Στατιστικά στοιχεία αναφορικά με την προσφορά οργάνων και τις μεταμοσχεύσεις στην Ευρώπη

Το χαρακτηριστικό στοιχείο ήταν η μεγάλη αύξηση των δοτών  σε χώρες, όπως η Πορτογαλία (31 δότες ανά εκατομμύριο πληθυσμού – αεπ) που την καθιστά, πλέον, δεύτερη παγκοσμίως καθώς και η εξαιρετική απόδοση χωρών, όπως η Σλοβενία, με το μεγαλύτερο, για φέτος, αριθμό μεταμοσχεύσεων καρδιάς (9 ανά αεπ) στον κόσμο.

Στον πίνακα 1. δίνονται μερικά συγκριτικά στοιχεία χωρών με τον ίδιο πληθυσμό με την Ελλάδα.

Πίνακας 1. Μεταμοσχεύσεις σε 4 συγκρίσιμες, πληθυσμιακά , χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης

*ο ακριβής αριθμός δεν ήταν διαθέσιμος στον Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων

Η μεταμόσχευση είναι κρίσιμη για τη ζωή εκατοντάδων ανθρώπων κάθε χρόνο στη χώρα μας. Αξίζει όμως να υπογραμμιστεί  και η σοβαρή οικονομική διάσταση ιδιαίτερα δε, σε περιόδους οικονομικής κρίσης, όπως αυτή που διέρχεται η χώρα μας.

Με τη μεταμόσχευση, η ιατρική φροντίδα (και το αντίστοιχο κόστος) ενός ασθενούς ανεπάρκειας τελικού σταδίου για ένα ή και παραπάνω όργανα, μετατρέπεται σε ιατρική φροντίδα ενός ανθρώπου που βρίσκεται σε «ανoσοκαταστολή» χάρη στη μεταμόσχευση. Το κόστος φροντίδας στη δεύτερη περίπτωση είναι πολύ χαμηλότερο.

Μερικά δεδομένα μπορούν να διαφωτίσουν για το επίπεδο κόστους: στις 31/12/2009 υπήρχαν στην Ελλάδα 1.000 περίπου ασθενείς στη λίστα αναμονής για μεταμόσχευση νεφρού. Στο σύνολο τους, οι ασθενείς αυτοί βρίσκονται σε καθεστώς αιμοκάθαρσης, δηλαδή 3-4 φορές την εβδομάδα είναι καθηλωμένοι επί 3-4 ώρες σε μηχανή αιμοκάθαρσης, γνωστή και ως «τεχνητό νεφρό», ή έχουν περιτοναϊκή κάθαρση. Την ίδια ημερομηνία 21 ασθενείς περίμεναν να υποβληθούν σε μεταμόσχευση καρδιάς, ένα μεγάλο μέρος των οποίων παραμένει στη ζωή χάρη στην εμφύτευση συσκευής μηχανικής υποστήριξης κυκλοφορίας (ΜΥΚ) γνωστή κι ως «τεχνητή καρδιά». ‘Έξι ασθενείς ανέμεναν για μεταμόσχευση πνεύμονα και 40-50 ασθενείς για  μεταμόσχευση ήπατος. Δυστυχώς, οι δύο τελευταίες κατηγορίες ασθενών δεν μπορούν να επωφεληθούν από κάποια συσκευή, όπως έναν τεχνητό πνεύμονα ή ένα τεχνητό ήπαρ, έχοντας μόνο φαρμακευτική αγωγή έως τη μεταμόσχευση και οδηγούνται με μαθηματική ακρίβεια στο θάνατο εάν μέσα σε ένα σύντομο χρονικά διάστημα δε βρεθεί κατάλληλο μόσχευμα.

Τα εκτιμώμενα σχετικά κόστη για τις περιπτώσεις νεφρού και καρδιάς φαίνονται στους πίνακες 2 και 3 [3].

Πίνακας 2. Εκτιμώμενο κόστος αιμοκάθαρσης και μεταμόσχευσης νεφρού

Πίνακας 3. Εκτιμώμενο κόστος ΜΥΚ και μεταμόσχευσης καρδιάς

Από τα παραπάνω στοιχεία προκύπτει ότι με εξοικονόμηση 30.000ευρώ, ετησίως, ένας ασθενής στην αιμοκάθαρση θα κοστίσει στο ελληνικό κράτος, σε ορίζοντα δεκαετίας, περίπου 500.000ευρώ ενώ σαν μεταμοσχευμένος θα κοστίσει περίπου 200.000 ευρώ.

Εάνστην Ελλάδα αυξάναμε τις μεταμοσχεύσεις νεφρού στο επίπεδο για παράδειγμα της Πορτογαλίας, θα είχαμε σε ετήσια βάση μετατρέψει επιπλέον 400 ασθενείς που υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση σε μεταμοσχευμένους, με ετήσιο οικονομικό όφελος 12.000.000 ευρώ. Εάν, σ’ αυτό προστεθεί και η απώλεια παραγωγικών ετών λόγω της καθήλωσης στον τεχνητό νεφρό, που δε θα υπάρχει πλέον, τότε το συνεπαγόμενο οικονομικό όφελος πολλαπλασιάζεται [3].

Αντίστοιχα είναι και τα συμπεράσματα για την μεταμόσχευση καρδιάς. Χρησιμοποιώντας πάλι την Πορτογαλία ως παράδειγμα για σύγκριση, αν υποβάλλαμε, ετησίως, σε μεταμόσχευση 20 επιπλέον ασθενείς, με καρδιακή ανεπάρκεια τελικού σταδίου πριν καταστεί αναγκαία η τοποθέτηση συσκευής ΜΥΚ θα κερδίζαμε ένα οικονομικό όφελος έως και 2.000.000 ευρώ ετησίως.

Με δεδομένη την οικονομική κρίση είναι περισσότερο επιτακτική από ποτέ, η ανάγκη να επενδύσουμε σοβαρά στον τομέα των μεταμοσχεύσεων με ένα σχέδιο άμεσων μέτρων που θα ενισχύει και θα ελέγχει την εργασία όλων των συντελεστών στο σύστημα μεταμοσχεύσεων της χώρας. Πρώτα απ’ όλα των Μονάδων Εντατικής Θεραπείας των νοσοκομείων-δοτών καθώς και όλων των Μεταμοσχευτικών Κέντρων και του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων. Τα μέτρα είναι γνωστά και δοκιμασμένα. Δε χρειάζεται να «ανακαλύψουμε τον τροχό», απλά να ακολουθήσουμε το επιτυχημένο παράδειγμα άλλων χωρών, άμεσα συγκρίσιμων με την Ελλάδα. [2][4]. Ένα τέτοιο σχέδιο θα έχει πολύ ουσιαστικά και άμεσα αποτελέσματα.

Κανείς δε μπορεί να προσπεράσει απαρατήρητα την εξαιρετική πρόοδο που είχαν οι νεότερες χώρες της Ευρωπαϊκής ΄Ενωσης, όπως είναι η Εσθονία (25,4 δότες αεπ το 2009), η Σλοβενία, η Κροατία, η Σλοβακία με 2, 3 ή και 4 φορές μεγαλύτερη αξιοποίηση μοσχευμάτων από ότι η Ελλάδα. Αξίζει να σημειωθεί ότι μόλις πριν λίγα χρόνια οι μεταμοσχεύσεις στις χώρες αυτές ήταν πιο πίσω από ότι στη χώρα μας. Αυτές οι επιτυχίες ήταν το άμεσο αποτέλεσμα της υιοθέτησης των μέτρων και σχετικών οδηγιών της Ε.Ε. , όπως πηγάζουν από την διεθνή εμπειρία, και πρωταρχικά, από την εμπειρία του πιο πετυχημένου συστήματος μεταμοσχεύσεων παγκοσμίως, αυτού της Ισπανίας (34 δότες αεπ) [5][6].

Στις σημερινές οικονομικές συνθήκες, όπου αναζητούνται απεγνωσμένα λύσεις  ανάπτυξης, αλλά και εξοικονόμηση πόρων και περιστολή των δημοσίων δαπανών, η επένδυση στο σύστημα μεταμοσχεύσεων όχι μόνο θα σώσει χιλιάδες ανθρώπινες ζωές αλλά θα επιφέρει και σημαντικό όφελος εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ.

στην εθνική οικονομία

Αρκεί να υπάρχει η πολιτική βούληση.

του

Νίκου Καραφόλα

Πρόεδρος Συλλόγου Μεταμόσχευσης Καρδιάς και Φίλων της Μεταμόσχευσης «ΣΥΝΕΧΙΖΩ»

[1] Council of Europe, “International Figures on Donation and Transplantation-2009”, Newletter Transplant, vol. 15, No. 1 September 2010, http://www.ont.es/publicaciones/Paginas/Publicaciones.aspx

[2] Ν. Καραφόλας, «Η πρόκληση απέναντι στη χρόνια στασιμότητα», ΒΗΜΑ Ιδεών, 6/3/2010

[3] Kaitelidou D., et. αl. «socioeconomic impact of hemodialysis», Hippokratia 2004, vol. 8, No 2, 81-87

[4] Κυβέρνηση της Αυστραλίας, «Πρόγραμμα 9 μέτρων μεταρρύθμισης για τη δωρεά οργάνων κι ιστών»

http://www.donatelife.gov.au/The-Authority/Worlds-Best-Practice-Reform-Package.html

[5] Ευρωπαϊκή Ενωση, «Οδηγία για την Ποιότητα κι Ασφάλεια Οργάνων για Μεταμοσχεύση»

http://eur–lex.europa.eu/JOIndex.do?year=2010&serie=L&textfield2=207&Submit=Search&_submit=Search&ihmlang=en

[6] Ισπανικός Οργανισμός Μεταμοσχεύσεων http://www.ont.es/Paginas/default.aspx