ΑΥΞΗΜΕΝΗ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗ ΠΛΗΘΥΣΜΩΝ
ΣΤΙΣ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΕΣ ΧΩΡΕΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ :
ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΥΓΕΙΑΣ
Διοργάνωση του Ιταλικού Υπουργείου Υγείας με το Ευρωπαϊκό Γραφείο του
Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Ρώμη, 13 Απριλίου 2011
Παρέμβαση
του Υπουργού Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης
κ. Ανδρέα Λοβέρδου
ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ
Η παράνομη μετανάστευση είναι ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα μου. Ο αριθμός των λαθρομεταναστών που καθημερινά περνούν τα σύνορά μας, χερσαία και θαλάσσια, είναι πραγματικά πολύ μεγάλος.
Το 2010, μόνο στα χερσαία σύνορα με την Τουρκία στην περιοχή του Έβρου, πέρασαν στην Ελλάδα 45.000 άτομα και για το διάστημα από 1 Ιανουαρίου μέχρι 24 Μαρτίου του 2011, 5.281 άτομα. Ο συνολικός αριθμός τους από χερσαία και θαλάσσια σύνορα ανέρχεται σε 130.000 ετησίως και αυτό συμβαίνει τα τελευταία δέκα χρόνια. Και αυτοί είναι μόνο όσοι εντοπίζονται γιατί ένα μεγάλο ποσοστό, λόγω και της έκτασης των συνόρων, δεν γίνονται αντιληπτοί και την επόμενη μέρα βρίσκονται στην Αθήνα.
Για το επόμενο διάστημα αναμένουμε αύξηση και επέκταση του φαινομένου, αφενός γιατί η διέλευση μέσω του ποταμού Έβρου θα είναι ευκολότερη καθώς θα κατέβει η στάθμη του νερού, αλλά κυρίως λόγω της κατάστασης στη Β. Αφρική η οποία θα επηρεάσει τα νησιά μας και κυρίως την Κρήτη. Η κατάσταση θα επιδεινωθεί και ο έλεγχος δεν θα είναι εύκολος.
Η πλειονότητα των παρανόμως εισελθόντων είναι Αφγανοί, Πακιστανοί, Μπαγλαντεσιανοί και από χώρες της Αφρικής με εντελώς διαφορετικό επιδημιολογικό προφίλ από εκείνο των Ελλήνων και των άλλων Ευρωπαίων πολιτών. Οι κίνδυνοι για τη Δημόσια Υγεία είναι μεγάλοι και για αυτό το λόγο ανησυχούμε πολύ.
Κάνουμε ότι μπορούμε για να ανταποκριθούμε και να ελέγξουμε υγειονομικά την κατάσταση. Το πρόβλημα όμως είναι πολύ μεγάλο. Οι υποδομές δεν επαρκούν για τη φιλοξενία τόσο μεγάλου αριθμού λαθρομεταναστών με αποτέλεσμα να συνωστίζονται σε δυσανάλογα μικρούς χώρους και αυτό είναι ο υπ’ αριθμόν ένας κίνδυνος για τη διασπορά μεταδοτικών ασθενειών.
Όλοι οι παράνομοι μετανάστες ελέγχονται ιατρικά με την είσοδό τους στη χώρα. Όσοι θα παραμείνουν στα Κέντρα κράτησης υποβάλλονται σε περαιτέρω εξετάσεις συμπεριλαμβανομένου του ελέγχου για ηπατίτιδες, σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα, φυματίωση και γίνονται οι συνήθεις εμβολιασμοί παιδιών και ενηλίκων.
Παράνομοι μετανάστες με προβλήματα υγείας αντιμετωπίζονται από το ιατρικό προσωπικό των Κέντρων ενώ βαρύτερα περιστατικά μεταφέρονται στα Νοσοκομεία της περιοχής.
Για τον έλεγχο της κατάστασης απαιτείται αυξημένη επιτήρηση και ενίσχυση των ιατρικών και διαγνωστικών υπηρεσιών. Σε όλα τα Κέντρα κράτησης υπάρχει ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό και προσωπικό για τη διενέργεια διαγνωστικών εξετάσεων μέσω των κινητών μονάδων του Ελληνικού Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης των Νόσων. Η παροχή φροντίδας υγείας συμπληρώνεται από τις υπηρεσίες υγείας της Υγειονομικής Περιφέρειας και τη συνδρομή μη- Κυβερνητικών Οργανώσεων.
Πέραν της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας οι παράνομοι μετανάστες λόγω των συνθηκών απόδρασης από τις χώρες τους, την ταλαιπωρία αλλά και την αβεβαιότητα για την επόμενη μέρα αντιμετωπίζουν ψυχολογικά προβλήματα και χρειάζονται ψυχολογική υποστήριξη. Κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό (ψυχολόγοι και κοινωνικοί λειτουργοί) παρέχει τις υπηρεσίες του στα Κέντρα κράτησης.
Είναι φανερό ότι το βάρος για το σύστημα υγείας είναι δυσβάσταχτο τόσο σε ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό, τη στιγμή που οι ανάγκες και οι ελλείψεις κυρίως δε νοσηλευτές στα νοσοκομεία μας είναι μεγάλες, αλλά και σε οικονομικό επίπεδο δεδομένης της δύσκολης οικονομικής κατάστασης της χώρας μου.
Τη στιγμή που είναι αναγκασμένος να προβώ σε δραστικές περικοπές στη χρηματοδότηση της υγείας και να περιορίσω τις προσλήψεις προσωπικού για την οικονομική εξυγίανση του συστήματος υγείας καλούμαι να ανταποκριθώ σε μία επείγουσα κατάσταση και να διαθέσω πόρους που δεν υπάρχουν.
Από τον Μάρτιο έχουμε εξασφαλίσει υποστήριξη μέσω ενός κοινοτικού προγράμματος για ιατρική και ψυχολογική υποστήριξη συμπληρωματικά στις υφιστάμενες δράσεις, όμως η διάρκειά του λήγει τον Ιούλιο. Μετά τι γίνεται;
Οι ανάγκες σε υποδομές, προσωπικό και υγειονομικό υλικό για την ιατρική κάλυψη και ψυχολογική υποστήριξη είναι μεγάλες και απαιτείται σταθερή χρηματοδότηση για συνεχή κάλυψη των αναγκών. Παράλληλα απαιτείται συνεχής επιδημιολογική επιτήρηση και λήψη προληπτικών μέτρων για την αποτροπή απειλών για τη δημόσια υγεία Ελλήνων και Ευρωπαίων πολιτών.
Προς ενίσχυση των προσπαθειών μας ζητήσαμε την επιστημονική υποστήριξη και τεχνογνωσία του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου των Νόσων (ECDC) και του Ευρωπαϊκού Γραφείου του ΠΟΥ. Ζητήσαμε να προβούν σε μια εκτίμηση των κινδύνων για τη δημόσια υγεία σε σχέση με αυξημένη μετανάστευση και τα μεταδοτικά νοσήματα. Τους ευχαριστώ για την άμεση ανταπόκριση. Θα ήθελα επίσης να ευχαριστήσω προσωπικά την κα. S. Jakab και τον Dr. M. Sprenger. Επίσης να ευχαριστήσω θερμά τον Επίτροπο J. Dalli, ο οποίος κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του την περασμένη εβδομάδα στήριξε τις προσπάθειές μας και όπως δήλωσε στο Ελληνικό Κοινοβούλιο θα υποστηρίξει την Ελλάδα σ’ αυτή την περίπλοκη και δύσκολη κατάσταση.
Στο δεύτερο μέρος της συζήτησής μας θα έχω την ευκαιρία να μιλήσω για την προετοιμασία και εφαρμογή ειδικού προγράμματος δράσης σε επίπεδο Ε.Ε. με στόχο την αντιμετώπιση των κινδύνων που προκαλεί η παράνομη μετανάστευση.
ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ
Την περασμένη εβδομάδα αναδείξαμε το θέμα «Παράνομοι μετανάστες και Δημόσια Υγεία» στο ʼτυπο Συμβούλιο των Υπουργών Υγείας στη Βουδαπέστη.
Στόχος μας ήταν να μοιραστούμε τις ανησυχίες μας για τους κινδύνους για τη δημόσια υγεία με τους συναδέλφους των άλλων χωρών και να ζητήσουμε τη συνεργασία και τη συνδρομή τους για κοινή δράση.
Βρήκαμε υποστήριξη από την Ιταλία, τη Μάλτα και την Κύπρο που γνωρίζουν από πρώτο χέρι την κατάσταση καθώς και από τη Βουλγαρία που σύντομα ως μέλος της συμφωνίας Schengen θα αντιμετωπίσει αντίστοιχα προβλήματα.
Απευθυνθήκαμε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την καλέσαμε να ενσκήψει στο πρόβλημα και να διαθέσει τους απαραίτητους πόρους προς ενίσχυση των χωρών που αντιμετωπίζουν μαζικές προσελεύσεις παράνομων μεταναστών.
Ενίσχυση για την κάλυψη των αναγκών υγείας αυτών των πληθυσμών ανάμεσα στους οποίους υπάρχουν έγκυες γυναίκες και παιδιά εκτεθειμένα σε σοβαρούς κινδύνους υγείας κυρίως από μεταδοτικά νοσήματα. Πολλά παιδιά δεν έχουν κάνει τα απαραίτητα εμβόλια και η ζωή τους κινδυνεύει από ασθένειες που καλύπτονται από τα συνήθη για μας εμβόλια.
Εκτιμώ τη θετική αντίδραση του Επιτρόπου Dalli θα ήθελα όμως αυτή να μεταφραστεί σε συγκεκριμένες δράσεις με την ανάλογη χρηματοδότηση. Θεωρώ ότι η άποψη αυτή βρίσκει σύμφωνους τους συναδέλφους μου από τις χώρες που πλήττονται από την παράνομη μετανάστευση.
Το πρόβλημα ξεπερνά τις εθνικές διαστάσεις και δεν μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε μόνοι μας. Μην κρυβόμαστε. Με την οικονομική κατάσταση στην Ελλάδα αυτοί που θέλουν να μείνουν στην Ελλάδα είναι ελάχιστοι. Η Ελλάδα είναι πέρασμα με τελικό προορισμό πιο πλούσιες χώρες.
Όμως, το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο μας υποχρεώνει να κρατούμε τους παράνομα εισελθόντες για 6 μήνες ή μέχρι να γίνει η διακρίβωση των στοιχείων πριν τους αφήσουμε ελεύθερους. Αν δεν αλλάξει αυτό θα συνεχίσουμε να τους στοιβάζουμε σε χώρους ακατάλληλους με στοιχειώδεις συνθήκες υγιεινής. Συνθήκες που δεν επιθυμούμε και πασχίζουμε να καλυτερεύσουμε. Παράλληλα υπάρχει πάντα η νομική δυνατότητα να εφοδιάσουμε του παράνομους μετανάστες με τα απαραίτητα ταξιδιωτικά έγγραφα άμεσα. Λύση την οποία δεν εξετάζουμε προς το παρόν.
Η αποτελεσματική αντιμετώπιση του προβλήματος απαιτεί συντονισμένη δράση σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης μέσα από ένα γενναίο Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Υγείας μακράς διάρκειας για τους παράνομους μετανάστες και αποτροπής των κινδύνων Δημόσιας Υγείας. Το Πρόγραμμα αυτό πρέπει να εκπονηθεί και να εφαρμοστεί άμεσα. Τώρα.
Το Πρόγραμμα θα πρέπει να έχει ως στόχο την υποστήριξη των χωρών που υποδέχονται μεγάλο αριθμό λαθρομεταναστών με τους απαραίτητους πόρους και τεχνική βοήθεια, συμπεριλαμβανομένης της ενίσχυσης σε υγειονομικό δυναμικό ώστε να συνεχίσουν να φιλοξενούν αυτούς τους πληθυσμούς και για τη βελτίωση των υποδομών και των συνθηκών κράτησης αποβλέποντας στη μείωση των κινδύνων μετάδοσης λοιμωδών νόσων και προστασίας της δημόσιας υγείας.
Μέσα από το πρόγραμμα αυτό και χωρίς την ανάγκη να εγκαταστήσουμε «βαριές» διοικητικές δομές θα επιτύχουμε την ανταλλαγή πληροφοριών και καλών πρακτικών αποτελεσματικής αντιμετώπισης και χειρισμού επειγουσών καταστάσεων, συμπεριλαμβανομένων στοιχείων για την κατάσταση της υγείας, επιδημιολογικά χαρακτηριστικά, εμβολιασμούς και τρόπους έγκαιρης ενημέρωσης αποτελούν χρήσιμα εργαλεία που πρέπει να αξιοποιήσουμε.
Κλείνοντας θα ήθελα να προτείνω το θέμα των παράνομων μεταναστών να μπει στην Ημερήσια Διάταξη του επόμενου Συμβουλίου Υπουργών Υγείας στο Λουξεμβούργο τον επόμενο Ιούνιο.
