Η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια, η οποία προκαλείται κατά κύριο λόγο από το κάπνισμα, είναι η αιτία για καρδιοπάθειες, εμφράγματα και εγκεφαλικά, πέραν φυσικά των νοσημάτων θώρακος, που οδηγούν σε βαρύτατες επιπλοκές και στο θάνατο. Παρά την μεγάλη συχνότητά της αλλά και τους υψηλούς δείκτες θνησιμότητας, η ΧΑΠ είναι μία νόσος εν πολλοίς άγνωστη όχι μόνο στο ευρύ κοινό αλλά και στην ομάδα υψηλού κινδύνου που είναι οι καπνιστές,
ακόμα όμως και σε επαγγελματίες υγείας που δεν ασχολούνται αποκλειστικά με νοσήματα του αναπνευστικού (π.χ. μη πνευμονολόγοι γιατροί, φαρμακοποιοί, νοσηλευτές κλπ).
Η αιτία για αυτή την έλλειψη ευαισθητοποίησης είναι αφενός η ελλιπής ενημέρωση για τη ΧΑΠ και αφετέρου γιατί δεν γίνεται αντιληπτή κοινωνικά σαν ασθένεια η εικόνα π.χ. ενός καπνιστή ή μιας καπνίστριας 40-45 ετών που βήχει (τσιγαρόβηχας), βγάζει πτύελα και λαχανιάζει εάν ανέβει μία μικρή ανηφόρα ή δύο ορόφους.
Το κάπνισμα, ενεργητικό και παθητικό, αποτελεί τον κυριότερο παράγοντα κινδύνου για την ΧΑΠ. Τα συμπτώματα της ΧΑΠ (βήχας, πτύελα, δύσκολη αναπνοή στην μυϊκή προσπάθεια) χαρακτηρίζονται από ύπουλη εμφάνιση, με σταδιακή συν τω χρόνω επιδείνωση. Το πρόβλημα με τα συμπτώματα είναι ότι έχουν τόσο ύπουλη εμφάνιση έτσι ώστε οι πάσχοντες για κάποια χρόνια τα θεωρούν λανθασμένα σαν μία φυσιολογική συνέπεια του καπνίσματος και της ηλικίας που αυξάνεται.
Στην προ 5 ετών δημοσιευθείσα επιδημιολογική μελέτη της Ομάδας Εργασίας ΧΑΠ της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρίας (ιατρικό περιοδικό Chest, 2004) σε 900 περίπου Έλληνες καπνιστές, άνδρες και γυναίκες, ηλικίας μεγαλύτερης των 35 ετών, καταδείχτηκε με σχετικό ερωτηματολόγιο και με σπιρομέτρηση (που είναι η εξέταση αναπνοής με την οποία επικυρώνεται ή αποκλείεται η διάγνωση της ΧΑΠ) ότι η μέση συχνότητα της ΧΑΠ ήταν 8.4% (11.6% σε άνδρες, 4.8% σε γυναίκες). Ένα πολύ ενδιαφέρον εύρημα της μελέτης μας ήταν ότι μόνο το 19% αυτών που διαγνώστηκαν ότι πάσχουν από ΧΑΠ σε αρχικά στάδια, ήδη γνώριζαν ότι πάσχουν από αυτή τη νόσο.
Σε ένα σύνολο περίπου 12.000 σπιρομετρήσεων που έχει πραγματοποιήσει η Ομάδα Εργασίας ΧΑΠ την τελευταία 5ετία σε όλη τη χώρα, διαπιστώθηκε ότι το 13% των εξετασθέντων πάσχουν από ΧΑΠ και ένα πολύ εντυπωσιακό ποσοστό που προσεγγίζει το 62% αυτών δεν γνώριζαν ότι είναι ήδη ασθενείς και ότι πρέπει να αναζητήσουν ιατρική βοήθεια.
Γνωρίζοντας αυτά τα δεδομένα από την Ελλάδα που είναι περίπου ταυτόσημα και με αυτό που συμβαίνει σε παγκόσμια κλίμακα, η Ομάδα Εργασίας ΧΑΠ από το 2002 και μετά, έθεσε σαν πρωταρχικό της στόχο αφενός να κάνει γνωστή αυτή τη νόσο στο ευρύ κοινό της Ελλάδας και αφετέρου να ευαισθητοποιήσει τους μη-πνευμονολόγους γιατρούς και κυρίως αυτούς που υπηρετούν την πρωτοβάθμια υγεία (παθολόγους, γενικούς γιατρούς κλπ).
Τα αποτελέσματα αυτής της πολυετούς και επίπονης προσπάθειας (ομιλίες σε κοινό ανά την επικράτεια, σπιρομετρήσεις, κλινικά φροντιστήρια και διαλέξεις σε μη πνευμονολόγους γιατρούς, άρθρα σε έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο, παρουσιάσεις σε τηλεόραση και ραδιόφωνο) έχουν αρχίσει να δείχνουν εντυπωσιακή αναστροφή στο θέμα της ελλιπούς ενημέρωσης του κοινού.
Σε σχετικό ερωτηματολόγιο γνώσεων για την ΧΑΠ που απευθύνθηκε σε Αθηναίους πολίτες κατά την διάρκεια των κεντρικών εκδηλώσεων της Παγκόσμιας Ημέρας ΧΑΠ των ετών 2002, 2005, 2007 και 2008, το ποσοστό των πολιτών που γνώριζαν ποια ασθένεια είναι η ΧΑΠ, τα συμπτώματά της και την σχέση της με το κάπνισμα, ήταν αρχικά 13% (2002) και ανήλθε σταδιακά σε 29% (2005), 45% (2007) και 55% (2008). Τα αποτελέσματα αυτά έχουν υποβληθεί για δημοσίευση στο έγκριτο ιατρικό περιοδικό The Lancet.
Σήμερα, η φαρμακευτική (εισπνεόμενα φάρμακα, φάρμακα διακοπής καπνίσματος, αντιγριπικό εμβόλιο) αλλά και η μη φαρμακευτική θεραπεία της ΧΑΠ (πνευμονική αποκατάσταση [πρόγραμμα εκπαίδευσης ασθενών, φυσιοθεραπείας, άσκησης, διατροφικής παρέμβασης και ψυχολογικής υποστήριξης], οξυγονοθεραπεία, μηχανικός αερισμός, χειρουργική) έχουν παρουσιάσει μέσα από πρόσφατες μεγάλες πολυεθνικές κλινικές μελέτες χιλιάδων ασθενών σπουδαία αποτελέσματα όσον αφορά την ανακούφιση από τα συμπτώματα, την αύξηση της ικανότητας των ασθενών για σωματική δραστηριότητα, την επιβράδυνση της επιδείνωσης της αναπνευστικής λειτουργίας, την βελτίωση της ψυχολογίας τους, την αποφυγή των λοιμώξεων-παροξύνσεων-νοσηλειών, την βελτίωση της ποιότητας ζωής και την ελάττωση της θνησιμότητας.
Μέσα στην επόμενη διετία αναμένεται να κυκλοφορήσουν και νέα φάρμακα που θα ενισχύσουν την ήδη υπάρχουσα και πολύ αποτελεσματική θεραπεία προς όφελος των ασθενών. Απαραίτητο στοιχείο της σωστής και αποτελεσματικής θεραπείας είναι και η τακτική παρακολούθηση των ασθενών από τον κατάλληλο γιατρό που είναι ο πνευμονολόγος. Πρό μηνός παρουσιάστηκε στο Πανευρωπαϊκό Πνευμονολογικό Συνέδριο ένα εύκολο στη χρήση του προτυποποιημένο ερωτηματολόγιο παρακολούθησης της πορείας και του ελέγχου της νόσου σε ασθενείς με ΧΑΠ, που θα οδηγήσει σε καλύτερη αποτίμηση της κατάστασης υγείας τους αλλά και της αποδοτικότητας της ακολουθούμενης θεραπείας.
Η ακριβής πληροφόρηση και η απόκτηση σωστής γνώσης του κόσμου για την ΧΑΠ είναι το κλειδί που θα οδηγήσει κάποτε στην απάλειψη της νόσου εάν ο κόσμος σταματήσει να καπνίζει (ΙΔΑΝΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ) αλλά και ο μονόδρομος που θα οδηγήσει στην όσο το δυνατόν πιο έγκαιρη διάγνωση της νόσου (ΡΕΑΛΙΣΤΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ) που με τη σειρά της οδηγεί στην πολύ αποτελεσματικότερη θεραπεία με όλα τα ευεργετικά για τους ασθενείς επακόλουθα.
