπτονται επαρκώς οι μεταβολικές τους ανάγκες;
Με την αντλία ινσουλίνης είναι δυνατός ο προγραμματισμός από τον γιατρό αλλά και τον εκπαιδευμένο χρήστη διαφορετικών ρυθμών έγχυσης της ινσουλίνης κατά τη διάρκεια της ημέρας και της νύχτας, ώστε να αποκαθίσταται πλήρως ο βασικός ρυθμός έκκρισης ινσουλίνης από τα β-κύτταρα του παγκρέατος. Π.χ. σε περίπτωση έντονης άσκησης ο χρήστης της αντλίας μπορεί να μειώσει το βασικό ρυθμό έγχυσης κατά τις ώρες της προπόνησης ώστε να περιοριστεί ο κίνδυνος υπογλυκαιμίας. Αντιθέτως όταν κρίνεται ότι οι ανάγκες σε ινσουλίνη γίνονται μεγαλύτερες, όπως στην περίπτωση μιας ασθένειας, ο βασικός ρυθμός μπορεί να προσαρμοστεί αναλόγα.
Πριν από τα γεύματα ο χρήστης της αντλίας μπορεί να ρυθμίζει τη χορήγηση της κατάλληλης δόσης ινσουλίνης ανάλογα με το ποσό των υδατάνθρακων που θα καταναλώσει. Επίσης η χορήγηση της γευματικής ινσουλίνης μπορεί να γίνεται σε δύο ή σε μια παρατεταμένης διάρκειας δόση στις περιπτώσεις γευμάτων μεγάλης διάρκειας ή όταν καταναλώνονται φαγητά πλούσια σε λίπος και υδατάνθρακες.
Από κλινικές μελέτες που έχουν γίνει υπάρχουν ενδείξεις ότι η χρήση των αντλιών ινσουλίνης μπορεί να προσφέρει καλύτερη γλυκαιμική ρύθμιση σε σχέση με τα συμβατικά σχήματα ινσουλινοθεραπείας ενώ ταυτόχρονα έχει σημειωθεί και μείωση της συχνότητας των υπογλυκαιμικών επεισοδίων.
Ώς μειονέκτημα των αντλιών μπορεί να θεωρηθεί το γεγονός ότι ορισμένα άτομα με διαβήτη θεωρούν την αντλία ως ένα «ξένο αντικείμενο» που δεν επιθυμούν να φέρουν στο σώμα τους.
Επίσης η αντλία πρέπει να δίνεται σε άτομα εξοικειωμένα με την τεχνολογία, και συνεργάσιμα, καθώς για τη σωστή χρήση της απαιτούνται τουλάχιστο 4 μετρήσεις σακχάρου περιφερικού αίματος ημερησίως.
Τέλος είναι άξιο αναφοράς ότι τους τελευταίους μήνες έχουν κυκλοφορήσει και στην Ελληνική αγορά σύγχρονες αντλίες οι οποίες έχουν τη δυνατότητα σύνδεσης με σύστημα συνεχούς καταγραφής γλυκόζης και αυτόματο μηχανισμό διακοπής χορήγησης ινσουλίνης σε περίπτωση υπογλυκαιμίας.
Οι εξελίξεις αυτές δείχνουν ότι η επιστήμη προσεγγίζει όλο και πιο πολύ στη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου τεχνητού παγκρέατος το οποίο θα μειώσει δραστικά τη συμμετοχή των ασθενών στη θεραπεία και ταυτόχρονα θα πετύχει μια άριστη γλυκαιμική ρύθμιση χωρίς υπογλυκαιμίες.
Δρ. Πέτρος Θωμάκος,
παθολόγος – διαβητολόγος
Διαβητολογικού Κέντρου Νοσοκομείου «Υγεία»
Συνεργάτης του τμήματος Διαβήτη και Επιστημών
της Διατροφής του Kingʼs College London.
Δρ. Χρήστος Ζούπας
ενδοκρινολόγος – διαβητολόγος
Δ/ντής Διαβητολογικού Κέντρου Νοσοκομείου «Υγεία»
επιστημονικός Δ/ντης Διαβητολογικού Αθηνών.
