Γράφει η Αλεξάνδρα Καππάτου, Ψυχολόγος – Παιδοψυχολόγος

Όλοι κάνουμε λάθη. Και μερικά από αυτά θα είναι μεγαλύτερα από άλλα και μπορεί να είναι πολύ δύσκολο να τα διορθώσουμε. Αυτό όμως δε σημαίνει πώς πρέπει να αυτοτιμωρούμαστε για μια ζωή.

Ενοχές παντού

Από παιδιά μαθαίνουμε να νιώθουμε ενοχές όποτε κάνουμε κάτι “κακό”. Οι ενοχές μπορεί να αφορούν από τα πιο απλά μέχρι τα πιο σύνθετα πράγματα. Ένα μικρό παιδί μπορεί π.χ. να αισθάνεται ενοχές επειδή δεν έφαγε όλο του το φαγητό και “στεναχώρησε τη μαμά”, ένα μεγαλύτερο επειδή δεν είναι ο τέλειος μαθητής που μπορεί να περίμεναν οι γονείς του και ως ενήλικες φυσικά η λίστα αυξάνεται καθώς στο παιχνίδι των ενοχών προστίθενται εκτός από την οικογένεια, το σχολείο και το άμεσο περιβάλλον και οι φίλοι, ο σύντροφος, η δουλειά, οι κοινωνικές επιταγές κ.λπ.

Αποτέλεσμα αυτής της πρακτικής ωστόσο είναι να καταλήγουμε σχεδόν οτιδήποτε κάνουμε να το κάνουμε με τελικό σκοπό να ευχαριστήσουμε τους άλλους και να πάρουμε την έγκρισή τους (από το τι θα φορέσουμε έως το πώς θα μιλήσουμε, μπορεί επίσης να καταπνίγουμε το θυμό μας ενώ μπορεί να αδικούμαστε κ.λπ.) και όταν “αποτυγχάνουμε” οι ενοχές αυξάνονται.

Ωστόσο, εκτός από τις ενοχές που μας επιβάλλονται από το περιβάλλον, υπάρχουν και οι ενοχές που οι ίδιοι επιβάλλουμε στον εαυτό μας όταν κάνουμε κάτι που είναι ενάντια στην προσωπική μας ηθική (αν π.χ. αδικήσουμε έναν άνθρωπο που μας έχει φερθεί εξαιρετικά κ.λπ.). Αυτές είναι ίσως και οι δυσκολότερες να ξεπεράσουμε καθώς αισθανόμαστε το χρέος να αποκαταστήσουμε τη “δικαιοσύνη” αλλά κάποιες φορές είτε δε μας δίνεται η ευκαιρία είτε αν μας δοθεί, δεν μπορούμε να την αξιοποιήσουμε γιατί δεν μπορούμε να συγχωρέσουμε οι ίδιοι τον εαυτό μας ακόμα κι αν οι άλλοι το κάνουν.

Ωστόσο, μια ζωή γεμάτη ενοχές -απ’ όπου κι αν προέρχονται- δεν είναι ούτε εύκολη ούτε ευχάριστη και ειδικά όταν κάτι δεν μπορεί να αλλάξει πια, το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να προχωρήσουμε μπροστά αξιοποιώντας τα όσα μάθαμε από αυτές τις “ένοχες” εμπειρίες. Πώς όμως μπορεί να γίνει αυτό;

Θέστε τες υπό έλεγχο

-Το πρώτο πράγμα που πρέπει να διαλευκάνετε αν αισθάνεστε ενοχές για κάτι, είναι αν όντως είναι δικό σας λάθος. Αν π.χ. αισθάνεστε άσχημα επειδή απορρίψατε την πρόταση των φίλων σας για έξοδο επειδή ήσασταν κουρασμένοι σαφώς και δεν υπάρχει λόγος να του δώσετε περισσότερη έκταση.  Αν όμως μιλήσατε άσχημα στον σύντροφό σας επειδή είχατε νεύρα από τη δουλειά και ξεσπάσατε πάνω του, σαφώς και πρέπει να επανορθώσετε.

-Αν όντως είστε υπεύθυνοι για κάτι, προσπαθήστε να το διορθώσετε. Ζητήστε ειλικρινή συγγνώμη ή αναζητήστε άλλους τρόπους άφεσης. Ωστόσο κάποιες φορές, παρόλη την επιμονή και την ειλικρινή μεταμέλειά μας, μπορεί να μην έχουμε το αποτέλεσμα που θέλαμε. Σε αυτή την περίπτωση το καλύτερο που έχετε να κάνετε είναι να σταματήσετε τις προσπάθειες πριν χάσετε την αυτοεκτίμησή σας και να αποδεχτείτε πώς κάνατε ό,τι μπορούσατε και πώς από δω και πέρα θα πρέπει να ξεκινήσετε να ζείτε με δεδομένο πώς κάποια πράγματα, όσο και να μας στεναχωρεί, δεν αλλάζουν. Και μην το βάλετε κάτω, μια τέτοια διαδικασία, όπως η ανάληψη της ευθύνης και η σωστή της διαχείριση, θέλει χρόνο. Προσπαθήστε να μάθετε από τα λάθη σας και να τα χρησιμοποιήσετε προς όφελός σας από δω και πέρα.

– Καταλάβετε πώς όλοι έχουμε δικαίωμα στο λάθος.  Δεν υπάρχει κανένας που τα κάνει όλα τέλεια και είναι μάταιο να προσπαθούμε να φτάσουμε μία επίπλαστη τελειότητα. Κάντε πάντα ό,τι καλύτερο μπορείτε αλλά μην έχετε υψηλότερες απαιτήσεις από τις δυνατότητές σας.

– Μην αυτομαστιγώνεστε αέναα. Αναλογιστείτε όλα τα καλά σας στοιχεία και χρησιμοποιήστε τα σαν αντιστάθμισμα σε όλα όσα θεωρείτε ότι κάνετε λάθος.

– Μη νιώθετε ενοχές για τα πάντα. Αν π.χ. όλη μέρα τρέχετε για να καλύψετε τις ανάγκες της οικογένειάς σας και μια μέρα θέλετε να πάτε π.χ. στο κομμωτήριο δε χρειάζεται να αισθάνεστε ότι τους “εγκαταλείψατε”. Εξάλλου χρωστάτε στον εαυτό σας ένα διάλειμμα από τις υποχρεώσεις και το άγχος για να μπορείτε να αντεπεξέρχεστε με επιτυχία στις καθημερινές απαιτήσεις της ζωής.

– Σταματήστε να έχετε τύψεις για τις αποκλειστικά προσωπικές σας επιλογές. Αν π.χ. ο σύντροφός σας ή η δουλειά σας δεν είναι αυτό που ονειρευόταν η μητέρα σας αλλά εσείς είστε ευτυχισμένοι, δε χρωστάτε καμία εξήγηση σε κανέναν. Προσπαθήστε να διατηρήσετε τις ισορροπίες εφόσον μπορείτε και το θέλετε αλλά αφήστε τις ενοχές έξω απ’ την εξίσωση.

-Μάθετε να λέτε όχι. Δεν μπορείτε να τους έχετε όλους ευχαριστημένους και να στριμώγνετε το πρόγραμμα και τις επιθυμίες σας με γνώμονα την ικανοποίηση των άλλων. Αυτό σημαίναι ότι κάποιες φορές θα πρέπει να απορρίπτετε προτάσεις.

-Μιλήστε. Μην κουβαλάτε το φορτίο των ενοχών μόνοι σας. Κι αν οι φίλοι και οι στενοί σας άνθρωποι δεν αρκούν, σκεφτείτε να απευθυνθείτε σε κάποιον ειδικό.

Αλεξάνδρα Καππάτου Ψυχολόγος-Παιδοψυχολόγος

#########