Η οικειότητα δεν είναι απλά κάτι που αισθανόμαστε, αλλά κάτι που βαθιά μέσα μας αναζητάμε. Είναι μία ψυχική κατάσταση που θα την παρομοίαζα με καταφύγιο. Όταν βιώνεις πραγματική οικειότητα μέσα σε ένα πλαίσιο λειτουργίας, έρχεσαι σε βαθιά σύνδεση με αγαπημένα κομμάτια του εαυτού σου και αισθάνεσαι ψυχικά καλά.

Η οικειότητα είναι αυτό που συχνά μπορεί να χάσουμε, καθώς κινούμαστε στην ταχύτητα της καθημερινότητας. Τότε την θέση της παίρνει το αίσθημα της αποξένωσης. Μπορείς να νιώθεις ξένος μέσα σε μία σχέση ή φιλοξενούμενος μέσα στο ίδιο σου το σπίτι. Μπορεί να αισθάνεσαι απλός εκτελεστής του καθημερινού σου προγράμματος ή να νιώθεις ξένο το ίδιο σου το σώμα.

Τότε ίσως γεννηθούν διάφορα «γιατί» όπως:

– Γιατί κουράζομαι συναισθηματικά τόσο πολύ;

– Γιατί δεν ηρεμώ μέσα στο σπίτι μου;

– Γιατί νιώθω μόνος μέσα στην ομάδα;

– Γιατί αισθάνομαι θλίψη;

– Γιατί δεν βρίσκω ικανοποίηση;

Για όλα τα παραπάνω (και για ακόμα περισσότερα), σε ένα βαθύτερο επίπεδο η αποξένωση είναι η αιτία, και η οικειότητα η λύση. Η οικειότητα είναι αυτό που όλοι στο βάθος αναζητάμε, ακόμα κι όταν το αποκαλούμε με άλλα ονόματα, θέλοντας να περιγράψουμε την κάθε διαφορετική περίπτωση.

Σκοπός αυτού του άρθρου είναι να σας δώσει «τροφή», που θα ενεργοποιήσει την σκέψη σας προς μία πολύ λειτουργική κατεύθυνση. Όσα θα διαβάσετε, θα σας βοηθήσουν να επανεξετάζετε από καιρό σε καιρό τον τρόπο που ζείτε την ζωή σας, και να προφυλάσσεται τον εαυτό σας από την δυσαρέσκεια της αποξένωσης.

Σε αυτό το άρθρο θα μοιραστώ μαζί σας μία ιδέα και πρόταση τόσο σημαντική, όσο η ίδια η ζωή!

«Τρίτοι Τόποι» και «Kula»

Η ψυχική ανάγκη για οικειότητα, οδήγησε την ανθρωπότητα στην δημιουργία των λεγόμενων «τρίτων τόπων». Το όνομα αυτό οφείλεται στον Αμερικάνο Κοινωνιολόγο Ray Oldenburg.

Όπως μας εξηγεί, ο «τρίτος τόπος», είναι ένα μέρος που το αισθάνεσαι οικείο όπως το σπίτι σου. Εκεί συνυπάρχεις και άλλους ομοϊδεάτες ανθρώπους. Στους τρίτους τόπους συγκεντρώνονται άνθρωποι με διαφορετικούς χαρακτήρες, εμπειρίες και ιστορίες. Δεν υπάρχουν πολύ αυστηρά κριτήρια ένταξης, αντιθέτως είναι χώροι ανοιχτοί και φιλόξενοι. Παρόλα αυτά, οι άνθρωποι που θα βρεθούν εκεί έχουν κάποια κοινά σημεία αναφοράς, όπως κάποιο κοινό ενδιαφέρον ή επιθυμία.

Ο λόγος που αφιερώνουμε χρόνο και ενέργεια σε τέτοια περιβάλλοντα, είναι γιατί μας προφέρουν ένα αίσθημα ένωσης με τον Εαυτό, με την θέση μας στον κόσμο, με τους άλλους γύρω μας και με τον σκοπό μας. Γίνονται τα συστήματα υποστήριξής μας. Μας βοηθούν δηλαδή και στους υπόλοιπους ρόλους της ζωής. Ένας άνθρωπος που ζει για πολλά χρόνια απέχοντας από «τρίτους τόπους», αρχίζει να αισθάνεται ότι κάτι του λείπει σε βαθύ υπαρξιακό επίπεδο.

Όπως σημειώνει ο Oldenburg βαθιά μέσα μας αναζητάμε αυτούς τους «τρίτους τόπους», που τους χαρακτηρίζει ως ένα «σπίτι» έξω από το «σπίτι», για να ικανοποιήσουμε την ανάγκη μας για οικειότητα, σύνδεση, συνύπαρξη και εύρεση νοήματος. Τις τελευταίες δεκαετίες αναγνώρισε επίσης την ύπαρξη ψηφιακών «τρίτων τόπων» που ικανοποιούν εξίσου αυτές τις ανάγκες.

Ανατρέχοντας στην ιστορία, βλέπουμε σε πολλές φιλοσοφίες, παραδόσεις και συστήματα που προάγουν την καλή ζωή, το στοιχείο του «τρίτου τόπου». Σαν παράδειγμα στην αρχαία Ελλάδα υπήρχε o Κήπος του Επίκουρου που έχει τέτοια χαρακτηριστικά και στην φιλοσοφία της yoga υπάρχει η έννοια της “Κula”. Η “Kula” είναι μια σανσκριτική λέξη που κυριολεκτικά σημαίνει «κοινότητα της καρδιάς». Είναι το συστατικό που ανάγει ένα σύνολο ανθρώπων σε κάτι πολύ βαθύ από απλά μία ομάδα. Η έννοια «κοινότητα της καρδιάς» σημαίνει ότι αυτή την ομάδα ανθρώπων δεν την ενώνουν απλά τα κοινά  τους ενδιαφέροντα, αλλά μοιράζονται κάτι το οποίο τους υποστηρίζει στην προσωπική τους, αλλά και συλλογική τους ψυχική ανάταση και ανάπτυξη. Γι’ αυτό η “kula” γίνεται τελικά ένα σημαντικό σύστημα υποστήριξης για τον άνθρωπο.

Av συμμετέχεις σε μία ομάδα που έχει και το στοιχείο της «kula», λαμβάνεις πολυδιάστατα οφέλη. Ίσως κάποια στιγμή να είχατε την εμπειρία όπου συμμετείχατε σε κάποιο πρόγραμμα σε ένα γυμναστήριο, στην γιόγκα, σε έναν σύλλογο ή στον χώρο εργασία  και η ομάδα σας κατάφερε να αναπτύξει την δυναμική μίας κοινότητας με τέτοια χαρακτηριστικά. Δεν συμβαίνει πάντα αυτό, αλλά όταν συμβεί, φέρνει πιο πλούσια αποτελέσματα.

Σαν παράδειγμα μία ομάδα που συγκεντρώνεται με σκοπό την πρακτική της yoga, αποκτά χαρακτηριστικά της «kula» όταν πέρα από τις ασκήσεις υπάρχει το μοίρασμα ιδεών και εμπειριών «από καρδιάς» που αναδεικνύει το κομμάτι του σκοπού. Λαμβάνει χώρα η καλλιέργεια ψυχικών ποιοτήτων και το χτίσιμο χαρακτήρα. Δίνονται ιδέες και έμπνευση για εφαρμογή όχι μόνο στο μάθημα αλλά και στη ζωή. Τότε το μάθημα γίνεται κάτι περισσότερο από μάθημα. Γίνεται ο δικός σου οικείος «τρίτος τόπος», και ένα σύστημα που σε τροφοδοτεί με υποστήριξη και στις υπόλοιπες στιγμές της ημέρας σου.

Η πρόταση λοιπόν είναι να βρεις αυτό το πλαίσιο που ικανοποιεί την ανάγκη σου για οικειότητα, αλλά και να επανεξετάσεις πώς μπορείς σε ομάδες που ήδη μετέχεις να δημιουργήσεις το ανακουφιστικό αίσθημα της οικειότητας. Να δεις πώς θα μπορούσες να βάλεις το στοιχείο της “kula” στην οικογένειά σου, στις φιλίες σου, στον χώρο εργασίας σου ή οπουδήποτε αλλού συνυπάρχεις με άλλους. Κάνοντάς το αυτό, η ζωή σου θα γίνει πιο λειτουργική και βαθιά ικανοποιητική. Δεν είναι τυχαίο ότι ολοένα και περισσότεροι χώροι εργασίας επενδύουν σε δράσεις που θα φέρνουν ψυχικά κοντά τους εργαζομένους, προτρέποντας τους να μοιραστούν εμπειρίες που θα αναδείξουν τα κοινά τους ενδιαφέροντα και τις ομοιότητές τους. Η ομάδα που ενσωματώνει στοιχεία της kula, γίνεται σίγουρα καλύτερη!

Η αίσθηση του «συμμετέχω» κατά αυτό τον τρόπο, σίγουρα καλλιεργεί μία πιο πετυχημένη συνύπαρξη με τους άλλους, τελικά όμως σου μαθαίνει πώς να συνυπάρχεις ακόμα καλύτερα και με τον ίδιο σου τον εαυτό. Το «εμείς» και το «εγώ» έχουν διαφορές, ανήκουν όμως στο ίδιο σύμπαν! Πόσο καλά μπορείς να αισθάνεσαι αν με τους ανθρώπους που συναναστρέφεσαι καθημερινά υπάρχει αποξένωση; Πόσο κοντά μπορείς να έρθεις με τους ανθρώπους, αν δεν αισθάνεσαι καλά με τον εαυτό σου; Δύο όψεις στο ίδιο νόμισμα…

Τι άλλο θα βρεις, βρίσκοντας την οικειότητα!

Ένα άρθρο σίγουρα δεν αρκεί για να αναλύσει σε βάθος την ζωτική σημασία της οικειότητας για εμάς τους ανθρώπους. Είναι αυτό που αναζητάμε, ακόμα κι αν δεν το αναγνωρίζουμε ξεκάθαρα. Αναζητάμε την οικειότητα από ένστικτο, επειδή είναι ένα μέσο για να προσεγγίσουμε τις δύο πρώτες, από τις τρεις θεμελιώδεις ανάγκες μας.

Έχουμε 3 ανάγκες που είναι θεμελιώδεις για την πνευματική και ψυχική μας υγείας. Αυτές είναι:

• η ανάγκη να ανήκουμε
• η ανάγκη να ακουγόμαστε
• και η ανάγκη να γνωρίζουμε την ιστορία μας.

Εκεί όπου αισθάνομαι οικειότητα, αισθάνομαι επίσης ότι ανήκω και ότι τα ζητούμενά μου ακούγονται σε ουσιαστικό επίπεδο. Εύκολα μπορούμε να καταλάβουμε γιατί η αποξένωση θίγει αυτές τις δύο ανάγκες. Ο «ξένος» δυσφορεί επειδή δεν νιώθει πραγματικό μέλος μίας ομάδας και αισθάνεται έλλειψη κατανόησης.

Όσο ανεξάρτητος ή αυτάρκης κι αν είναι κανείς, έχοντας μέσα του το αρχέγονο αίσθημα της οικειότητας, αναζητά την «αγέλη» του. Το 2021 μπορεί να μην χρειάζεσαι την αγέλη για να βρεις τροφή, την χρειάζεσαι όμως για την ψυχική σου υγεία. Έχουμε ανάγκη από ψυχικούς δεσμούς και μοίρασμα κοινών ιδεών και επιθυμιών «από καρδιάς», για να ανακουφιζόμαστε και να αντλούμε έμπνευση.

Στην πράξη

Εύχομαι αυτό το άρθρο να σας παροτρύνει να επανεξετάσετε στοιχεία της ζωής και της καθημερινότητάς σας λαμβάνοντας υπόψη το στοιχείο της δημιουργίας και διατήρησης της οικειότητας. Να αναλάβετε δράση εξετάζοντας πώς μπορείτε ουσιαστικά και πρακτικά, να αναβαθμίσετε τις σχέσεις σας και την καθημερινή σας εμπειρία, δημιουργώντας δεσμούς ουσίας με τον εαυτό και τον κόσμο γύρω σας. Αξίζετε ένα λειτουργικό περιβάλλον το οποίο αισθάνεστε ως καταφύγιο.

Για να περάσουμε στην πράξη λοιπόν εξετάστε τα παρακάτω και δώστε τις απαντήσεις σας:

• Υπάρχει κάποια δική μου συμπεριφορά, πεποίθηση ή επιλογή που ίσως με αποξενώνει;
• Σε ποια συγκεκριμένη πτυχή της ζωής μου μπορώ να διακρίνω αποξένωση;
• Πώς μπορώ να κάνω ποιο οικείο το σπίτι μου; Να το αισθανθώ σαν πραγματική φωλιά;
• Πώς μπορώ να νιώσω οικειότητα στον χώρο εργασίας μου; Έναν χώρο που συνήθως περνάμε το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας είναι σημαντικό να το κάνουμε
• Τι δράσεις ή πρακτικές χρειάζεται να κάνω για να αισθανθώ οικειότητα με το σώμα μου ή τα συναισθήματά μου;
• Πώς μπορώ να διαμορφώσω το εβδομαδιαίο μου πρόγραμμα ούτως ώστε σε 3 μήνες από τώρα να μην αισθανθώ «ξένος» μέσα στην ίδια μου την καθημερινότητα;
• Πώς μπορώ να νιώσω πιο οικεία με τις ομάδες/ανθρώπους που ήδη συναναστρέφομαι, επανεξετάζοντας πρώτα απ’ όλα την δική μου συμπεριφορά;
• Πού μπορώ να συμμετέχω για να ικανοποιήσω την ανάγκη μου να βρω την δική kula/τρίτο τόπο/σύστημα υποστήριξης;

Βασικό στοιχείο στις τάξεις yoga που μοιράζομαι είναι η  αίσθηση της “kula”. Το πλαίσιο που προσφέρουν οι τάξεις αυτές, υπηρετεί ταυτόχρονα τις ανάγκες μας σε επίπεδο ψυχικό, νοητικό και κοινωνικό. Θα διαπιστώσετε πώς καθώς κυλά ο χρόνος θα σας δίνεται η ικανότητα να βιώσετε την πολύτιμη οικειότητα. Ταυτόχρονα θα ανατρέχετε σε πράγματα που ακούσατε ή διαπιστώσατε κατά τη διάρκεια της τάξης για να τα εφαρμόσετε σε διάφορες πτυχές της ζωής σας

O Κωνσταντίνος  Χαραντινιώτης ασχολείται από το 1989 με την φιλοσοφία και την πρακτική της Γιόγκα. Διδάσκει τα τελευταία 13 χρόνια και είναι πιστοποιημένος δάσκαλος Anusara-inspired™ Yoga.