Να μαγειρέψεις, να έχεις στην εντέλεια το σπίτι, τα παιδιά στο σχολείο και μετά να τρέξεις να προλάβεις τις συγκοινωνίες, για τη δουλειά και στην επιστροφή να πάρεις τα παιδιά. Αν αργήσεις όμως, θα μείνεις παραπάνω ώρα, άρα θα πάει πίσω όλο το πρόγραμμα. Και μια ωραία πρωία, ήρθε η καραντίνα και όλοι κλείστηκαν μέσα και άρχισε ένα νέο μαρτύριο. Όλοι στο σπίτι, ο καθένας τη δική του δουλειά, μοιραία πολύ φασαρία, και εσύ να έχεις να δουλέψεις από το σπίτι. Η αγωνία μήπως χάσεις τη δουλειά σου, μήπως σε απολύσουν και είσαι η παράπλευρη απώλεια στην υπόθεση της πανδημίας, δεν σε αφήνει ούτε να κοιμηθείς. Με δυο λόγια, πάντα είχες άγχος αλλά στην καραντίνα χτύπησε κόκκινο.
Κι αυτό είναι μόνο η ακίδα από το παγόβουνο. Γιατί υπάρχουν σπίτια μικρά που στεγάζουν μεγάλες οικογένειες και σε γειτονιές κάθε άλλο παρά ειδυλλιακές άρα το περιβάλλον είναι έτσι κι αλλιώς επιβαρυμένο και πρόσφορο έδαφος για εκνευρισμό και καβγάδες.
Όλα αυτά τα συζητάμε μεταξύ μας αλλά η γνώμη ενός ειδικού πάντα μετράει και ίσως μας βοηθάει να δούμε πιο ξεκάθαρα την κατάσταση. Η ψυχολόγος κα Νάντια Μάλλιου ανοίγει τον φάκελο άγχος και σκιαγραφεί τις καταστάσεις που ζούμε.
«Άγχος και στρες είναι ίδιο πράγμα το πρώτο στην ελληνική το άλλο σε ξένη γλώσσα που χρησιμοποιείται ανάλογα τις εκφάνσεις της καθημερινότητάς μας. Σε κάθε περίπτωση παραπέμπουν σε ένα πράγμα αυτό που βιώνει το ανθρώπινο μυαλό, σώμα και ψυχή όταν βρίσκεται μπροστά σε κάτι άγνωστο σε κάτι που δεν μπορεί να το αναγνωρίσει εύκολα και γρήγορα, με αποτέλεσμα να επικρατεί φόβος και ένταση.
Όλα αυτά, μπορεί να οδηγήσουν σε κρίση άγχους. Μια κατάσταση στην οποία περιέρχεται ένας άνθρωπος είτε συστηματικά στο πλαίσιο κάποιας ψυχικής νόσου, είτε σποραδικά σπασμωδικά εντελώς τυχαία, όταν βρεθεί σε αυτές τις καταστάσεις που του προκαλούν φόβο. Η κρίση άγχους, μπορεί να είναι το γνωστό «έχω να κάνω πάρα πολλά πράγματα σήμερα με πνίγουν οι καταστάσεις από παντού οπότε αγχώνομαι», αν όμως είναι μέσα στα πλαίσια ψυχικής νόσου, αντιμετωπίζεται διαφορετικά.»
Το άγχος είναι μία πραγματικότητα στη ζωή όλων μας. Δεν υπάρχει άνθρωπος που να μπορεί να ζήσει τη ζωή του χωρίς να αναπτύξει κάποια δεδομένη στιγμή άγχος και να είναι μέσα σε αυτό για χρονικό διάστημα μεγάλο ή μικρό. Είναι φυσιολογικό και αναμενόμενο διότι κάθε τι που είναι καινούργιο και άγνωστο ότι μας βγάζει από τα τετριμμένα και τη ρουτίνα μας, δημιουργεί αυτόματα ένα επίπεδο άγχους. Αυτό για τον οργανισμό μας σημαίνει ότι είναι σε εγρήγορση και ψάχνει τρόπους να προσαρμοστεί. Είναι αυτό που λέμε ότι κάθε άνθρωπος το αντιμετωπίζει διαφορετικά και το παλεύει όπως ξέρει και μπορεί.
«Αν μιλήσουμε για το ψυχικό κομμάτι, αυτό σημαίνει ότι κάθε τι που θα ρθεί μπροστά μου, ψάχνω να βρω τρόπους ν ανταποκριθώ και να μην χάσω τη λειτουργικότητά μου. Αν κάποιος δυσκολεύεται να το διαχειριστεί, τότε να ζητήσει βοήθεια από ψυχολόγο και σε τελική ανάλυση να πάρει φαρμακευτική αγωγή. Τότε το άγχος γίνεται μη λειτουργικό. Το μη λειτουργικό σημαίνει δεν μπορώ να βγάλω τη μέρα μου. Δεν μπορώ να κάνω τη δουλειά μου δεν έχω καλή σχέση με το σύντροφό μου με τα παιδιά μου τους φίλους και τον κοινωνικό μου περίγυρο, αποφεύγω να βρεθώ μαζί με άλλους γιατί νοιώθω ότι με κατακυριεύει και με καταβάλλει αυτό το άγχος. Αυτού του είδους το άγχος είναι μέσα στο πλαίσιο ψυχικής κατάστασης και το άτομο χρειάζεται βοήθεια. Αυτή είναι η κλινική περίπτωση του άγχους. Η άλλη η λειτουργική εικόνα, είναι η κατάσταση που αντιμετωπίζουμε όλοι μας.»
Η αλήθεια είναι ότι τα φάρμακα δεν είναι το τελευταίο όπλο ούτε όμως και το πρώτο. Οι καταστάσεις για όλους μας, δεν είναι ίδιες ούτε ανταποκρινόμαστε με τον ίδιο τρόπο όλοι μας. Φάρμακο θα χρειαστεί όταν κάποιος επαγγελματίας υγείας ή και ψυχολόγος, το κρίνει απαραίτητο. Ο ψυχίατρος δίνει το φάρμακο, ο ψυχολόγος μπορεί να παραπέμψει στον ψυχίατρο, ο δε ασθενής να παρακολουθείται και από τους δύο.
Έχετε αναρωτηθεί πως εκδηλώνεται το άγχος, πως γραπώνει τον άνθρωπο; Πολλές φορές οι τρόποι είναι ευδιάκριτοι άλλες φορές όμως είναι ύπουλα κρυφοί. Το άγχος στη δουλειά που μας κάνει να νομίζουμε ότι τίποτα δεν προλαβαίνουμε, μπορεί να εκδηλωθεί με αυξημένους παλμούς, αυξάνονται οι χτύποι της καρδιάς μου, μπορεί να ιδρώσω, να φουντώσουν τα μάγουλά μου να κοκκινήσω, αν ενεργοποιείται το συμπαθητικό και παρασυμπαθητικό αυτόνομο σύστημα δίνοντάς μου το μήνυμα να είμαι σε συνεχή ετοιμότητα για να ανταποκριθώ. Το άγχος λοιπόν δίνει βιολογικά σημάδια τα οποία άλλες φορές τα καταλαβαίνουμε και άλλες όχι.
Αν θέλομε να μιλήσουμε σε κάποιον και κομπιάζουμε ή διστάζουμε, ο οργανισμός μας το λαμβάνει με τη γνώριμη κατάσταση του άγχους. Πολύ δύσκολο να το αποφύγουμε αυτό στο 100% και σε καθημερινή βάση. Δεν μπορούμε να ζούμε με τον απόλυτο έλεγχο τη ζωή μας, ούτε μπορούμε να ξέρουμε τι διαφορετικό θα συμβεί την κάθε μέρα. Τι περισσότερες φορές οι στρεσογόνες καταστάσεις μας βρίσκουν δεν τις δημιουργούμε εμείς. Πχ ένα ατύχημα στο δρόμο ή μια αρρώστια ή μια αιφνίδια απώλεια. Μπορούμε όμως να αποφύγουμε πράγματα που βλέπουμε ότι μας κάνουν να δυσκολευόμαστε. Όταν μάθουμε να τα διαχειριζόμαστε.
Είναι σίγουρο ότι στρεσογόνες καταστάσεις όπως το να χάσω τη δουλειά μου ή το να είμαι άνεργος, ή να χάσω κάποιο σημαντικό πρόσωπο στη ζωή μου, η απώλειά του, η αλλαγή κατοικίας, φέρνουν μεγάλη αναστάτωση στη ζωή μας. Ωστόσο κάποιοι άλλοι θεωρούν στρεσογόνα πηγή το να συναντηθούν με κάποιους που δεν ξέρουν ή το να αλλάξουν εργασία. Δεν υπάρχει κανόνας στο άγχος.
«Σας πληροφορώ ότι πολύ άγχος έχουν και τα παιδιά άρα δεν είναι θέμα ηλικίας. Η διαφορά μας είναι πως το κατανοούμε και πως το διαχειριζόμαστε το άγχος. Τα παιδιά όπως και οι ενήλικες σαφώς βιώνουν καταστάσεις άγχους. Θυμηθείτε πόσα έχουν γραφτεί για την πρώτη μέρα στο σχολείο είτε το σχολείο είναι τα νήπια, η πρώτη δημοτικού, η πρώτη γυμνασίου ή η πρώτη στο πανεπιστήμιο. Τα παιδιά ενδεχομένως έχουν άλλους τρόπους άμυνας απέναντι στο άγχος. Το παραβλέπουν ή το διαχειρίζονται αλλιώς. Οι ενήλικες είναι πιο εκλεπτυσμένοι στους τρόπους τους ή πιο έμπειροι στο άγχος. Τα παιδιά αλλιώς βλέπουν τα πράγματα.
Πχ αν ένα παιδί περιμένει φίλους του στο πάρτυ των γενεθλίων του και αυτοί αργούν, τότε βιώνει το στρες. Για τους ενήλικες αυτό φαίνεται αμελητέο ή πολύ μικρό.»
ΑΓΧΟΣ ΚΑΙ ΚΑΡΑΝΤΙΝΑ
Αν το άγχος, μας ήταν πάντα οικείο τότε γιατί η καραντίνα μας έφτασε τόσο πολύ στα όριά μας; Σίγουρα όλοι θα αναρωτιέστε γι αυτό που ζούμε και το πώς το ζούμε.
Η κα Μάλλιου υπογραμμίζει.
Δεν έφερε τίποτα καινούργιο η καραντίνα. Μόνο μας έδωσε χώρο και χρόνο επειδή είμαστε όλοι κλεισμένοι στα σπίτια μας, να βιώσουμε το άγχος μας στον μέγιστο βαθμό.
Όταν είσαστε πάρα πολύ στρεσαρισμένοι, ενδεχομένως ένας καφές με μια φίλη σας σε μια καφετέρια έξω από το σπίτι, σε οποιοδήποτε μέρος της πόλης όπου ζούμε, θα μπορούσε να δώσει μια ανάσα, για να κατευναστεί το στρες και η πίεση που βιώνετε. Αυτό όμως τώρα δεν υπάρχει. Δεν βγαίνουμε πολύ δεν συναντάμε φίλους δεν είναι ανοικτές οι καφετέριες δεν πάμε μακριά από το σπίτι μας. Κάποτε μας έκανε πολύ καλό να πάμε σε ένα γυμναστήριο όπου κι εκεί συναντούσαμε κάποιους φίλους ή βγαίναμε ένα βράδυ να φάμε σε ένα εστιατόριο, ή να πάμε ένα Σαββατοκύριακο σε εκδρομή σε κάποιο άλλο νομό, ή στο εξοχικό μας. Μικρές καθημερινές απολαύσεις που όλοι εμείς θεωρούσαμε δεδομένες και εύκολα σχετικά να γίνουν πράξη, σήμερα έχουν όλα ερωτηματικά επάνω τους και δυσκολίες να πραγματοποιηθούν.
Αυτό σημαίνει αυτόματα ότι οι άνθρωποι έχουν όλοι τραβηχτεί πίσω στα σπίτια τους, υπάρχει χώρος και χρόνος για να μένουν μέσα κλεισμένοι και να σκέφτονται όλα αυτά που φοβούνται και όσα θα μπορούσαν να συμβούν. Τελικά δεν θέλει και πάρα πολύ να χάσουμε το μέτρο του εαυτού μας, άνθρωποι είμαστε.
Και όταν θα είμαστε ελεύθεροι πια απαλλαγμένοι από την πανδημία και την καραντίνα μήπως τότε βγουν στην επιφάνεια επιπλέον αγχωτικές καταστάσεις που κρύβαμε επιμελώς μέσα στον εγκλεισμό μας;
Μην έχετε καμία αμφιβολία. Ήδη έχουν βγει και θα βγαίνουν καθημερινά στην επιφάνεια δυσλειτουργίες.
Οι δυσκολίες μας μέσα στο πλαίσιο του εγκλεισμού και μετά από αυτόν θα βρουν τρόπο να αναδειχθούν και τότε θα τις δούμε ξεκάθαρα βιώνοντάς τες πιο έντονα.
Η κα Μάλλιου πιστεύει ότι ήδη βρισκόμαστε σε αυτό το στάδιο. Σε καθημερινή βάση η ίδια στην πρακτική της ζωής της, στο επάγγελμά της, βλέπει ανθρώπους οι οποίοι ήταν καθ όλα συγκροτημένοι και ήρεμοι να είναι σε έκρυθμη κατάσταση. Δεν είναι τυχαίο. Είναι πολλές οι πληροφορίες από τους γύρω μας που συντείνουν σε αυτό. Το άγνωστο και ο φόβος που βιώνουμε ενεργοποιείται συνεχώς. Όλο αυτό είναι πάρα πολύ κακή συνθήκη και πυροδοτεί εύκολα και γρήγορα οτιδήποτε έχει να κάνει με το άγχος και τη δυσκολία. «Είμαι σίγουρη ότι θα βγούμε τραυματισμένοι απ όλο αυτό».
Επίσης η κα Μάλλιου βάζει τα πράγματα στη θέση τους όσον αφορά την ενημέρωση του κόσμου. Ακούγονται πολλά για το ότι οι δημοσιογράφοι κάνουν χειρότερα τα πράγματα. Η ίδια τονίζει ότι
«δεν νομίζω ότι κάνετε χειρότερη την κατάσταση που βιώνουμε, οι δημοσιογράφοι. Η υπόθεση ήταν δύσκολη και θα συνεχίσει να είναι γιατί ,αυτό βιώνουμε. Μακάρι όλοι οι δημοσιογράφοι να ήλεγχαν διπλά και τριπλά το τι γράφουν και πως το γράφουν με γνώμονα το τι μπορεί να δημιουργήσουν τα γραφόμενά τους. Μακάρι όλοι όσοι διαβάζουμε και ενημερωνόμαστε να είχαμε και ένα κομματάκι αναστοχασμού του στυλ, τι είναι αυτό που άκουσα τώρα πως συνάδει αυτό με τη πραγματικότητα, και τι η λογική μου λέει ότι συμβαίνει. Η όλη συγκυρία φούσκωσε το ποτάμι που έτσι κι αλλιώς υπήρχε. Έτσι το νερό βγαίνει απέξω. ¨Είναι τόσο δύσκολα τα πράγματα.
Όσοι είσαστε στο μέσο όρο και βρίσκετε σε αυτά σημεία του εαυτού σας, φοβόσαστε νοιώθετε ανασφάλεια και βλέπετε τον εγκλεισμό πάρα πολύ δύσκολα, θα ήταν χρήσιμο να έχετε ανθρώπους γύρω σας να μιλήσετε να πείτε τι σκεφτόσαστε. Αν κάποιος όμως δυσλειτουργεί και δεν μπορεί να το διαχειριστεί και κάθε μέρα είναι πιο δύσκολη, τότε από τις ποικίλες γραμμές βοήθειας που ακόμα και το υπουργείο έχει εγκαταστήσει, να μιλήσει ή να επισκεφθεί κάποιον επαγγελματία υγείας. Ακόμα και τα νοσοκομεία δέχονται ανθρώπους που έχουν ανάγκη.
Το μυστικό είναι να μιλάμε για ότι έχουμε μέσα στο κεφάλι μας. Ίσως κάποιος να πει μια κουβέντα μαγική και να μας κατευνάσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Το να κλειστούμε ακόμα πιο μέσα στους εαυτούς μας, να μην ζητήσουμε βοήθεια, δεν θα φέρει καλό αποτέλεσμα.
