Ένα στα δέκα παιδιά προσχολικής ηλικίας θα εμφανίσει συμπτώματα τραυλισμού. Συνήθως, τα πρώτα συμπτώματα εμφανίζονται στην ηλικία μεταξύ των 2 και 3,5 ετών, σε μια φάση όπου ο λόγος του παιδιού εξελίσσεται ραγδαία.
Συχνά, ακούγεται η άποψη ότι τα παιδιά που τραυλίζουν μπορούν να κάνουν λογοθεραπεία μετά τα 4 ή 5 χρόνια. Η άποψη αυτή δεν ευσταθεί. Εδράζεται στην εσφαλμένη εντύπωση ότι η λογοθεραπεία είναι ασκήσεις για το στόμα που κολλάει. Οι εξειδικευμένες λογοθεραπευτικές προσεγγίσεις απαντούν συνολικά στην πολυπαραγοντική φύση του τραυλισμού και μπορούν να ξεκινήσουν πολύ νωρίς, ακόμα και στα 2-2,5 χρόνια, εφόσον αυτό κρίνεται απαραίτητο.
Επομένως το ερώτημα δεν είναι αν ένα παιδί μπορεί να κάνει λογοθεραπεία αλλά τι είδους λογοθεραπεία και ποιο πρόγραμμα λογοθεραπείας είναι το καταλληλότερο για το συγκεκριμένο παιδί.
Ένα από τα γνωστότερα παγκοσμίως προγράμματα θεραπείας για τα παιδιά προσχολικής ηλικίας είναι το πρόγραμμα Palin Parent-Child Interaction Therapy (Palin PCI: Θεραπεία Αλληλεπίδρασης Γονέων-Παιδιού). Το πρόγραμμα αναπτύχθηκε στο Michael Palin Centre, ένα εξειδικευμένο κέντρο για τον τραυλισμό στο Λονδίνο.
Το πρόγραμμα Palin PCI περιλαμβάνει μια φάση έμμεσης παρέμβασης που διαρκεί 12 εβδομάδες κατά τις οποίες οι γονείς ενδυναμώνονται να ανακαλύψουν τι κάνουν ήδη στην αλληλεπίδρασή τους με το παιδί που το βοηθά να έχει καλύτερη ροή ομιλίας. Για παράδειγμα, αν ο γονιός αφήνει το παιδί να καθοδηγεί το παιχνίδι, αυτό –μεταξύ άλλων- δίνει την άνεση στο παιδί να μιλά όταν το επιλέγει και σε ρυθμό που το βοηθά να ελέγχει τη ροή της ομιλίας του. Ταυτόχρονα, οδηγεί το παιδί στο να αισθάνεται ασφάλεια γιατί είναι εκείνο που ελέγχει την επικοινωνία. Αυτό που ήδη κάνει ο γονιός και ενισχύει την καλή ροή ομιλίας του παιδιού, ανάγεται στην θεραπεία σε «στρατηγική αλληλεπίδρασης». Σε έναν στόχο δηλαδή, που έχει ο γονιός στο μυαλό του όταν παίζει με το παιδί. Το συστηματικό παιχνίδι του γονιού με το παιδί στο σπίτι είναι το μέσο της θεραπείας. Παράλληλα με τις «στρατηγικές αλληλεπίδρασης», οι γονείς ενδυναμώνονται να υιοθετήσουν «στρατηγικές οικογένειας». Τρόπους δηλαδή χειρισμού καθημερινών θεμάτων που επιδρούν θετικά στη ροή της ομιλίας του παιδιού. Παραδείγματα στρατηγικών οικογένειας είναι η συστηματική επιβράβευση του παιδιού και το να μιλά ο καθένας με τη σειρά του στις συζητήσεις της οικογένειας. Μετά το τέλος των 12 εβδομάδων, αξιολογείται η αλλαγή που έχει συμβεί, συζητούνται με τους γονείς τα νέα δεδομένα και οι πιθανές επιπρόσθετες ανάγκες του παιδιού.
Σύμφωνα με τις έρευνες κλινικής αποτελεσματικότητας της θεραπείας Palin PCI, τα περισσότερα παιδιά αποκαθιστούν την ροή της ομιλίας του στα πλαίσια της έμμεσης παρέμβασης των 12 εβδομάδων.
Στις περιπτώσεις όμως που αυτό κρίνεται απαραίτητο, προβλέπεται φάση άμεσης παρέμβασης που υλοποιείται μετά τις 12 εβδομάδες. Κατά τη φάση της άμεσης παρέμβασης το παιδί ενδυναμώνεται να αναπτύξει «στρατηγικές του παιδιού», δηλαδή τεχνικές ελέγχου της ροής της ομιλίας.
Το παιδί βοηθιέται να κατανοήσει την αλλαγή που επιτελείται στην επικοινωνία του όταν χρησιμοποιεί τους διαφορετικούς τρόπους ομιλίας. Κατανοώντας τη διαφορά που κάνει η χρήση της τεχνικής στην επικοινωνία του, το παιδί ενδυναμώνεται να κάνει χρήση του συγκεκριμένου τρόπου ομιλίας όταν τον χρειάζεται. Οι διαφορετικοί τρόποι ομιλίας – τεχνικές εισάγονται στην ομιλία του παιδιού με τη συμμετοχή όλης της οικογένειας διασφαλίζοντας έτσι τη γενίκευση της χρήσης τους.
Όπως δεν υπάρχει μόνο μία αιτία για τον τραυλισμό, έτσι δεν υπάρχει και μόνο μία θεραπεία για όλα τα παιδιά που τραυλίζουν. Στην ιστοσελίδα του ΚΕΘΤ www.travlismos.gr μπορεί κανείς να ενημερωθεί για όλες τις θεραπείες που αφορούν στα παιδιά προσχολικής ηλικίας. Είναι σημαντικό κάθε παιδί να ακολουθεί τη θεραπεία που απαντά με τον καλύτερο τρόπο στις ανάγκες του. Αυτό είναι και το μέλημα της θεραπευτικής ομάδας του Κέντρου Έρευνας και Θεραπείας Τραυλισμού.
Γιώργος Φούρλας
Λογοθεραπευτής – Εξειδικευμένος Θεραπευτής Τραυλισμού
Διευθυντής Κέντρου Έρευνας και Θεραπείας Τραυλισμού.
