Πολλές φορές στη ζωή μας έρχεται η στιγμή που μνημονεύουμε αρχαία και παλιά γνωμικά που έχουν διαχρονική αξία μέσα στο πέρασμα του χρόνου… «Το σώμα είναι ο οίκος της ψυχής», «Νους υγιής και σώμα υγιές» κ.α..
Βασική πηγή άντλησης των θεμελιωδών αρχών της μεθόδου Pilates υπήρξαν ανάλογες σοφές ρήσεις του αρχαίου ελληνικού πνεύματος καθώς και πεφωτισμένων ανατολίτικων πολιτισμών που «πάντρεψε» με ιδανικό τρόπο ο Τζόζεφ Ουμπέρτος Πιλάτες, από τον οποίο πήρε και η μέθοδος το όνομά της. Περιγράφοντας σε λίγα λόγια τη ζωή του Τζόζεφ Πιλάτες, μπορούμε να πούμε ότι συνοψίζουμε και τη γέννηση και εξέλιξη της ομώνυμης μεθόδου.
Η ασθενική παιδική ηλικία του Πιλάτες (ραχίτιδα, άσθμα, φυματίωση κ.α.), υπήρξε το έναυσμα της επιθυμίας και το κίνητρο του να ξεπεράσει τις αδυναμίες του μέσα από μελέτη αλλά και ενασχόληση με διαφορά σπορ και πολεμικές τέχνες.
Απ ΄ τις αρχές του 19ου αιώνα, άρχισε να εφαρμόζει ένα τρόπο άσκησης (Contrology) διαμορφωμένο απ ΄ όλες τις επιρροές που είχε δεχθεί, με βασική αρχή τον Έλεγχο συνολικά του σώματος και απώτερο σκοπό την βελτιστοποίηση της εξάσκησης.
Με αυτή τη βασική αρχή, λοιπόν, ξεκίνησε η μέθοδος Πιλάτες τον τρόπο της άσκησης που θα εναρμόνιζε τη δύναμη του πνεύματος και του σώματος έτσι ώστε να βρίσκει το αρχαίο ελληνικό γνωμικό και γνώμονας για τον Πιλάτες (νους υγιής και σώμα υγιές) πιστή εφαρμογή, προσδίδοντας έτσι κατά την άσκηση σημασία στη σχέση πνεύματος και σώματος προκειμένου να επιτευχθεί το «ευ ζην» (ευζωία).
Αφού, λοιπόν, έθεσε τα θεμέλια και το βασικό κορμό της μεθόδου του, η ροή της ιστορίας τον έφερε να διευρύνει τα όρια και τις δυνατότητές της στο πολύ ουσιαστικό κομμάτι του Πιλάτες, τη θεραπευτική της εφαρμογή, σε τραυματίες πολέμου και αναπήρους. Ο Τζόζεφ Πιλάτες δημιούργησε πρωτότυπες κατασκευές και προσάρτησε επάνω ιμάντες, ελατήρια-αντιστάσεις, προσπαθώντας να δραστηριοποιήσει ελεγχόμενα τους κλινήρεις σε φυσική δραστηριότητα και να αποφύγει την απραξία. Και το πέτυχε! Η αποκατάσταση των ασκουμένων του ήταν πιο σύντομη και πολύ πιο αποτελεσματική σύμφωνα με τους γιατρούς.
Αξίζει να σημειωθεί ότι όλη η προσπάθεια έγινε ιστορικά σε εποχές που δεν ευνοούσαν οι συνθήκες για ανάλογες σκέψεις και εφαρμογές (Ά παγκόσμιος πόλεμος) πράγμα που κάνει το επίτευγμα ακόμη πιο αξιοθαύμαστο.
Στο πλευρό του και τη φιλοσοφία του για το σωστό τρόπο εξάσκησης, ήταν η νοσοκόμα σύζυγός του Κλάρα, που γνώρισε στο μακρύ ταξίδι του για τη Νέα Υόρκη.
Ο Τζόζεφ Πιλάτες καθιερώθηκε στη Νέα Υόρκη όπου άνοιξε και το Studio Pilates και είχε αρχικά ιδιαίτερη απήχηση στους χορευτές και αργότερα μετά το 1940 στους ηθοποιούς, τους τραγουδιστές και σε μεγάλο μέρος της λεγόμενης υψηλής κοινωνίας.
Εστιάζοντας στις βασικές έννοιες που διέπουν τη μεθοδολογία ενός προγράμματος Πιλάτες, τα κύρια συστατικά της επιτυχημένης «συνταγής» πρέπει να συνδυάζουν την Αυτοσυγκέντρωση, την Αναπνοή, την Αρμονία, την Ακρίβεια – Έλεγχο, την Ισορροπία, τη Ροή και τη Χαλάρωση. Σημείο που στεκόμαστε ιδιαίτερα κατά την πράξη είναι η ενεργοποίηση του λεγόμενου «Power House» ή απλά του κέντρου του σώματος εστιάζοντας στους κοιλιακούς και τους ανενεργούς, στους περισσότερους ανθρώπους, μύες της πυέλου. Ωστόσο, πρωταρχικό μέλημα είναι η αρμονική ενεργοποίηση της νοητικής, αναπνευστικής και μυοσκελετικής λειτουργίας, με την επιβάρυνση να μοιράζεται ομοιόμορφα στις ανταγωνιστικές μυϊκές ομάδες χάρη ορθοσωμίας και τη συνύπαρξη πάντα αντίστοιχων διατατικών ασκήσεων.
Με δυο λόγια, το μυαλό, η αναπνοή και το σώμα, με τη σωστή στάση, γίνονται ένα και αποσκοπούμε στη αίσθηση της ελαστικότητας, της δύναμης, της ζωτικότητας, της ευκινησίας, της ευεξίας και γενικότερα της υγείας που πηγάζει από μέσα μας ως φυσική εξέλιξη.
Αναφορικά με τη μέθοδο και τις εφαρμογές της, θα πρέπει να οριοθετήσουμε τη χρησιμότητα σε κάθε άνθρωπο ξεχωριστά, σύμφωνα με τις ανάγκες του.
Η αλήθεια είναι ότι η Πιλάτες είναι μια μέθοδος που απευθύνεται σχεδόν στον καθένα και ανεξαρτήτως ηλικίας και φύλου. Αυτό όμως που χαρακτηρίζει τους ένθερμους υποστηρικτές της είναι η συνειδητοποίηση με τη φιλοσοφία και τους σκοπούς της μεθόδου. Άρα αν κάποιος αποφασίσει να ασχοληθεί, θα πρέπει να αφιερώσει πνεύμα και σώμα με προσπάθεια και συνέπεια, παρά να το δει σαν μόδα.
«Σε 10 μαθήματα νιώθεις τη διαφορά, σε 20 τη βλέπουν οι άλλοι και στα 30 έχεις καινούριο σώμα» έχει δηλώσει ο ίδιος ο Πιλάτες, πράγμα που επιβεβαιώνουν και οι περισσότεροι που αγκάλιασαν ζεστά τη φιλοσοφία του «γκουρού» της μεθόδου.
Το κορμί εξελίσσεται σταδιακά και γίνεται λειτουργικό για τις αρθρώσεις και σφριγηλό, ελαστικό και νεανικό για τους μύες. Δυναμώνουν και τονώνονται βασικές υποστηρικτικές μυϊκές ομάδες και ενισχύεται συνολικά η θέση της σπονδυλικής στήλης. Το εύρος της κίνησης βελτιώνεται θεαματικά σε όλες τις αρθρώσεις, ενώ ο νους χαλαρώνει και ηρεμεί, προσδίδοντας στο τέλος του μαθήματος αντί της κόπωσης την αίσθηση της γαλήνης και της πνευματικής διαύγειας.
Ακόμα πιο χειροπιαστά είναι τα οφέλη από τη θεραπευτική εφαρμογή της Πιλάτες (μη ξεχνάμε ότι ξεκίνησε σαν θεραπευτική μέθοδος) σε άτομα με σπονδυλικές παραμορφώσεις (κύφωση, σκολίωση, αυχενικό κ.α.), με μυοσκελετικούς τραυματισμούς, με δύσπνοια, με έντονο στρες και κατάθλιψη κ.τ.λ..
Επιπλέον, αξίζει να αναφερθεί ότι επιστημονικά αποτελέσματα ερευνών έδειξαν ότι γυναίκες που είχαν ασχοληθεί με την Πιλάτες πριν εγκυμονήσουν, φάνηκε ότι είχαν άνετο και καλό τοκετό λόγω της πολύ καλής εξοικείωσης με το σώμα και την αναπνοή τους.
Γίνεται σαφές μετά όλα τα παραπάνω ότι η μέθοδος Πιλάτες, ειδικά για κάποιον που ξεκινάει είναι ένα μαγικό και μακρύ ταξίδι, στο οποίο χρειάζεται και ο σωστός καθοδηγητής, ώστε να γίνει με ασφάλεια, ουσιαστικά και αποτελεσματικά. Η πολυδιάστατη φύση της μεθόδου προαπαιτεί ένα καλά καταρτισμένο εκπαιδευτή-γυμναστή και ολιγομελή τμήματα. Είτε χρησιμοποιούμε τα όργανα του Πιλάτες (Universal Reformer, Cadillac, Chair κ.τ.λ.), είτε ασκήσεις εδάφους, οι αρχές παραμένουν σταθερά προτεραιότητα.
Οι τιμές ποικίλουν από χώρο σε χώρο όπως φυσικά και η ποιότητα του μαθήματος ανάλογα με τον αριθμό των συμμετεχόντων ή τη χρήση εξοπλισμού. Το κόστος για τη συμμετοχή σ ΄ ένα καλό πρόγραμμα Πιλάτες, δεν σχετίζεται (είναι ακριβότερο) με τις τιμές των κλασικών γυμναστηρίων, ωστόσο, σε καμία περίπτωση δε πρόκειται για μια μέθοδο που λειτουργεί με συνωστισμό, φωνές και στρες.
Και μια συμβουλή για όλους:
Παροχές και μάλιστα πολλές και εντυπωσιακές θα σας προσφέρουν συχνά, όμως, δώστε σημασία σ ΄ αυτό που πραγματικά χρειάζεστε και θα πραγματοποιήσετε κι όχι σε υπηρεσίες που θα πληρώσετε και δε θα έχετε ουσιαστική ενασχόληση.
Πολυχρόνης Μαγκαφάς MSc
Καθηγητής Ειδικής Φυσικής Αγωγής – Θεραπευτικής Γυμναστικής
Σύμβουλος Άσκησης και Υγείας
Κάτοχος Μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών στην Ανθρώπινη Απόδοση και Υγεία (MSc) και πτυχιούχος του Τμήματος Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού (Τ.Ε.Φ.Α.Α. – Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσ/νίκης).
Ειδίκευση: «Ειδική Φυσική Αγωγή – Θεραπευτική Γυμναστική».
Εκπόνηση μεταπτυχιακής διατριβής με θέμα την άσκηση παιδιών και εφήβων με κύφωση, σκολίωση και πλατυποδία.
Παρουσίαση προφορικής ανακοίνωσης της Διπλωματικής εργασίας στο 10ο Διεθνές Συνέδριο Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού σχετικά με τις «Οξείες Μεταβολές Του Όγκου Παλμού Κατά Τη Διάρκεια Αερόβιας Άσκησης».
Συμμετοχή στο «Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Εκπαίδευσης και Αρχικής Επαγγελματικής Κατάρτισης» (Ε.Π.Ε.Α.Ε.Κ.). Ερευνητικό έργο με τίτλο: «Πρακτική Άσκηση σε Εργαζόμενους καθώς και σε Ειδικές Ομάδες Ατόμων από Ιδρύματα, Νοσοκομεία και Σχολεία, με Στόχο τη Βελτίωση της Φυσικής Κατάστασης και της Υγείας τους».
