Με αφορμή το υπό δημόσια διαβούλευση νομοσχέδιο του Υπουργείου Παιδείας, ο WROHellas επιθυμεί να συμβάλλει στο δημόσιο διάλογο. Η απόφαση μας αυτή στηρίζεται στην πολυετή μας δραστηριοποίηση στο χώρο της εκπαίδευσης όπως επίσης και στην πολύτιμη εμπειρία των εκατοντάδων στελεχών μας σε όλη τη χώρα. Κοινός τόπος είναι ότι η νέα γενιά είναι το κεφάλαιο της χώρας μας και πρέπει να της παρέχουμε όλα τα εφόδια τα οποία είναι αναγκαία για την επιτυχή τους ένταξη στην κοινωνία.
Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο ακαδημαϊκός Mitch Resnick του MIT Media Lab: «Μου αρέσει να σκέφτομαι το παιχνίδι πέραν της δραστηριότητας, ως στάση ζωής, τρόπο αλληλεπίδρασης με τον κόσμο. Όταν τα παιδιά μαθαίνουν παίζοντας, πειραματίζονται συνεχώς, δοκιμάζουν νέα πράγματα, αναλαμβάνουν ρίσκα, δοκιμάζουν τα όρια τους και μαθαίνουν επί της διαδικασίας. Δηλαδή η πρόκληση στην εκπαίδευση είναι να δημιουργεί δημιουργούς!
Η πρόταση μας επιδιώκει να αναδείξει ότι το σχολείο μπορεί να αποτελέσει το φάρο πολιτισμού και γνώσης στην κάθε περιοχή όχι μόνο για τους μαθητές αλλά και για τους ενήλικες. Πιστεύουμε απόλυτα, όπως άλλωστε συμβαίνει και στις περισσότερες χώρες του κόσμου, ότι το σχολείο μπορεί να παρατείνει την ώρα λειτουργίας του έτσι ώστε με την ολοκλήρωση του ωραρίου του αναλυτικού προγράμματος σπουδών το μεσημέρι, οι μαθητές να συνεχίζουν να συμμετάσχουν σε εκπαιδευτικές δράσεις. Θα επανέλθουμε σε αυτό και παρακάτω στο κείμενο.
Το υπό δημόσια διαβούλευση νομοσχέδιο αδυνατεί να δώσει αυτό το χαρακτήρα στο σύγχρονο Ελληνικό σχολείο παρότι είναι είναι προς τη σωστή κατεύθυνση και μάλιστα για πρώτη φορά η σχολική μονάδα μπορεί να λειτουργήσει αυτόνομα. Δίνεται η δυνατότητα να στηριχθεί στην τοπική κοινωνία και μάλιστα και στους απόφοιτους δίνοντας την εικόνα της διαχρονικότητας, πλην όμως η αυτονομία απαιτεί και στοιχειώδη οικονομική αυτάρκεια. Το μοντέλο της σχολικής μονάδας σπάνια έχει αναφορά σε αυτό που ονομάζουμε εκπαιδευτικό υλικό. Αυτό είναι τριών ειδών:
- Εργαστηριακός εξοπλισμός που καλύπτει τα αναγκαία υλικά για τη διεξαγωγή εργαστηρίων
- Εκπαιδευτικό υλικό που αποτελεί το εφόδιο του εκπαιδευτικού για την ποιοτική αναβάθμισή του με τους μαθητές
- Εκπαιδευτικό υλικό διεξαγωγής δράσεων για την απόκτηση δεξιοτήτων.
Διεθνείς μελέτες έχουν δείξει ότι πλέον της λειτουργικότητας, σημαντικοί παράγοντες είναι το άγχος των εκπαιδευτικών και η έλλειψη εμπιστοσύνης, εμποδίζοντας τη μάθηση μεταξύ των μαθητών τους. Οι μισοί και πλέον μαθητές
εκνευρίζονται στη διάρκεια δοκιμασίας νέων πραγμάτων, ενώ άλλοι τόσοι αποφεύγουν να δοκιμάσουν δεύτερη φορά πράγματα στα οποία έχουν αποτύχει.
Οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες που βασίζονται στην κατασκευή και στην υλοποίηση projects είναι ένα κρίσιμο εργαλείο για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στο σχολείο. Το σύνθημα που πρέπει να επικρατήσει είναι η απόκτηση δεξιοτήτων και η απόκτηση αυτοπεποίθησης γνώσης από κάθε μαθητή.
Η πρότασή μας είναι ότι η κάθε σχολική μονάδα θα πρέπει να έχει οικονομική ενίσχυση από την πολιτεία ενός ποσού το οποίο μπορεί να αυξάνεται από το συμβούλιο στήριξης του σχολείου κινητοποιώντας και δυνάμεις της τοπικής κοινωνίας. Το πιο σημαντικό σε αυτή την παρέμβαση μας είναι ότι το εκπαιδευτικό υλικό αποτελεί προνόμιο της εκπαιδευτικής κοινότητας. Η σχολική επιτροπή μπορεί να ασχοληθεί με τη φροντίδα και τη λειτουργία της κάθε σχολικής μονάδας.
Το δεύτερο και επίσης ουσιαστικό είναι ότι τα σχολεία δεν μπορούν να κατατάσσονται στην κατηγορία υψηλού ΦΠΑ 24%. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι για κάθε δαπάνη 1000 ευρώ τα 240 ευρώ αποτελούν ΦΠΑ. Πιστεύουμε ότι εάν για άλλους λόγους δεν μπορεί να υπάρξει απαλλαγή του ΦΠΑ από τα σχολεία, αμέσως θα πρέπει τα σχολεία να ενταχθούν στη χαμηλή κατηγορία ΦΠΑ.
Το τρίτο και επίσης σημαντικό είναι η τόνωση της εσωτερικής αγοράς. Μόνο από τη μείωση του ΦΠΑ χιλιάδες ευρώ θα μπορούσαν να αποτελέσουν φιλί ζωής σε μια αγορά που χειμάζει! Εάν υποθέσουμε ότι η συνολική δαπάνη μέσω των σχολικών επιτροπών που διαχειρίζονται οι Δήμοι ανέρχεται στα 30.000.000 ευρώ και μόνο από την αλλαγή του ΦΠΑ από το 24% στο ενδεικτικό 6% προκύπτει ένα κεφάλαιο της τάξεως των 5.000.000 ευρώ.
Η δεύτερη μας παρέμβαση αφορά την απόκτηση δεξιοτήτων. Ας λάβουμε υπόψη κάποιες συγκεκριμένες παραδοχές, τις οποίες αντλούμε από το World Economic Forum:
- Σε παγκόσμιο επίπεδο οι πρώτες δέκα θέσεις εργασίας (επαγγέλματα) σε ζήτηση το 2010, δεν υπήρχαν το 2004
- To 65% των μαθητών που φοιτούν σήμερα στα σχολεία θα καταλήξει να κάνει εργασίες που δεν έχουν εφευρεθεί ακόμη
- Οι μαθητές πρέπει να προετοιμαστούν για θέσεις εργασίας που δεν έχουν δημιουργηθεί, για τεχνολογίες που δεν έχουν επινοηθεί, για την επίλυση προβλημάτων που δεν έχουν προβλεφθεί.
Η απάντηση σε όλα τα παραπάνω είναι ότι σκοπός του εκπαιδευτικού μας συστήματος θα πρέπει να είναι οι μαθητές να αποκτήσουν δεξιότητες και να οικοδομήσουν αυτοπεποίθηση μέσω της γνώσης!
Η λογική της ανακάλυψης του τροχού έχει γίνει. Δεν νοείται κοινωνία ίσων ευκαιριών η οποία αδυνατεί να λάβει υπόψη της όλες τις καλές πρακτικές σε επίπεδο κοινωνίας. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο μαθητής του αείμνηστου Papert: “Η επιτυχία στο μέλλον – για άτομα, για εταιρείες, για κοινότητες, για έθνη στο σύνολό τους – θα βασίζεται στην ικανότητα να σκέφτονται και να ενεργούν δημιουργικά.
Η δωδεκαετής, έως σήμερα, πορεία του Οργανισμού μας κατέδειξε τα εξής γεγονότα:
Το σημερινό σχολείο με τη δομή του αναλυτικού προγράμματος σπουδών αδυνατεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις που περιγράφουμε. Οι λόγοι είναι αφενός η σύντομη λειτουργία του, από 08:30 έως και 13:30, αφετέρου η διάρκεια της κάθε διδακτικής ώρας, μόλις 40 λεπτά.
Οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες οι οποίες βασίζονται στην κατασκευή και στην υλοποίηση projects είναι ένα κρίσιμο εργαλείο για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στο σχολείο. Το σύνθημα το οποίο πρέπει να επικρατήσει είναι η απόκτηση δεξιοτήτων και η απόκτηση αυτοπεποίθησης γνώσης από κάθε μαθητή.
Το 90% και πλέον των μαθητών κατανοούν βιωματικά μέσω πρακτικών δραστηριοτήτων (hands on activities). Οι περισσότεροι από αυτούς τους μαθητές βεβαιώνουν ότι κατακτούν επιπλέον γνώση. Η πλειοψηφία των εκπαιδευτικών θεωρούν ότι μέσω της πειραματικής διαδικασίας, οι μαθητές αποκτούν αυτοπεποίθηση, μαθαίνουν περισσότερα πράγματα και τέλος, ο έτερος πόλος, οι γονείς υποστηρίζοντας τα παιδιά τους, τα βοηθούν να διατηρούν ή ακόμη και να αποκτούν αυτές τις πρόσθετες γνώσεις.
Σκοπός λοιπόν είναι η σχολική μονάδα να αποτελέσει τον πόλο έλξης όλων των καλών πρακτικών με σκοπό την ανταλλαγή απόψεων που μπορεί να αποτελέσει και τον μπούσουλα της καθολικής εφαρμογής σε όλους τους καθηγητές. Σε ότι αφορά τον Οργανισμό Εκπαιδευτικής Ρομποτικής και Επιστήμης WRO Hellas, τα στελέχη του δεν υστερούν καθόλου σε ακαδημαϊκούς τίτλους, εμπειρία και παγκόσμια διασυνδεσιμότητα με τους κορυφαίους σε παγκόσμιο επίπεδο εκπαιδευτικούς στην εκπαιδευτική ρομποτική και τη μεθοδολογία STEM. Όπως έχουμε ήδη αναφέρει, αυτή η προσπάθεια τρέχει σε παράλληλες ράγες με τις υποχρεώσεις των μαθητών στο σχολείο. Οι «προπονητές» εκπαιδευτικοί με την ετήσια εμπλοκή τους γίνονται κάθε χρόνο και καλύτεροι, ΕΛΑΧΙΣΤΟΠΟΙΟΥΝ ΤΗΝ ΑΠΟΣΤΑΣΗ από τις τεχνολογικά ανεπτυγμένες χώρες σε δεξιότητες και γνώση. Αυτή αλλά και άλλες αντίστοιχες προσπάθειες συμπορεύονται με την εξέλιξη της τεχνολογίας, απλά γιατί συμμετέχουν εκεί που παράγεται και πιστοποιείται αυτή η γνώση!
Το τρίτο θέμα αφορά την ομαλή ένταξη των μαθητών από το δημοτικό σχολείο στο Γυμνάσιο. Η παρέμβαση μας αφορά τις Φυσικές Επιστήμες (ΦΕ). Η διδασκαλία των ΦΕ στο Δημοτικό γίνεται στην Ε’ & ΣΤ’ τάξη του δημοτικού σχολείου. Υπάρχει παντελής έλλειψη του μαθήματος της Τεχνολογίας το οποίο θα πρέπει να είναι ενταγμένο στις ΦΕ. Το κεφάλαιο των Απλών και Ηλεκτρικών Μηχανών είναι μέρος των απαραίτητων δεξιοτήτων που πρέπει να αποκτήσει ο κάθε μαθητής και αποτελεί τη βάση της εκπαιδευτικής ρομποτικής. Θα πρέπει να είναι υποχρεωτική η εφαρμογή του βιβλίου των ΦΕ του δημοτικού σχολείου. Πειραματική κατανόηση της ύλης και ομαδική εργασία είναι δύο από τους στόχους του βιβλίου, για τους οποίους θα πρέπει να αξιολογούνται οι εκπαιδευτικοί κυρίως για την εφαρμογή τους.
Σε ότι αφορά το μάθημα της Πληροφορικής και της Τεχνολογίας, ο Οργανισμός μας έχει αναπτύξει αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών για το Δημοτικό το οποίο και θέτει στην υπηρεσία της εκπαιδευτικής κοινότητας, όπως επίσης και την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών του δημοτικού σχολείου που θα διδάξουν αυτά τα γνωστικά αντικείμενα. Με αυτό ως δεδομένο, θα δοθεί η δυνατότητα στους μαθητές να ενταχθούν ομαλά στο Γυμνάσιο σε ότι αφορά το μάθημα της Τεχνολογίας και της Φυσικής. Με τη θεσμοθέτηση της αξιολόγησης των μαθητών του Γυμνασίου στις Φυσικές επιστήμες, όχι μόνο από την ολοκλήρωση της ύλης στην τάξη, αλλά και από τη διεξαγωγή υποχρεωτικών εργαστηριακών ασκήσεων από κάθε μαθητή, ενταγμένο σε ομάδες, αντιλαμβανόμαστε πόσο σημαντικό είναι τα παιδιά να έχουν αποκτήσει εργαστηριακή εμπειρία και βιωματική κατανόηση των ΦΕ.
Το τέταρτο θέμα αφορά την αξιολόγηση των μαθητών Γυμνασίου. Το Γυμνάσιο είναι η χρονική περίοδος των μαθητών που πιστοποιούν τη γνώση τους με τα Μαθηματικά. Συνθηματικά αξιολόγηση στις ΦΕ χωρίς την υποχρεωτική διεξαγωγή εργαστηριακών ασκήσεων δεν νοείται. Η επικαιροποίηση των εργαστηριακών ασκήσεων με τη σημερινή εποχή που ζουν οι μαθητές όπως αισθητήρες, μικροελεγκτές, κλπ. είναι εκ των ων ουκ άνευ. Η υλοποίηση projects σε ομαδική εργασία και η αξιολόγηση των projects στη βιωσιμότητα με σκοπό την απόκτηση αυτοπεποίθησης μέσω της γνώσης επίσης. Η απόσταση με μια πρώτη ματιά στην εικόνα της αγοράς και του τι συμβαίνει στο χώρο της εκπαίδευσης δείχνει ότι η διαφορά είναι τεράστια. Αυτή η διαφορά θα πρέπει να συγκλίνει! Σύμμαχος των σχολείων σε αυτή την κοινή προσπάθεια σύγκλισης είναι οι καλές πρακτικές της κοινωνίας να αποτελέσουν τον οδηγό.
Ο WROHellas θέτει στην υπηρεσία της εκπαιδευτικής κοινότητας αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών για τον εκσυγχρονισμό των πειραμάτων των ΦΕ, όπως και στο μάθημα ένταξης της εκπαιδευτικής ρομποτικής και της Τεχνολογίας, με το πανευρωπαϊκό πρόγραμμα Junior Engineering Academy.
Το πέμπτο και τελευταίο σημείο αφορά την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών. Ως μέλη της εκπαιδευτικής κοινότητας, οι καθηγητές πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας, όλων των ειδικοτήτων, έχουν υποχρέωση να παρακολουθούν τις εξελίξεις σε παγκόσμιο επίπεδο. Να προσπαθούν να ενσωματώνουν αυτή τη γνώση με σκοπό να τη διοχετεύουν στους μαθητές. Κύριο καθήκον της πολιτείας όπως γίνεται και σε όλες τις χώρες του κόσμου είναι η συνεχής επιμόρφωση των εκπαιδευτικών. Ο WROHellas έχει καταρτίσει εκπαιδευτικούς όλων των βαθμίδων τα τελευταία χρόνια στην εκπαιδευτική ρομποτική και θα συνεχίσει να το πράττει. Ομοίως θέτουμε αυτή την υπηρεσία στη διάθεση της εκπαιδευτικής κοινότητας. Σαφέστατα η αξιολόγηση θα πρέπει να υπάρχει αλλά θα πρέπει και να ανοίξει το πεδίο αξιολόγησης. Αδυνατούμε να κατανοήσουμε ότι εκπαιδευτικός ως μέλος ομάδας εκπαιδευτικής ρομποτικής να αναδεικνύεται Ολυμπιονίκης και να μην αποτελεί αυτό από μόνο του σημείο σημαντικό για τον εκπαιδευτικό!
Αυτά είναι τα πιο σημαντικά στοιχεία στα οποία επιθυμούμε να θέσουμε υπόψη σας τις προτάσεις μας για το υπό διαβούλευση νομοσχέδιο. Ακολουθεί ολοκληρωμένη πρόταση για τη λειτουργία του απογευματινού σχολείου.
