Γράφει η Κατερίνα Τριανταφύλλου, Ψυχοθεραπεύτρια – Σύμβουλος Επαγγελματικού Προσανατολισμού & Συγγραφέας
Αρχικά πρέπει να διευκρινιστεί πως κάθε σύμβουλος που ασκεί διαδικασίες Επαγγελματικού Προσανατολισμού, συνδυάζει τις γνώσεις του με την προσωπική του ιδεολογία. Σε όλα τα ανθρωποκεντρικά επαγγέλματα, η χρήση των γνώσεων και η εφαρμογή των διαδικασιών διυλίζονται από την προσωπικότητα και τις αξίες των ατόμων που τα ασκούν. Ο υποψήφιος και η οικογένειά του πρέπει να φροντίσουν να απευθυνθούν σε ειδικούς με τους οποίους δεν υπάρχει μεγάλη διάσταση στις απόψεις και στις αξίες.
Ο Επαγγελματικός Προσανατολισμός αποτελεί κλάδο της Ψυχολογίας και μπορεί να λειτουργήσει πολύ ευρύτερα από την επιλογή σχολών και τη συμπλήρωση του μηχανογραφικού δελτίου. Είναι μια ευκαιρία για να αρχίσει ο έφηβος να γνωρίζει τον εαυτό του και η οικογένεια να συνειδητοποιήσει τις αρχές και τις αξίες με βάση τις οποίες λειτουργεί.
Οι βασικοί παράγοντες επιλογής σπουδών και επαγγέλματος οι οποίοι πρέπει να διερευνώνται κατά τη διαδικασία Επαγγελματικού Προσανατολισμού είναι:
- Η προσωπικότητα. Ποιος είναι ο έφηβος; Κοινωνικός ή κλειστός, τολμηρός ή διστακτικός, νευρικός ή ήρεμος; Η προσωπικότητα του ατόμου διαμορφώνεται πολύ νωρίς ως προς τα κύρια χαρακτηριστικά της, έτσι η προσωπικότητα ενός δεκαπεντάχρονου εφήβου προδιαγράφει με αρκετή αξιοπιστία τον αυριανό ενήλικο.
- Οι αξίες. Τι είναι πιο σημαντικό για τον έφηβο, έτσι όπως ο ίδιος ονειρεύεται την αυριανή ζωή του; Να έχει μεγάλη επαγγελματική αναγνώριση, να έχει σταθερή και σίγουρη εργασία, να προσφέρει βοήθεια στους συνανθρώπους του, να αποκτήσει πολλά χρήματα, να έχει μια δουλειά που να τον ενδιαφέρει πολύ; Σημαντική θέση στις αξίες του ατόμου κατέχει και ο τρόπος ζωής που θέλει να κάνει. Για παράδειγμα, πόσο σημαντικό είναι γι’ αυτόν να μην αναγκάζεται να ταξιδεύει για επαγγελματικούς λόγους, να διαθέτει χρόνο στα εξωεπαγγελματικά του ενδιαφέροντα ή στην οικογένειά του, να έχει καθορισμένο ωράριο εργασίας;
Κάποιες αξίες είναι αλληλοσυγκρουόμενες, για παράδειγμα η σταθερή και σίγουρη εργασία και το καθορισμένο ωράριο παραπέμπουν συνήθως σε μισθωτή εργασία, η οποία κατά κανόνα δεν συνδυάζεται με μεγάλες οικονομικές αποδοχές. Οι αξίες ενός εφήβου είναι πολύ πιθανό να μην έχουν ακόμη διαμορφωθεί ή να μεταβληθούν με την πάροδο των χρόνων.
- Τα ενδιαφέροντα. Τι αρέσει στον έφηβο να κάνει; Αν κάποιος καταφέρει να κάνει το χόμπι του επάγγελμα, θα είναι σίγουρα επιτυχημένος και ευτυχής! Όμως, μόνο κάποια από τα ενδιαφέροντα της εφηβείας διατηρούνται στην ενήλικη ζωή. Πολλοί έφηβοι σήμερα ονειρεύονται μια καριέρα στη μουσική ή στον αθλητισμό, στους περισσότερους, όμως, αυτό το ενδιαφέρον είναι γέννημα των τάσεων της εποχής ή μιας συγκεκριμένης παρέας. Στην περίπτωση αυτή, καλό είναι ο νέος να συνδυάσει το όνειρό του για αθλητική ή καλλιτεχνική καριέρα με κάποιες άλλες σπουδές που προς το παρόν τον ενδιαφέρουν κατά δεύτερο λόγο, έτσι ώστε να μπορεί να επιλέξει ανάλογα με τις επιθυμίες και τις ανάγκες που θα του δημιουργηθούν αργότερα και με τις συνθήκες της αγοράς εργασίας.
- Οι δεξιότητες. Σε τι είναι καλός ο έφηβος; Τι μπορεί να καταφέρει καλά, ευχάριστα και χωρίς πολύ κόπο; Οι δεξιότητες είναι το ισχυρότερο ίσως στερεότυπο το οποίο συνήθως λαμβάνεται υπόψη κατά τον Ε.Π. του εφήβου από τον ίδιο, τους γονείς του και τους καθηγητές του. Οι δεξιότητες όμως ενός μαθητή μπορούν να βελτιωθούν κατά πολύ, ανάλογα με την προσπάθεια που αυτός θα καταβάλει και η προσπάθεια αυτή θα είναι ανάλογη με τους στόχους που επιδιώκει να πραγματοποιήσει. Αν ο μαθητής επιλέξει με ελεύθερη βούληση και ενθουσιασμό τις σπουδές που ταιριάζουν στην προσωπικότητα, στις αξίες και στα ενδιαφέροντά του, θα βρει τον τρόπο να αποκτήσει και τις δεξιότητες που χρειάζονται για να φτάσει και να ολοκληρώσει τις σπουδές αυτές.
Έπειτα από τη διερεύνηση των παραγόντων αυτών εντοπίζονται σπουδές που ταιριάζουν στον καθένα και βρίσκεται το κοινό τους υποσύνολο. Στη συνέχεια γίνεται αναζήτηση επαγγελμάτων και εξειδικεύσεων στα οποία οδηγεί ο κάθε επιλεγμένος κλάδος σπουδών. Έπεται η διαδικασία πληροφόρησης για τις σπουδές που έχουν επιλεγεί, με τη μελέτη των αναλυτικών προγραμμάτων των σχολών. Ο υποψήφιος ενθαρρύνεται να αναζητήσει ο ίδιος παραπάνω πληροφορίες με έρευνα στο διαδίκτυο, με επισκέψεις σε χώρους εργασίας και με συζητήσεις με ειδικούς.
(Από το βιβλίο ΕΠΙΛΕΓΩ ΣΩΣΤΑ ΤΙ ΘΑ ΣΠΟΥΔΑΣΩ, Κατερίνας Τριανταφύλλου, Εκδόσεις ΣΑΒΒΑΛΑΣ, 2011)
Κατερίνα Τριανταφύλλου, Ψυχοθεραπεύτρια-Σύμβουλος Επαγγελματικού Προσανατολισμού & Συγγραφέας
