Κατά πόσον είναι εφικτή η πρώιμη πρόληψη κακοηθειών;
Πως η οικογένεια γίνεται ο πρώτος πυρήνας στην διαδικασία της πρόληψης;
ΑΣΚΛΗΠΙΟΣ : Θεός της Ιατρικής και της Υγείας. Υιός του Θεού Απόλλωνα και της Κορωνίδας, κόρης του βασιλιά της Θεσσαλίας, Φλεγύα. Όταν η Κορωνίδα ήταν έγκυος, περιμένοντας το παιδί του Απόλλωνα, ερωτεύτηκε και παντρεύτηκε έναν θνητό, τον Ισχύ. Ο Απόλλων οργίστηκε με αυτό και διέταξε την αδερφή του, τη θεά Άρτεμη, να σκοτώσει την Κορωνίδα, όπως και έγινε. Ενώ το νεκρό σώμα της Κορωνίδας καιγόταν, ο Απόλλων έβγαλε το μωρό από την κοιλιά της και το έδωσε στον Κένταυρο Χείρωνα να το μεγαλώσει.
ΥΓΕΙΑ : Οι αρχαίοι έλληνες θεοποίησαν την υγεία. Η ΥΓΕΙΑ ήταν θεά της ελληνικής μυθολογίας, προσωποποίηση της σωματικής, πνευματικής και ψυχικής υγείας του ανθρώπου. Εθεωρείτο κόρη του Ασκληπιού, η δε λατρεία της ξεκίνησε από την Τιτάνη της Σικυωνίας και σύντομα επεκτάθηκε σε όλον τον ελληνικό κόσμο. Λατρευόταν ως θεά στην Αθήνα, τον Ωρωπό (ναός του Αμφιαράϊου), τα Μέγαρα, την Κόρινθο, την Λειβαδιά, την Λακωνία, την Επίδαυρο, την Τεγέα.
ΚΑΡΚΙΝΟΣ : άτακτος, ανεξέλεγκτος πολλαπλασιασμός κυττάρων, εξαλλαγή αυτών από διαφόρους παράγοντες, πολυπαραγοντική νόσος.
Παράγοντες : κληρονομικοί, χημικοί, φυσικοί, ακτινοβολία, ιοί, διατροφή (30-35%), stress (30-35%).
Ο έλεγχος αυστηρός από τον κώδικα του DNA. Και οιαδήποτε αλλοίωση του DNA, η αιτία έναρξης του ανεξέλεγκτου πολλαπλασιασμού των κυττάρων, τα οποία στη συνέχεια δημιουργούν όγκους και διηθούν τους γειτονικούς ιστούς και τα όργανα και τα καταστρέφουν. Αποσπώνται από τον πρωτοπαθή όγκο και μεταφέρονται σε άλλα μέρη του σώματος.
Ερευνητές επισημαίνουν ότι σε κοινωνίες ανθρώπων που βρίσκονται σε εποχές πριν την βιομηχανοποίηση (Εσκιμώοι του Καναδά, Ινδιάνοι της Βραζιλίας), ο καρκίνος ήταν μια σπάνια νόσος.
«Διαρκής αντικαρκινικός πόλεμος» λοιπόν. Με τη χημειοθεραπεία να διδάσκει την τέχνη ενάντια στη “μεγάλη ασθένεια”, πρώτη. Και την πρωτογενή πρόγνωση να μένει στα παρασκήνια.
Το θέμα της αναφοράς μου είναι η νόσος της ψυχής και η αρρώστια του σώματος και πως μπορεί κανείς να οπλίσει ένα βρέφος – ένα παιδί με τέτοια όπλα που θα το κάνουν απρόσβλητο στην αρρώστια, σε όλη τη διάρκεια της ζωής του.
Η οικογένεια αποτελεί το πρωτογενές κοινωνικό περιβάλλον μέσα στο οποίο το παιδί κοινωνικοποιείται, μαθαίνει πρότυπα, συμπεριφορές, διαμορφώνει την προσωπικότητά του, δηλ. αποτελεί τον πυρήνα, επάνω στον οποίο δομείται ολόκληρη η κοινωνική δομή. Η οικογενειακή κοινωνικοποίηση είναι μια λειτουργία που ξεκινά από τη στιγμή της γέννησης και συνεχίζεται σε όλη τη διάρκεια στη ζωή του ατόμου.
Το σχολείο είναι ο αμέσως επόμενος σε σπουδαιότητα κοινωνικός θεσμός κοινωνικοποίησης και ανάπτυξης της προσωπικότητας του παιδιού.
Η ανάγκη για αγάπη, αίσθηση ασφάλειας, αναγνώριση και παραδοχή του παιδιού, που είναι απαραίτητες για την ομαλή ψυχοσυναισθηματική του εξέλιξη, καλύπτονται μέσα στην οικογένεια και το σχολείο.
Βασικός σκοπός λοιπόν όλων μας είναι η ενίσχυση της σωματικής, ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας και η προώθηση ενός υγιούς τρόπου ζωής.
Ενδοοικογενειακή βία.
Ένας όρος βαρύς, που όμως υφίσταται, όχι πάντα ηθελημένα. Ίσως ως επανάληψη των όσων υπέστησαν οι θύτες στη δική τους βρεφική ή παιδική ηλικία. Με άμεσες και μακροπρόθεσμες συνέπειες.
Όσον αφορά τις άμεσες, αναφέρονται :
Η παλινδρόμηση ανάπτυξης (εγκόπριση, ενούρηση)
Διαταραχή ύπνου – όρεξης
Διαταραχές προσοχής
Αναπτυξιακές καθυστερήσεις
Γνωστική δυσλειτουργία
Ψυχοσωματικές διαταραχές
Κοινωνική απομόνωση
Υπερκινητικότητα
Αυτοτραυματισμοί
Κακή σχολική επίδοση
Αυτοκτονική συμπεριφορά
Ντροπή, ενοχή, χαμηλή αυτοεκτίμηση
Παραβατική συμπεριφορά
Όσον αφορά τις μακροπρόθεσμες :
Κρίσεις πανικού
Κατάθλιψη
Σεξουαλικές διαταραχές
Αναπαραγωγικά προβλήματα (πολυκυστικές ωοθήκες…)
Βρογχικόν άσθμα
Παχυσαρκία
Σακχαρώδης διαβήτης
Αλκοολισμός, χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών
Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου
Καρκίνος
Οι επιπτώσεις της κακοποίησης ποικίλουν από παιδί σε παιδί, ανάλογα με το στάδιο ανάπτυξης όταν αυτό υφίσταται την κακοποίηση, την σοβαρότητα της κακοποίησης και το χρονικό διάστημα που αυτή συμβαίνει, την σχέση με τον θύτη.
Ως βία ενδοοικογενειακή ορίζεται το σύνολο όλων των μορφών κακοποίησης : σωματικής, συναισθηματικής, σεξουαλικής, εμπορικής εκμετάλλευσης, παραμέλησης ή αμελούς διαπαιδαγώγησης, που γίνεται στα πλαίσια κάποιας σχέσης ευθύνης εμπιστοσύνης ή δύναμης με το παιδί, με αποτέλεσμα την πραγματική ή δυνητική βλάβη στην υγεία, στην επιβίωση, στην ανάπτυξη ή στην αξιοπρέπειά του (WHO / Π.Ο.Υ.)
Χαρακτηριστικό του παραπάνω ορισμού είναι πως ακόμη και η παραμέληση λαμβάνεται ως κακοποίηση. Τονίζεται επίσης η ανισότητα της σχέσης των εμπλεκομένων : η σχέση «ευθύνης, εμπιστοσύνης και δύναμης» ανάμεσα στο θύτη και στο θύμα, είναι εκείνο που διαφοροποιεί την κακοποίηση/παραμέληση από τις άλλες μορφές διαπροσωπικής βίας. Με λίγα λόγια, ο ορισμός τονίζει την υπεροχή του θύτη από το θύμα.
Θα αναφερθώ στις ανάγκες του παιδιού που προϋποθέτουν την κάλυψη ενός συνόλου αναγκών για την ολοκληρωτική του ανάπτυξη :
ανάγκη για κίνηση
ανάγκη για αγάπη, ασφάλεια (κανόνες, όρια, σταθερότητα)
ανάγκη για δημιουργία, ανακάλυψη, πειραματισμό, έρευνα
ανάγκη για επαφή, αλληλεπίδραση.
Με πρωταρχική βασική ανάγκη την βιολογική :
αέρα, τροφή, νερό, στέγη, ύπνο, υγεία, έρωτα.
Ας σταθούμε λίγο στην επίδραση της ενδοοικογενειακής βίας στη λειτουργία του εγκεφάλου.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η έρευνα για τις επιπτώσεις της κακοποίησης στην ανάπτυξη του εγκεφάλου κατά τη νηπιακή και πρώιμη παιδική ηλικία αρχίζει να δίνει σαφείς ενδείξεις ότι κατά τα πρώτα χρόνια ενός παιδιού, η ανάπτυξη του εγκεφάλου μπορεί να μεταβληθεί από κάποιο παρατεταμένο, σοβαρό ή απρόβλεπτο στρες, περιλαμβανομένης της κακοποίησης. Μια τέτοια μεταβολή στην ανάπτυξη του εγκεφάλου μπορεί με τη σειρά της να επηρεάσει αρνητικά το παιδί στη σωματική, γνωστική, συναισθηματική και κοινωνική του ανάπτυξη. Δεδομένου ότι ο εγκέφαλος τείνει να προσαρμόζεται ανάλογα με τα περιβαλλοντικά ερεθίσματα, θα προσαρμοστεί σε ένα αρνητικό περιβάλλον εξίσου εύκολα, όπως θα συνέβαινε σε ένα θετικό.
Έτσι τα παιδιά βιώνοντας έντονο στρες, υπό μορφήν οποιασδήποτε κακοποίησης, ενεργοποιούν περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με την επιβίωση, σε βάρος άλλων περιοχών, που δεν αναπτύσσονται και σχετίζονται π.χ. με την δημιουργικότητα και την διαδικασία της μάθησης. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να δημιουργούνται από τις τραυματικές εμπειρίες της πρώιμης παιδικής ηλικίας βλάβες που επιδρούν αρνητικά στη σύνθετη σκέψη, στη μνήμη και την συμπεριφορά, απορρυθμίζουν την λειτουργία του εγκεφάλου και επηρεάζουν και άλλα συστήματα του οργανισμού, όπως το ανοσοποιητικό.
Θύματα ως παιδιά, θύτες ως ενήλικες;
Η ισχύς της θεωρίας αυτής, την οποίαν αρχικά υποστήριξε ο Κνόπ (1984), της θεωρίας του «κύκλου της βίας» επιβεβαιώνεται μόνον για τα αγόρια. Αντίθετα για τα κορίτσια, αυτά παρουσιάζουν αυξημένη συνειδητότητα του τραυματικού γεγονότος και συχνότερα απ΄ότι τα αγόρια, παρουσιάζουν επιμένουσα παθητικότητα και υποβολιμότητα στην μετατραυματική περίοδο αλλά και αργότερα, στην μετέπειτα ενήλικη ζωή τους.
Μπορεί ο κύκλος της βίας να διακοπεί;
Ναι, με την κατάλληλη παρέμβαση, σε διάφορα από τα στάδιά του.
Όχι κακοποίηση παιδιών.
Όχι προβλήματα υγείας, διαταραχές συμπεριφοράς.
Όχι ανώριμοι δεσμοί, μικρές μητέρες, οικογενειακή δυσαρμονία.
Όχι ανεργία, εγκληματικότητα, ψυχικά νοσήματα.
Μία αμερικανική εθνική έρευνα, τεσσάρων γενεών αμερικανικών οικογενειών, με πρώτο συγγραφέα της μελέτης τον Adam Schickedanz, αναφέρεται στους παράγοντες κινδύνου για μεταγενέστερα προβλήματα σωματικής και ψυχικής υγείας κατά την ενηλικίωση και αποδεικνύει πρώτη ότι η μακροχρόνια υγεία βλάπτεται από τις παιδικές αντιξοότητες που επεκτείνονται από γονείς σε παιδί, σε διάφορες γενεές.
άνθρωπος αποτελείται από δύο οντότητες :
Το σ ώ μ α και την ψ υ χ ή.
Το σ ώ μ α προκύπτει από το σύμπλοκο “θ η λ ή ς μ α σ τ ο ύ – σ τ ό μ α τ ος”, που διαμορφώνει την τ α υ τ ό τ η τ α στο παιδί.
Η ψ υ χ ή, μη αναπαραστήσιμη, είναι “τ ο Ε γ ώ”, ο τρόπος που σκέφτομαι, που λειτουργώ.
Το είδωλο που προκύπτει δημιουργεί την υπόσχεση ότι λειτουργούμε, ότι δεν θα καταρρεύσουμε σε κατάσταση «ναυαγίου» – δεν θα αρπάξουμε οποιαδήποτε σανίδα (ναρκωτικά, αλκοόλ….).
Στη συνέχεια, εάν το παιδί μεγαλώνοντας αντέξει την διαφοροποίηση (ότι είναι διαφορετικό άτομο από την μητέρα του), η οποία είναι καθοριστικό για την πραγματοποίηση αυτή να μην είναι ανώριμη, πραγματοποιείται η ωρίμανση της προσωπικότητας.
Διαφορετικά, προκύπτουν ψυχώσεις ή στην καλύτερη περίπτωση μη αποδεκτοί ή απλώς ανεκτοί έφηβοι : με ανοργάνωτη σεξουαλικότητα, χυδαίο ατομικισμό που είναι η θλίψη που βρίσκονται σήμερα τα παιδιά (παιδιά μπροστά σε υπολογιστές).
Σε δύο (2) ρήματα παίζεται η ζωή μας
Ε Ι Μ Α Ι – Ε Χ Ω
Το Ε Ι Μ Α Ι προκύπτει από το είδωλο που διαμόρφωσε η μητέρα.
Όταν το παιδί δ ε ν ε ί ν α ι, θα προσπαθήσει να έ χ ε ι (εξουσία, ύλη) ή θα προσπαθήσει να επιλέξει σύντροφο που έ χ ε ι.
Πρέπει να σταθούμε μόνο στο ε ί μ α ι, διότι το έ χ ω δηλώνει ότι με το χρόνο υπάρχουν απώλειες. Οι οποίες οδηγούν στη δημιουργία πόνου.
Σχολεία.
Δημοτικό : είναι ο βασικός λίθος δόμησης της κοινωνίας. Βοηθά τα παιδιά στην παραγωγή σκέψης.
Γυμνάσια – Λύκεια : χώροι συνάθροισης – συναλλαγής και θεμελίωσης μιας επιστημονικής σκέψης.
Στην αρχέτυπη οικογένεια του Σύμπαντος, είμαστε όλοι συγγενείς εκ πνεύματος, αλλά λόγω λήθης – άγνοιας, ζούμε ως ξένοι και συχνά ως εχθροί.
Στη Γη υπάρχει ένα σημείο – Κέντρο σύνδεσης, ο «οίκος», όπου υπάρχουν οι οικογενειακοί δεσμοί. Από αυτό το σημείο, τα παιδιά πρέπει να φύγουν, να «εκτοξευτούν» προς άλλες κατευθύνσεις, για να βρουν την Αγάπη της Ομοίωσης.
Ο Γονιός μέσω του παιδιού, θέλει να διαιωνίσει το θνητό του «Εγώ» (ψευδώς), για να ζήσει δηλαδή μέσω αντιπροσώπου.
Και αρχίζει τις προσφορές, τις υπερβάσεις, τους συγκερασμούς, τις υποχωρήσεις.
Και υπάρχουν βέβαια ως προαναφέρθηκε και οι «αδιάφοροι γονείς» που δεν καταφέρνουν να είναι τρυφεροί και έτσι να βοηθήσουν τα παιδιά στη μάθηση όσο και στη ζωή.
Και οι δύο παραπάνω τύποι είναι συναισθηματικά « μη ε π α ρ κ ε ί ς», δεν έχουν υψηλή συναισθηματική νοημοσύνη, όχι ηθελημένα πάντα. Και αυτού του τύπου η νοημοσύνη παρέχεται κατά τη βρεφική ηλικία όταν το παιδί «ε ι σ π ρ ά τ τ ε ι» γερές δόσεις αποδοχής και ενθάρρυνσης.
Και μεγαλώνοντας με κυριότερο σκοπό της ζωής μας τη «γνώση του εαυτού μας», αυτή, μας βοηθά τις ισχυρές συναισθηματικές μνήμες να τις μετατρέψουμε σε πιο αδύναμες. Και έτσι να εξαλείψουμε το φόβο.
Ο κόσμος για τους ήρωες του Σεβαστάκη είναι μια τριπλή φυλακή.
Ο εξωτερικός περίβολος είναι κτισμένος από την εξουσία, ο μεσαίος από τον άλλον άνθρωπο – στη διαπροσωπική σχέση – και ο εσωτερικός περίβολος αποπνικτικός, καθώς διαθέτει μια μόνιμη πικρία για ό,τι βιώθηκε παράφορα.
Και το τελευταίο τον συντρίβει. Η βίωση της ήττας είναι η πηγή για τον σαρκασμό, την επιθετικότητα, την αυτοκαταστροφή, την μνησικακία.
Ασυνείδητη ανάγκη για τιμωρία, λοιπόν, ή αρρώστια;
Ποια είναι η απάντηση σ΄αυτήν την ερώτηση;
Είναι η πίστη σε χρεοκοπημένες αξίες, χειρολαβές που ξεστρατίζουν το βασάνισμά μας συνειδητά ή ασυνείδητα;
Είναι η εμμονή μας να σκεπάζουμε την ανιαρή καθημερινότητά μας με πράγματα μικρά, ευτελή, ασήμαντα;
Η γλυκοσύνη της ζωής πιστεύουμε ότι δεν μας δόθηκε απλόχερα.
Μπορεί όμως και να σταθήκαμε ανίκανοι να την κατακτήσουμε⋅
ή το χειρότερο : δεν μπορέσαμε να την αφουγκραστούμε…
Και ως μωρές παρθένες παρασυρόμαστε από τον χείμαρρο της καταστροφής…
Στην Ελληνική Μυθολογία υπήρχαν δώδεκα Θεοί, με δώδεκα αντίστοιχες Αρετές :
Ο ΔΙΑΣ : με την αποφασιστικότητα, την αυτοπεποίθηση, το πνεύμα ηγεσίας.
Η ΗΡΑ : με την συνέπεια, την προσαρμογή.
Η ΑΘΗΝΑ : με την πνευματικότητα
Ο ΑΡΗΣ : με την γενναιότητα.
Η ΑΡΤΕΜΙΣ : με την ανεξαρτησία.
Ο ΑΠΟΛΛΩΝ : με την αρμονία.
Ο ΠΟΣΕΙΔΩΝ : με την περιπέτεια.
Η ΕΣΤΙΑ : με την σταθερότητα, την σιωπή.
Ο ΗΦΑΙΣΤΟΣ : με την δημιουργία.
Η ΔΗΜΗΤΡΑ : με την στοργή, την τρυφερότητα.
Ο ΕΡΜΗΣ : με την επικοινωνία.
Η ΑΦΡΟΔΙΤΗ : με το πάθος, τον έρωτα και
Ο ΔΙΟΝΥΣΟΣ : με την έκσταση.
Αναζήτηση της Αρμονίας.
Κανένας γνωστικός κλάδος και καμία υπηρεσία από μόνη της δεν μπορεί να διαχειριστεί εξ΄ολοκλήρου τις σύνθετες βιολογικές, ψυχολογικές, κοινωνικές παραμέτρους που οδηγούν το άτομο από τη γέννησή του στο «πρόβλημα». Με αυτή την έννοια, απαιτείται η διασυνδετική συνεργασία υπηρεσιών και επαγγελματιών και η εξοικείωση του κάθε εμπλεκομένου στην ιδιαίτερη ιδιόλεκτο και τις βασικές θεωρητικές προϋποθέσεις των άλλων εμπλεκομένων κλάδων και επιστημών. Έτσι συχνά για την αντιμετώπιση ενός και μόνον περιστατικού – παιδιού, απαιτείται ο Παιδίατρος, ο Παιδοψυχίατρος, ο Νοσηλευτής, ο Ιατροδικαστής, ο Παιδοψυχολόγος, ο Κοινωνικός Λειτουργός, ο Νομικός, ο Αστυνομικός, ο Εκπαιδευτικός, ο Κοινωνιολόγος.
Το κράτος επικεντρώνει την προσοχή του σε προγράμματα που αφορούν στα θύματα και τους θύτες και ελάχιστα δίνει έμφαση στην πρωτογενή πρόληψη.
Από την πλευρά της Πολιτείας, η έλλειψη συνειδητοποίησης των επιπτώσεων που αναφέρθηκαν, αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα για την ουσιαστική επένδυση σε ειδικά προγράμματα. Ο οικονομικός κρατικός προϋπολογισμός επιβαρύνεται ποικιλοτρόπως (απουσία από την εργασία, μείωση παραγωγικότητας, παροχή ιατρικών υπηρεσιών, δημιουργία ιδρυμάτων, εγκληματικότητα).
Που αναζητούμε λοιπόν τις λύσεις;
Στην Αρμονία.
Τι είναι η Αρμονία;
Ετυμολογία : εκ του ρήματος αρμόζω (βάση και της λέξεως Αρετή)⋅ σημαίνει αρμογή, συμφωνία, συναρμογή, δηλαδή εναρμόνιση των πραγμάτων.
Στην Ησιόδειο Θεογονία καθώς και στην ευρύτερη εθνική θεολογία, η Αρμονία είναι Θεά.
Αρετή : ηθική αριστεία.
Είναι μια επίκτητη και όχι εγγενής ποιότητα, ενδεικτική της ψυχοσύνθεσής μας.
Η Αρετή είναι έ θ ο ς, ικανότητα επιλογής, τήρηση του μέσου, που γίνεται σταθερή ιδιότητα της ψυχής (Αριστοτέλης) με επίμονη άσκηση και τον εθισμό.
Που αναζητούμε την Αρμονία;
Στις ειλικρινείς ανθρώπινες σχέσεις, τις τέχνες, τη μουσική, την ποίηση, το θέατρο, τον κινηματογράφο, τη ζωγραφική, παρατηρώντας τη φύση, το μεγαλύτερο θησαυροφυλάκιο, τη μεγαλύτερη μορφή τέχνης.
Ο μονόπλευρος τεχνοκρατικός προσανατολισμός της κοινωνίας δίνει έμφαση στην ευημερία των οικονομικών δεικτών και αδιαφορεί για την αξία της ανθρώπινης ζωής, επιτρέπει στις «αγορές» και σε λογής χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς να διαχειρίζονται τις τύχες των ανθρώπων.
Και έτσι η κοινωνία οδηγήθηκε στην υπερκατανάλωση, με αποτέλεσμα ασθένειες θανατηφόρες.
Πως μπορούμε λοιπόν να προλάβουμε τις ασθένειες αυτές;
Με τη γνώση.
Με την άποψη για αισθητική που μεταφέρουμε με εφαρμογή στη ζωή, στα παιδιά.
Γιατί αισθητική σημαίνει αρμονία, ομορφιά και όταν συνυπάρχει με την ηρεμία της ψυχής, σημαίνει ΥΓΕΙΑ.
Πολλοί οι Μάγοι από την Αρχαιότητα, καθιερωμένα πρόσωπα στην αρχαία ελληνική παράδοση, με ανάλογη κοινωνική θέση, που με τις ικανότητες της τέχνης τους, εθεράπευαν νόσους
Η τέχνη προϋπήρχε της επιστήμης. Πολλά τα ιερά που κτίστηκαν προ τιμήν των μάγων και μάντεων που θεωρούνται πρόδρομα των Ασκληπιείων.
Άραγε μέσα στο κέλυφος του μύθου κρύβεται και η αρχή της δημόσιας υγείας;
Οι αρχές για το ΚΑΛΟ, το ΑΛΗΘΙΝΟ και το ΩΡΑΙΟ, οδηγούν στην αποδρομή του θυμού, του φόβου.
Γιατί ο συγκινησιακός εγκέφαλος εναρμονίζεται εξαιρετικά με τις συμβολικές έννοιες. Η μεταφορά, η αφήγηση, ο μύθος, η ζωγραφική : είναι όλα θεραπεία για την τραυματισμένη ψυχή.
Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες
Αποχαιρετιστήρια επιστολή του συγγραφέα στους φίλους του, αφού είχε αποσυρθεί από την δημόσια ζωή, λόγω καρκίνου.
«Αν ο Θεός μου δώριζε ένα κομμάτι ζωής, θα ντυνόμουν λιτά, θα ξάπλωνα μπρούμυτα στον ήλιο, αφήνοντας ακάλυπτο όχι μόνο το σώμα αλλά και την ψυχή μου…
… θα έγραφα το μίσος μου πάνω στον πάγο και θα περίμενα να βγει ο ήλιος…
… στους ανθρώπους θα έλεγα πόσο λάθος κάνουν να νομίζουν ότι παύουν να ερωτεύονται όταν γερνούν, ενώ γερνούν όταν παύουν να ερωτεύονται…
… στο μικρό παιδί θα έδινα φτερά, αλλά θα το άφηνα να μάθει να πετάει μόνο του…
… στους γέρους θα έδειχνα ότι το θάνατο δεν τον φέρνουν τα γηρατειά, αλλά η λήθη…
Κράτα αυτούς που αγαπάς κοντά σου, πες τους ψιθυριστά πόσο πολύ τους χρειάζεσαι, αγάπα τους και φέρσου τους καλά, βρες χρόνο για να τους πεις «συγνώμη» – «συγχώρεσέ με», «σε παρακαλώ», «ευχαριστώ» και όλα τα λόγια αγάπης που ξέρεις.
Κανείς δεν θα σε θυμάται για τις κρυφές σου σκέψεις…
Βιβλιογραφία : Ζούζουλα Όλγα «Οικογένεια – Σχολείο»
Goleman D – «Η συναισθηματική νοημοσύνη»
«Ρητορικός Κύκλος»
«Αρχαίων Τόπος»
Χαρά Γεωργαντά
Παθολόγος -Ογκολόγος Διευθύντρια ΕΣΥ ΓΑΟΝΑ “Ο ΑΓΙΟΣ ΣΑΒΒΑΣ”
