1.000.000 Έλληνες πάσχουν από Χρόνια Νεφρική Νόσο, το ποσοστό παγκοσμίως αγγίζει το 10% . Μελέτες αποδεικνύουν ότι η ανάληψη μέρους του κόστους από την κοινωνική ασφάλιση σε πρώιμα στάδια, μπορεί να δημιουργήσει σαφή οφέλη και για τα οικονομικά των ταμείων και για τους ασθενείς. Δορυφορικό Συμπόσιο «Τα σημαντικά οικονομικά οφέλη και η αξία της πρόληψης στην επιβράδυνση της εξέλιξης στη Χρόνια Νεφρική Νόσο» στο πλαίσιο του 6ου Πανελλήνιου Συνεδρίου ΕΣΔΥ.
Καθοριστική είναι η πρόληψη με στόχο την επιβράδυνση της Χρόνιας Νεφρικής Νόσου για την εξέλιξη της υγείας των ασθενών. Ταυτόχρονα εξίσου μεγάλο πρόβλημα είναι και το υψηλό κόστος που επιβαρύνει τόσο τους ασθενείς όσο και τα υγειονομικά συστήματα. Σχετικά ενδιαφέροντα στοιχεία παρουσιάστηκαν στο Δορυφορικό Συμπόσιο «Τα σημαντικά οικονομικά οφέλη και η αξία της πρόληψης στην επιβράδυνση της εξέλιξης στη Χρόνια Νεφρική Νόσο». Το συμπόσιο πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 17 Δεκεμβρίου στο πλαίσιο του 6ου Πανελλήνιου Συνεδρίου για τη Διοίκηση, τα Οικονομικά και τις Πολιτικές της Υγείας που διοργάνωσε η Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας (ΕΣΔΥ) στις 15 – 18 Δεκεμβρίου, στο Hilton.
Σύμφωνα με τις πρόσφατες επιδημιολογικές μελέτες, ο αριθμός των ασθενών με Χρόνια Νεφρική Νόσο (ΧΝΝ) αυξάνει συνεχώς από το στάδιο 1 έως και 5[1]. Στην Ελλάδα 1.000.000 περίπου του πληθυσμού πάσχει από ΧΝΝ σταδίου 1-5, ενώ το 10% εξ΄ αυτών (δηλ. 100.000) υπολογίζεται ότι έχει σοβαρή ΧΝΝ (σταδίου 3-5). Διεθνώς υπολογίζεται ότι το 10% του πληθυσμού κάθε κράτους πάσχει από ΧΝΝ σταδίου 1-5.
Στο Συμπόσιο συντονιστής ήταν ο κ. Ιωάννης Μπολέτης, Νεφρολόγος, Δ/ντής Νεφρολογικού Τμήματος & Μεταμοσχευτικού Κέντρου Γενικού Νοσοκομείου Αθηνών «Λαϊκό», ενώ μίλησαν ο κ. Χρήστος Ιατρού Νεφρολόγος, Δ/ντης Νεφρολογικού Κέντρου ”Γ. Παπαδάκη” Γενικού Νοσοκομείου Νίκαιας -Πειραιά ‘Άγιος Παντελεήμων’ με θέμα “Χρόνια Νεφρική Νόσος: Ένα σύνθετο πρόβλημα για τους ασθενείς, το σύστημα υγείας και το κοινωνικό σύνολο”. Επίσης, ομιλητής ήταν ο κ. Κυριάκος Σουλιώτης Δρ. Πολιτικής και Οικονομικών της Υγείας Λέκτορας Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, ο οποίος μίλησε για την “Ασφαλιστική κάλυψη θεραπείας ασθενών με χρόνια νεφρική νόσο (ΧΝΝ): Τα σημαντικά οικονομικά οφέλη από την καθυστέρηση της αιμοκάθαρσης”. Τέλος, ο κ. Γεώργιος Καστρινάκης, Πρόεδρος του Πανελληνίου Συνδέσμου Νεφροπαθών μίλησε με θέμα “Το εμποδίζειν …εφικτόν”.
Πιο συγκεκριμένα, ο κ. Χ. Ιατρού επισήμανε ότι «Η χρόνια νεφρική νόσος, είναι ένα νόσημα που εξελίσσεται ουσιαστικά σε επιδημία. Με βάση τα υπάρχοντα δεδομένα περίπου το 10% του πληθυσμού, είτε στην Ελλάδα, είτε παγκοσμίως έχει χρόνια νεφρική νόσο. Το σημαντικότερο όμως είναι η πρόληψη της νόσου και όχι η αντιμετώπισή της, όπως άλλωστε σε όλα τα νοσήματα. Πρόληψη υπάρχει και γίνεται αρχικά μέσω της πρώιμης παρέμβασης σε γνωστή χρόνια νεφρική νόσο, μέσω των ειδικών γιατρών, των νεφρολόγων, αλλά και μέσω της πρώιμης και σωστής ενημέρωσης και εκπαίδευσης γιατρών άλλων ειδικοτήτων, όπως το γιατρό της πρωτοβάθμιας περίθαλψης, ούτως ώστε και να αντιμετωπίζουν σωστά τους ασθενείς και να τους παραπέμπουν γρήγορα στο νεφρολόγο. Όσο νωρίτερα απευθύνονται οι ασθενείς στο νεφρολόγο τόσο καλύτερα.» Στη συνέχεια ο κ. Ιατρού τόνισε ότι «Πολλές φορές δυστυχώς δεν μπορούμε να παρέμβουμε ούτε θεραπευτικά ούτε προληπτικά γιατί υπάρχουν δυσκολίες μέσω της πολιτείας ή μέσω των ταμείων, ως προς την πρόσβαση των ασθενών στα φάρμακα. Όλα αυτά τα εμπόδια μας δημιουργούν μακροπρόθεσμα πρόβλημα όπου αντί να προλαμβάνουμε οδηγούμε περισσότερους ασθενείς στο τελικό στάδιο χρόνιας νεφρικής νόσου, στην αιμοκάθαρση, στην περιτοναϊκή κάθαρση και μετέπειτα στη μεταμόσχευση.»
Στη συνέχεια ο κ. Κ. Σουλιώτης μιλώντας για το υφιστάμενο ασφαλιστικό πλαίσιο και τη σημασία της πρόληψης επισημαίνει ότι «Σε ασθενείς σταδίου 5 η φαρμακευτική περίθαλψη καλύπτεται εξ’ ολοκλήρου από την κοινωνική ασφάλιση, όπως άλλωστε συμβαίνει και με τις δαπάνες για αιμοκάθαρση, διαγνωστικές εξετάσεις κ.λπ. Τα στάδια 3 και 4 αντιμετωπίζονται όπως οι υπόλοιποι ασθενείς, κάτι το οποίο μπορεί να λειτουργεί και αποτρεπτικά για τη λήψη φαρμάκων (λόγω της απαιτούμενης συμμετοχής των ασθενών στο κόστος), ειδικά σε περίοδο οικονομικής κρίσης και εάν υπολογιστεί και η δαπάνη για εξετάσεις, επισκέψεις σε ιατρούς κ.ά. Ως προς αυτό, πρόσφατες μελέτες σημειώνουν ότι η ανάληψη μεγαλύτερου μέρους της δαπάνης από την κοινωνική ασφάλιση στα πρώιμα στάδια της ασθένειας, θα μπορούσε να αποδειχθεί και οικονομικά ωφέλιμη για τα ασφαλιστικά ταμεία καθώς θα καθυστερούσε ή θα απέτρεπε το στάδιο της αιμοκάθαρσης για το οποίο η ετήσια δαπάνη εκτιμάται ότι υπερβαίνει τα 40.000€ χωρίς να υπολογίζεται και η συννοσηρότητα η οποία προκαλεί περαιτέρω δαπάνη. Το παράδειγμα αυτό, αφενός υπογραμμίζει το ρόλο της πρόληψης και αφετέρου υποδεικνύει την οικονομική αξιολόγηση ως ένα χρήσιμο εργαλείο και για την επίτευξη οικονομιών κλίμακας για τα ασφαλιστικά ταμεία αλλά και για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών.»
Τέλος, ο κ. Γ. Καστρινάκης εστιάζοντας στα εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι νεφροπαθείς σημείωσε ότι «Οι νεφροπαθείς αντιμετωπίζουν πολλά εμπόδια καθώς δεν έχουν πάντα τη δυνατότητα να βρουν μονάδα αιμοκάθαρσης στην περιοχή τους. Σκεφτείτε τους ανθρώπους που κατοικούν στα μικρά νησιά και στις παραμεθόριες περιοχές που έρχονται στην Αθήνα ή στη Θεσσαλονίκη προκειμένου να κάνουν αιμοκάθαρση και αναγκάζονται να συντηρούν ένα δεύτερο σπίτι. Σκεφτείτε ακόμα τους νεφροπαθείς που πηγαίνουν σε κάποιο νοσοκομείο και είτε δεν υπάρχουν όσες νοσηλεύτριες χρειάζονται και γιατροί να τους περιποιηθούν γι’ αυτό και πολλές φορές δέχονται περιποιήσεις από αγροτικούς γιατρούς ή από γιατρούς άλλων ειδικοτήτων. Προβλήματα όμως παρουσιάζονται και για τους μεταμοσχευμένους με την έλλειψη μοσχευμάτων ή τη μη έγκαιρη δυνατότητα παρακολούθησης της κατάστασης τους καθώς τα κέντρα μεταμόσχευσης που διαθέτουμε ενώ επανδρώνονται από πολύ καλούς επιστήμονες, είναι λίγοι σε αριθμό και έτσι τα κέντρα δεν είναι τόσο καλά οργανωμένα ώστε να πληρούν τους όρους και τις προϋποθέσεις της σωστής λειτουργίας.» Στη συνέχεια ο κ. Καστρινάκης έδωσε έμφαση στη σημασία της πρόληψης τονίζοντας, «Είναι σημαντικό ότι αν στην Ελλάδα υπήρχε οργανωμένη πρόληψη δεν θα είχαμε φτάσει στο σημείο να έχουμε τόσους πολλούς νεφροπαθείς ούτε να υπάρχουν τόσα πολλά προβλήματα στην αντιμετώπισή τους. Πρέπει και στην Ελλάδα όπως γίνεται σε άλλες χώρες να δείξουμε πάρα πολύ μεγάλο ενδιαφέρον στη φροντίδα της υγείας του πληθυσμού από μικρές ηλικίες, δίνοντας μεγάλο βάρος στη στοματική υγιεινή απ’ όπου μπορείς να εντοπίσεις και να ανιχνεύσεις πολλές αρρώστιες. Επίσης, να δώσουμε πολύ μεγάλο βάρος στον προληπτικό έλεγχο ανά τακτά χρονικά διαστήματα για κάποιους δείκτες των ασθενών αλλά και βέβαια στη γονιδιακή διερεύνηση του κάθε ανθρώπου που αφορά κυρίως στο μέλλον. Επιπλέον είναι σημαντικό η χώρα μας με το μεγάλο πλούτο που διαθέτει στη διατροφική της ποικιλία να προάγει μια οργανωμένη καμπάνια και ενημέρωση για τη σωστή διατροφή αλλά και άλλες δράσεις όπως τη χρήση του πιεσόμετρου σε κάθε σπίτι. Επιπλέον, είναι σημαντικό να δίνονται παροχές σε κάποια στάδια της νόσου πριν το τελικό στάδιο, καθώς και λιγότερα χρήματα θα μπορούσαμε να ξοδεύουμε για την υγεία και οι υπηρεσίες που θα παρέχονταν θα ήταν πιο ποιοτικές.»
Λίγα λόγια για τη Χρόνια Νεφρική Νόσο
Ως Χρόνια Νεφρική Νόσος ορίζεται η σταδιακή έκπτωση της νεφρικής λειτουργίας η οποία διακρίνεται σε 5 στάδια ανάλογα με τις τιμές ενός δείκτη, του ρυθμού σπειραματικής διήθησης (GFR). Στο πέμπτο και τελικό στάδιο της νόσου, ο ασθενής χρειάζεται υποκατάσταση της νεφρικής λειτουργίας με τεχνητά μέσα (αιμοκάθαρση, περιτοναϊκή κάθαρση).
Η Χρόνια Νεφρική Νόσος είναι συχνή: 1 στους 10 ενήλικες παγκοσμίως φαίνεται ότι έχει κάποιας μορφής νεφρική ανεπάρκεια αλλά το πιο πιθανό είναι να μην το γνωρίζει κι αυτό γιατί η Χρόνια Νεφρική Νόσος είναι μια σιωπηρή νόσος. Δεν προειδοποιεί με σαφή συμπτώματα αλλά γίνεται γνωστή μέσω των επιπλοκών της: Αναιμία, καρδιαγγειακά προβλήματα, δευτεροπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός, επιπτώσεις στα οστά κλπ.
Ο σακχαρώδης διαβήτης, η υπέρταση, οι σπειραματονεφρίτιδες, τα αυτοάνοσα νοσήματα, οι κληρονομικές παθήσεις των νεφρών, είναι οι σημαντικότερες αιτίες που οδηγούν στη Χρόνια Νεφρική Νόσο.
Η Χρόνια Νεφρική Νόσος είναι επικίνδυνη: όχι μόνο γιατί μερικοί ασθενείς θα καταλήξουν σε νεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου και θα χρειαστούν αιμοκάθαρση, αλλά γιατί η Χρόνια Νεφρική Νόσος συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακών επιπλοκών και θανάτου, λόγω αυτών. Μάλιστα φαίνεται, ότι οι ασθενείς με Χρόνια Νεφρική Νόσος διατρέχουν πολύ μεγαλύτερο κίνδυνο να καταλήξουν από κάποιο καρδιαγγειακό συμβάν, από ότι να καταλήξουν τελικά στην αιμοκάθαρση.
Όμως η Χρόνια Νεφρική Νόσος είναι αντιμετωπίσιμη! Η εξέλιξή της μπορεί να προληφθεί και να επιβραδυνθεί, αρκεί να γίνει έγκαιρη διάγνωση. Αρκεί μια απλή εξέταση αίματος και ούρων ώστε μεταξύ άλλων να υπολογιστεί ο ρυθμός σπειραματικής διήθησης (GFR) και να σταδιοποιηθεί ο ασθενής με ΧΝΝ. Επιπλέον σε ασθενείς που θα εντοπιστεί έκπτωση της νεφρικής λειτουργίας, η έγκαιρη παραπομπή στο νεφρολόγο από ιατρούς άλλων ειδικοτήτων, είναι ένα σημείο- κλειδί στον επιτυχή χειρισμό της νόσου.
Υπάρχουν ισχυρά τεκμηριωμένες ενδείξεις ότι η έγκαιρη διάγνωση, η αντιμετώπιση των πρωτογενών αιτιών της Χρόνιας Νεφρικής Νόσου όπως η ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης και των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα για τους διαβητικούς ασθενείς και αλλαγές στον τρόπο ζωής (διακοπή του καπνίσματος, έλεγχος σωματικού βάρους) όχι μόνο επιβραδύνουν την εξέλιξη της νόσου προς το τελικό στάδιο, αλλά παράλληλα ελαττώνουν τον κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου. Παράλληλα αυτό θα σήμαινε και σημαντική μείωση του δυσβάσταχτου κόστους ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης αυτών των ασθενών για τα συστήματα υγείας σε όλον τον κόσμο.
[1] Όπως ορίζουν οι κατευθυντήριες οδηγίες του National Kidney Foundation, η σταδιοποίηση της χρόνιας νεφρικής νόσου γίνεται με βάση το ρυθμό σπειραματικής διήθησης GFR
Στάδιο 1: στάδιο στο οποίο υπάρχουν ελάχιστα κλινικά ή εργαστηριακά στοιχεία ένδειξης νεφρικής βλάβης
Στάδιο 5: τελικό στάδιο κατά το οποίο ο ασθενής αντιμετωπίζεται με εξωνεφρική κάθαρση και μεταμόσχευση