Φασκόμηλε, φασκόμηλα που γίνονται το Μάη
ασθματικός απείς τα πιει, γίνεται παλικάρι.
Φλισκούνια βράσε τα καλά, κι απόης να τα πίνεις,
αν είσαι και στομαχικός και το γιατρό αφήνεις.
Αρίγανη σταλές- σταλές και την κοιλιά γιατρεύγει
και να τριφτείς όπου πονείς πάντα σε δροσερεύγει.
Το χαμομήλι βράσε το, και δώσε το στο γέρο,
αν είναι και στομαχικός, πηγαίνει και στο θέρος.
Η αγκινάρα του χωριού, βραστή λεμόνι, λάδι
και αν πονεί το σ’κώτι σου, γιατρεύεται το βράδυ.
Τη μαντζουράνα βράσε την, παντού όπου φυτρώνει
σάψυχο λένε οι παλιοί, τσι καρδιακούς γλιτώνει.
Γράφει ο
Γεώργιος Σπανάκης MD, MSc Ολιστικός Νευρολόγος
Η “κρητική διατροφή”
Η “κρητική διατροφή” θεωρείται με βάση τα επιστημονικά δεδομένα ως μια από τις πιο υγιεινές διατροφικές πρακτικές. Συχνά, με τον σχεδόν συνώνυμο όρο “μεσογειακή διατροφή”, εννοείται η διατροφή που στηρίζεται σε αυξημένη ποικιλία, συχνότητα και ποσότητα σε λαχανικά, φρούτα, σπόρους, ξηρούς καρπούς, όσπρια, δημητριακά ολικής. Συχνά όμως παραβλέπεται ο ρόλος που έχουν τα καρυκεύματα ή αλλιώς αρτύματα ή μπαχαρικά. Τα βότανα της κρητικής γης εξάλλου αποτελούσαν παραδοσιακά τον ακρογωνιαίο λίθο για την παρασκευή κάθε είδους φαγητού, εγχύματος ή αφεψήματος.
Τα βότανα και τα μπαχαρικά στη φλεγμονή
Ο ρόλος στην επίτευξη της υγείας που έχουν τα βότανα και τα μπαχαρικά, φωτίζεται την τελευταία δεκαετία από πλήθος νέων δεδομένων από ενδιαφέρουσες ανακαλύψεις των βιοιατρικών επιστημών. Ποια είναι τα βότανα και τα μπαχαρικά που φαίνεται ότι μπορούν να αντιμετωπίσουν τη φλεγμονή, που βρίσκεται στη ρίζα σχεδόν όλων των νοσημάτων που ταλαιπωρούν τον άνθρωπο, από τα αυτοάνοσα, μέχρι τα καρδιαγγειακά και τα εκφυλιστικά;
Μια σημαντική μελέτη
Το 2012 διεξήχθη, για πρώτη φορά, μια μελέτη που συνέκρινε περισσότερα από 10 διαφορετικά βότανα και μπαχαρικά ώστε να αναδειχθεί η αντιοξειδωτική τους δράση έχοντας ήδη αυτά απορροφηθεί από τον άνθρωπινο οργανισμό μέσω του στόματος, ελέγχοντας τη δραστικότητα τους στο αίμα, δηλαδή τη βιαδιαθεσιμότητα τους. Και μάλιστα με δείκτες που αφορούν προστατευτικές αντιοξειδωτικές κυτταρικές δράσεις (πχ προστασία του DNA) και προστατευτικούς μηχανισμούς περιορισμού της φλεγμονής.
Ποια βότανα και μπαχαρικά ελέγχθηκαν
Έλεγξαν λοιπόν, σε 13 διαφορετικές ομάδες εθελοντών – κάθε ομάδα λάμβανε ένα διαφορετικό από τα 13 μπαχαρικά, για μία εβδομάδα, με δόσεις που αντιστοιχούν σε συνηθισμένες ποσότητες που καταναλώνονται με τη διατροφή – τα ακόλουθα: μαύρο πιπέρι, πάπρικα, πιπέρι καγέν, κουρκουμά, ρίγανη, φασκόμηλο, δενδρολίβανο, τζίντζερ, γαρύφαλο, κύμινο, κανέλα, ρίγανη μετά από θερμική επεξεργασία και κουρκουμά μετά από θερμική επεξεργασία. Όλα τα ανωτέρω βότανα και μπαχαρικά χορηγήθηκαν για τους σκοπούς της έρευνας σε ειδική μορφή κάψουλας.
Τα συμπεράσματα της μελέτης
Πριν αναφερθούμε στα συμπεράσματα αυτής της μέλετης, αξίζει να σημειώσουμε ότι 13 από τις 50 πιο αντιοξειδωτικές τροφές που έχουν καταγραφεί, είναι βότανα και μπαχαρικά. Η διαφορά στη συγκεκριμένη μελέτη συνίσταται ότι μετριέται η δράση τους με βαση τη βιοδιαθεσιμότητα τους. Τα συμπεράσματα λοιπόν είναι τα εξής: τα βότανα με την ισχυρότερη αντιφλεγμονώδη δράση με αναστολή του φλεγμονώδη παράγοντα TNF-α ήταν το γαρύφαλο, το δενδρολίβανο, το τζίντζερ και ο κουρκουμάς. Τα βότανα που προστάτευσαν καλύτερα το DNA από οξειδωτικές βλάβες ήταν η πάπρικα, το δενδρολίβανο, το τζίντζερ, ο κουρκουμάς μετά από θερμική επεξεργασία, το φασκόμηλο και το κύμινο. Επιπλέον η πάπρικα πρστάτευσε τα κύτταρα από τη φυσιολογική διαδιακασία της απόπτωσης δηλαδή τον προγραμματισμένο κυτταρικό θάνατο. Μάλιστα η ομάδα που κατανάλωνε το τζίντζερ είχε τα καλύτερα αποτελέσματα και στους 3 δείκτες της φλεγμονής που μετρήθηκαν τόσο τον TNF-α, όσο και την ιντερλευκίνη 1α (IL-1α), και την ιντερλευκίνη 6 (IL-6).
Προοπτικές στην ιατρική χρήση για τα βότανα και μπαχαρικά
Η σημασία των παραπάνω ευρημάτων στη δυνατότητα να χρησιμοποιηθούν τα αναφερόμενα βότανα και μπαχαρικά σε πλήθος νοσημάτων που σχετίζονται με οξειδωτικό στρες και φλεγμονή είναι προφανής. Οι παρενέργειες, αντενδείξεις και αλληλεπιδράσεις των βοτάνων αυτών με άλλες φαρμακευτικές ουσίες παρόλο που υπάρχουν, είναι περιορισμένες. Επιπλέον θα μπορούσαν να αποτελέσουν μελλοντική επιλογή για τη ρύθμιση φλεγμονωδών νοσημάτων για τα οποία συνήθως, επί του παρόντος, χρησιμοποιούνται φαρμακευτικές ουσίες (μονοκλωνικά αντισώματα – βιολογικοί παράγοντες), που απενεργοποιούν τον παράγοντα TNF-α, για νοσήματα όπως η οστεοαρθρίτιδα, η ρευματοειδής αρθρίτιδα, οι φλεγμονώδεις εντεροπάθειες, η αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα, η ψωρίαση και άλλα. Είναι απαραίτητες φυσικά οι μελέτες που απευθύνουν τα σχετικά ερωτήματα. Σε κάποιες από αυτές πού ήδη έχουν πραγματοποιηθεί, θα αναφερθούμε σε επόμενα άρθρα.
Βιβλιογραφία
- Susan S. Percival, John P. Vanden Heuvel, Carmelo J. Nieves, Cindy Montero, Andrew J. Migliaccio & Joanna Meadors (2012) Bioavailability of Herbs and Spices in Humans as Determined by ex vivo Inflammatory Suppression and DNA Strand Breaks, Journal of the American College of Nutrition, 31:4, 288-294
- Bente L Halvorsen, Monica H Carlsen, Katherine M Phillips, Siv K Bøhn, Kari Holte, David R Jacobs, Jr, Rune Blomhoff, Content of redox-active compounds (ie, antioxidants) in foods consumed in the United States, The American Journal of Clinical Nutrition, Volume 84, Issue 1, July 2006, Pages 95–135
- Aggarwal, B.B., Gupta, S.C. and Sung, B. (2013), Curcumin as TNF blocker. Br J Pharmacol, 169: 1672-169
