ΝΕΥΡΙΚΗ ΑΝΟΡΕΞΙΑ:
“Οι διαταραχές διατροφής στα κορίτσια έχουν συνήθως μεγάλη σχέση με τις μητρικές εντολές, με το γυναικείο πρότυπο και τη σύγκριση με τη μητέρα.”
“Υπάρχει και πιθανότητα να ανησυχείς άδικα. Αν όντως πρόκειται για διαταραχή διατροφής, υπάρχουν στάδια εξέλιξης που μόνο κάποιος ειδικός μπορεί να εξακριβώσει και η θεραπεία είναι πολύ πιο εύκολη στα αρχικά στάδια.”
Η νευρική ανορεξία αποτελεί την άλλη πλευρά του νομίσματος της βουλιμίας-υπερφαγίας. Οι πάσχοντες είναι στην πλειονότητά τους κορίτσια και νέες γυναίκες (περίπου 1 στους 10 πάσχοντες είναι άνδρας) που αρνούνται να διατηρήσουν ένα «κανονικό» βάρος, αλλά επιδώκουν το υπερβολικό αδυνάτισμα, κυνηγώντας μια απατηλή τελειότητα που μπορεί να φτάσει ακόμη και σε μη αναστρέψιμες για την υγεία καταστάσεις, ακόμη και στο θάνατο. Η νευρική ανορεξία είναι μια «κρυφή» νόσος, δηλαδή οι πάσχουσες κάνουν κάθε προσπάθεια να την κρύψουν από το περιβάλλον τους και σπάνια ζητούν οικειοθελώς βοήθεια. Οι διαταραχές διατροφής είναι ένα πολυπαραγοντικό φαινόμενο, τόσο στην αιτιολογία όσο και στην εκδήλωσή τους. Χρειάζεται αξιολόγηση απο ειδικό για να διαπιστωθεί αν πραγματικά υπάρχει πρόβλημα και σε ποιο βαθμό έχει προχωρήσει.
Αντί άλλης ανάλυσης, παραθέτω τη συζήτησή μου με μια ανήσυχη μητέρα έφηβης.
Η κόρη μου πηγαίνει στην πρώτη λυκείου. Ήταν παχουλή και το περασμένο καλοκαίρι πρόσεξε τη διατροφή της και έχασε τα περιττά κιλά. Από τότε όμως τρώει ελάχιστα και όλο αδυνατίζει. Ανησυχούμε πολύ και παρακολουθώ πολύ προσεκτικά τι τρώει. Φοβάμαι μήπως έχει πάθει νευρική ανορεξία.
Πόσο παχουλή ήταν η κόρη σου και πόσο βάρος έχασε; Ποιό είναι το σημερινό της βάρος; Βρίσκεται μέσα σε αποδεκτά όρια σε σχέση με το ύψος της; Όταν λες ότι τρώει ελάχιστα τι εννοείς; Έχεις διαπιστώσει να πετά, να κρύβει ή να κάνει εμετό το φαγητό της; Παρουσιάζει υπεραπασχόληση με το φαγητό, το βάρος, το σχήμα του σώματός της ή το ντύσιμό της; Μήπως προσπαθεί να κρύβει το σώμα της κάτω από φαρδιά ρούχα; Τι πιστεύει η ίδια για το σώμα της; Μήπως υπεραπασχολείται με τη γυμναστική ή το χορό; Πώς είναι η συμπεριφορά της, η διάθεσή της, η επίδοσή της στο σχολείο; Πώς είναι η προσωπικότητά της; Είναι ευαίσθητη, τελειομανής και αγχώδης; Μήπως τον τελευταίο καιρό έχει υποστεί κάποιου είδους απώλεια; Μήπως υπάρχουν κάποια θέματα στην οικογένεια ή στο σχολείο; Έχουν γίνει κάποιες σημαντικές αλλαγές στη ζωή της τελευταία; Πώς είναι η υγεία της γενικότερα; Υπάρχει κάτι άλλο που σε ανησυχεί εκτός του θέματος της διατροφής;
Οι διαταραχές διατροφής στα κορίτσια έχουν συνήθως μεγάλη σχέση με τις μητρικές εντολές, με το γυναικείο πρότυπο και τη σύγκριση με τη μητέρα. Επιπλέον, μια διατροφική διαταραχή είναι πολύ πιθανό να εκφράζει την απροθυμία του κοριτσιού να μεγαλώσει και να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες του νέου της έμφυλου ρόλου. Υποσυνείδητα επιλέγει να κρύψει τα γυναικεία χαρακτηριστικά κάτω από ένα στρώμα λίπους (βουλιμία) ή να τα εξαλείψει αδυνατίζοντας υπερβολικά (ανορεξία). Σημαντικό ρόλο παίζουν, επίσης, η σχέση της οικογένειας με το θέμα της διατροφής και τα πρότυπα για το γυναικείο σώμα που επικρατούν τόσο στο μικρο-περιβάλλον του κοριτσιού (οικογένεια, παρέα, σχολή γυμναστικής ή χορού κ.ά.) όσο και στην ευρύτερη κοινωνία. Το κορίτσι μπορεί να κάνει «επανάσταση» απέναντι στα πρότυπα αυτά (βουλιμία) ή να «αριστεύσει» σ’ αυτά (ανορεξία).
Τα άτομα στην εφηβεία δεν έχουν ακόμη διαμορφώσει την ισχύ της προσωπικότητας που χρειάζεται για να αντισταθούν σε όλους τους παραπάνω παράγοντες. Πολλές φορές, εξάλλου, μια έφηβη θέλει με την ιδιαιτερότητα στη διατροφή να προσελκύσει την προσοχή της οικογένειας στο άτομό της και να εκφράσει μια έκκληση για αποδοχή και αγάπη. Επιπλέον, το άγχος αποτελεί πάντα κακό σύμβουλο σε τέτοιες περιπτώσεις.
Η νευρική ανορεξία εμφανίζεται κυρίως σε ευαίσθητα, ανταγωνιστικά και τελειομανή άτομα τα οποία, επειδή δεν μπορούν να «ελέγξουν» τη ζωή τους, προσπαθούν να ελέγξουν το σώμα τους σε υπέρτατο βαθμό. Η εμμονή για τον πλήρη έλεγχο του σώματος έρχεται ως μια προσπάθεια αντιστάθμισης ελέγχου άλλων τομέων της ζωής, οι οποίοι φαίνονται ανεξέλεγκτοι, και άλλων ιδιοτήτων του ατόμου που δεν είναι «τέλειες». Είναι εξάλλου πολύ πιθανό η νευρική ανορεξία να ακολουθήσει μια σημαντική απώλεια ή τραύμα στη ζωή του ατόμου. Συχνά η πάθηση εμφανίζεται σε άτομα που ακολούθησαν σκληρη δίαιτα για την απώλεια κάποιων κιλών, αλλά στη πορεία έχασαν τον έλεγχο και έβαλαν υποσυνείδητα στοίχημα με τον εαυτό τους να ξεπεράσουν τα όριά του.
Καταλαβαίνω πως ανησυχείς, αλλά το να παρακολουθείς λεπτομερώς τι τρώει είναι ενοχλητικό για όλους και είναι πολύ πιθανό να της προκαλεί άγχος και πείσμα. Προτείνω να συζητήσεις ήρεμα και ειλικρινά μαζί της και να εκφράσεις τις ανησυχίες σου. Ρώτησέ την αν της αρέσει το σημερινό βάρος της και ποιος είναι ο στόχος της. Είναι πιθανό, λόγω του ότι ήταν παχουλή, να είχε υποστεί κάποια σχόλια μέσα στην οικογένεια, στο συγγενικό περιβάλλον ή στις ομάδες συνομηλίκων (τα παιδιά είναι πολύ σκληρά στις ηλικίες αυτές) και να φοβάται μήπως ξαναπαχύνει και τα υποστεί ξανά. Στην περίπτωση αυτή μπορείς να της προτείνεις να επισκεφτείτε διαιτολόγο που θα καθορίσει ένα υγιές διαιτολόγιο για την ηλικία της, έτσι ώστε να διατηρηθεί σε ένα επιθυμητό γι’ αυτήν αλλά και ταυτόχρονα λογικό βάρος-στόχο.
Σε κάθε περίπτωση καλή θα ήταν η συνεργασία της με ψυχολόγο, αν και η ίδια συμφωνεί. Αν όχι, μπορείς να επισκεφτείς εσύ κάποιον ειδικό και να του δώσεις στοιχεία να κάνει κάποια μακρόθεν αξιολόγηση, όσο αυτό είναι δυνατό. Υπάρχει και πιθανότητα να ανησυχείς άδικα. Αν όντως πρόκειται για διαταραχή διατροφής, υπάρχουν στάδια εξέλιξης που μόνο κάποιος ειδικός μπορεί να εξακριβώσει και η θεραπεία είναι πολύ πιο εύκολη στα αρχικά στάδια.
Από την Κατερίνα Τριανταφύλλου, ψυχοθεραπεύτρια-συγγραφέα
katerinatri.gr
