Σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας, ο καρκίνος προκαλεί ετησίως το θάνατο σε ένα εκατομμύριο ενήλικες στην Ευρώπη, ενώ το 30-40% των περιστατικών αυτών θα μπορούσαν να αποδοθούν στη διατροφή, συμπεριλαμβανομένης της επίδρασης της διατροφής στην παχυσαρκία. Στους διατροφικούς παράγοντες οι οποίοι αποδεδειγμένα αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου γενικά, περιλαμβάνονται η παχυσαρκία, η αυξημένη κατανάλωση οινοπνεύματος, πολύ αλατισμένων φαγητών καθώς και μεγάλων ποσοτήτων κόκκινου κρέατος πλούσιου σε κορεσμένα λιπαρά.


Ο καρκίνος του προστάτη βρίσκεται ανάμεσα στους συχνότερους καρκίνους στο Δυτικό κόσμο. Τα αποτελέσματα των διαφόρων μελετών που διερευνούν τη συσχέτιση της διατροφής με τον καρκίνο του προστάτη δεν συμφωνούν μεταξύ τους.

Η μέχρι σήμερα γνώση που αφορά τις σχέσεις καρκίνου του προστάτη με τη διατροφή και το σωματικό βάρος, σύμφωνα με τα δεδομένα των μεγαλύτερων και πιο πρόσφατων προοπτικών μελετών, δείχνει ότι:


  • Προστατευτικό ρόλο έχουν το Σελήνιο, η Βιταμίνη Ε (πιθανόν), η Ντομάτα και τα Λυκοπένια (πιθανόν), τα Όσπρια (πιθανόν).
  • Δεν υπάρχει σταθερή συσχέτιση του καρκίνου του προστάτη με: τα Λαχανικά, τα Φρούτα, τον Καφέ, το Τσάι, τα Καροτενοειδή, τις Βιταμίνες Α και D, το Κρέας και τα Αυγά.
  • Υπάρχει πιθανή δυσμενής συσχέτιση του καρκίνου του προστάτη με: ορισμένα είδη Κρέατος, το Οινόπνευμα, τα Γαλακτοκομικά προϊόντα, το Λίπος της τροφής, το Ασβέστιο, την Παχυσαρκία (ιδίως την κοιλιακή παχυσαρκία) και το Κάπνισμα.


Ειδικότερα, για κάθε μία από τις κυριότερες κατηγορίες τροφίμων υπάρχουν μέχρι σήμερα τα κάτωθι δεδομένα:


Φρούτα:
Τα αποτελέσματα της αυξημένης πρόσληψής τους στον καρκίνο του προστάτη δεν είναι σαφή. Σε πολύ πρόσφατη μελέτη που έγινε στον Ευρωπαϊκό χώρο σε ένα δείγμα 130.000 ατόμων από διάφορες χώρες και με παρακολούθηση σχεδόν για 5 χρόνια, δεν αποδείχθηκε καμιά συσχέτιση του καρκίνου του προστάτη με την κατανάλωση φρούτων.

ΛαχανικάΌσπρια
: Τα αποτελέσματα των μελετών δεν είναι σαφή για τα λαχανικά. Ίσως η αυξημένη πρόσληψη οσπρίων προστατεύει από την εμφάνιση καρκίνου του προστάτη. Στις ΗΠΑ, προοπτική μελέτη που εξέτασε τη σχέση λαχανικών όπως είναι το σκόρδο, το κρεμμύδι, και το πράσο με τον καρκίνο του προστάτη, βρήκε αρνητική αλλά όχι σημαντική συσχέτιση και μόνο για τον εντοπισμένο στον προστάτη καρκίνο.

Γαλακτοκομικάτροφές που περιέχουν ασβέστιο: Τόσο τα γαλακτοκομικά όσο και η πρόσληψη ασβεστίου έχουν βρεθεί να έχουν είτε θετική είτε ουδέτερη συσχέτιση με τον καρκίνο του προστάτη. Σε μεγάλη μελέτη στις ΗΠΑ, οι άνδρες που κατανάλωναν περισσότερο από 2,5 μερίδες γαλακτοκομικών ημερησίως, συγκριτικά με τους άνδρες που κατανάλωναν λιγότερο από 0,5 μερίδα, είχαν αυξημένο κίνδυνο κατά 34 %. Αντίστοιχα, οι άνδρες με ημερήσια κατανάλωση μεγαλύτερη από 600 mg ασβεστίου είχαν κατά 32% αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του προστάτη, συγκριτικά με τους άνδρες που κατανάλωναν λιγότερο από 150 mg ασβεστίου ημερησίως από γαλακτοκομικά προϊόντα.

Καφές, τσάι, οινόπνευμα:
Από τα αφεψήματα, η κατανάλωση καφέ στις περισσότερες μεγάλες προοπτικές μελέτες βρέθηκε να μην έχει συσχέτιση με τον καρκίνο του προστάτη. Όσον αφορά στο τσάι, τα αποτελέσματα είναι αντικρουόμενα, ακόμη και για τις υποκατηγορίες του τσαγιού, όπως «πράσινο» ή «μαύρο» τσάι. Αρκετές μελέτες ασχολήθηκαν με τη σχέση κατανάλωσης αλκοολούχων ποτών και καρκίνου του προστάτη και δεν παρατηρήθηκε σημαντική συσχέτιση.

Κρέας, αυγά, ψάρια:
Η κατανάλωση κρέατος, και ιδιαίτερα κόκκινου κρέατος, βρέθηκε να σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του προστάτη, αλλά όχι σε όλες τις μελέτες. Η κατανάλωση ψαριών δεν βρέθηκε σταθερά σχετιζόμενη: κάποιες μελέτες έδειξαν θετική συσχέτιση, κάποιες άλλες αρνητική, ενώ άλλες δεν έδειξαν καμία συσχέτιση. Επίσης, η κατανάλωση αυγών δεν βρέθηκε να έχει καμία συσχέτιση, στην συντριπτική πλειοψηφία των υπό εξέταση μελετών.

Ιχνοστοιχεία: Το σελήνιο:
Το σελήνιο είναι ισχυρό αντιοξειδωτικό, το οποίο αναστέλλει την αύξηση των καρκινικών όγκων και αυξάνει με δοσοεξαρτώμενο τρόπο την λεγόμενη “απόπτωση” των καρκινικών κυττάρων. Το σελήνιο βρέθηκε να σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του προστάτη στην πλειοψηφία των προοπτικών μελετών που διερεύνησαν τη σχέση αυτή, με μέτρηση των επιπέδων του σεληνίου είτε στον ορό είτε στα νύχια. Κυριότερες διατροφικές πηγές σεληνίου θεωρούνται τα δημητριακά, η μαγιά της μπύρας, διάφοροι ξηροί καρποί, διάφορα είδη ψαριών (π.χ. τόνος) ή κρέατος (π.χ. γαλοπούλα).

ΟιΒιταμίνεςΑ, D, E, τα Καροτενοειδή (λυκοπένιο)
Για τις βιταμίνες Α και D τα αποτελέσματα είναι αντικρουόμενα. Όσον αφορά στα καροτενοειδή, το λυκοπένιο (που περιέχεται σε μεγάλες ποσότητες στις ντομάτες και απορροφάται καλύτερα όταν είναι μαγειρευμένες) έχει βρεθεί να έχει προστατευτική δράση στις περισσότερες μελέτες. Η βιταμίνη Ε, είτε μέσω της καθημερινής διατροφής (φυτικά έλαια) είτε μέσω των συμπληρωμάτων διατροφής, βρέθηκε να δρα προστατευτικά στις περισσότερες των μελετών για τον καρκίνο του προστάτη.


Λιπαράοξέα
Οι πρωτεΐνες και οι υδατάνθρακες δεν σχετίζονται με τον καρκίνο του προστάτη. Όσον αφορά τα λιπαρά οξέα, γενικά, οι μελέτες που βασίζονταν σε διατροφικά ερωτηματολόγια έδειξαν μία τάση για μέτρια θετική συσχέτιση. Το λινολεϊκό και το λινολενικό οξύ, τα λεγόμενα ω3 και ω6 λιπαρά οξέα, είναι πολυακόρεστα λιπαρά οξέα και σχετίζονται με τον καρκίνο του προστάτη. Βρίσκονται στα φυτικά έλαια και στα ψάρια κατά κύριο λόγο. Σε μελέτη στην Ολλανδία, το λινολεϊκό οξύ και το λινολενικό σχετίζονταν με μειωμένο κίνδυνο καρκίνου του προστάτη (-24% περίπου).


Παχυσαρκία
Το βάρος του σώματος είχε, στις διάφορες μελέτες, είτε θετική συσχέτιση ή καμία συσχέτιση. Εκείνο που φαίνεται σημαντικό σε πρόσφατες μελέτες είναι η κατανομή του λίπους. Τα άτομα με κοιλιακή παχυσαρκία ίσως κινδυνεύουν περισσότερο από εμφάνιση καρκίνου του προστάτη.


ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ


Η προσπάθεια για να μην αυξηθεί το σωματικό βάρος και ιδιαίτερα το λίπος στην κοιλιά, μια διατροφή χωρίς πολλά κρέατα και ζωικά λίπη, με άφθονα όσπρια και φυτικά έλαια, δύο φορές την εβδομάδα ψάρι, λογική κατανάλωση οινοπνεύματος και γαλακτοκομικών, άφθονη πρόσληψη ντομάτας και ιδιαίτερα μαγειρευμένης, και σε ορισμένα άτομα η συμπληρωματική χορήγηση σεληνίου, φαίνεται ότι είναι χρήσιμες στους άνδρες κάθε ηλικίας. Ο καρκίνος μπορεί να προληφθεί.

 

 

Δρ. Γεώργιος Πανοτόπουλος

Ο Δρ Γεώργιος Πανοτόπουλος απόφοιτος και αριστούχος διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, εξειδικεύθηκε στην Παθολογία στην Θεραπευτική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών. Απέκτησε την Ιατρική ειδικότητα του Διατροφολόγου του Γαλλικού Κράτους. Διετέλεσε Διευθυντής (Chef de Clinique des Universites) στην Πανεπιστημιακή Κλινική Παθολογίας και Διατροφής στο Νοσοκομείο Hotel Dieu, Ιατρική Σχολή Broussais – Hotel Dieu στο Παρίσι. Από το 1998 διευθύνει το Τμήμα Παχυσαρκίας-Μεταβολισμού-Διατροφής του Νοσοκομείου «ΥΓΕΙΑ».
Διετέλεσε Πρόεδρος της Ελληνικής Ιατρικής Εταιρείας Παχυσαρκίας και εκπρόσωπος της χώρας μας στην International Obesity Task Force στις International και European Association for the Study of Obesity. Είναι ιδρυτικό μέλος και μέλος του Δ.Σ. της Ελληνικής Εταιρίας Μελέτης της Παχυσαρκίας, του Μεταβολισμού & των Διαταραχών Διατροφής.
Έχει άνω των 250 εργασιών, δημοσιεύσεων και ανακοινώσεων σε Ελληνικά και Διεθνή περιοδικά και Συνέδρια στα γνωστικά αντικείμενα: Παχυσαρκία, Μέθοδοι Εκτίμησης της Σύνθεσης του Σώματος, Νοσογόνος Παχυσαρκία, ’πνοια του Ύπνου και Μεταβολικές Επιπλοκές, Εμμηνόπαυση, Διατροφική Συμπεριφορά και Διαταραχές της, Βασικός Μεταβολισμός και Ενεργειακή Κατανάλωση. Εκτός από το κλινικό, ερευνητικό, συγγραφικό έχει και κοινωνικό έργο (ομιλίες στο κοινό, άρθρα στον τύπο, συνεντεύξεις στην τηλεόραση, καθημερινή εκπομπή στο ραδιόφωνο) ως ειδικός ιατρός για τη Παχυσαρκία και τη Διατροφή.

#########