Η αντιμετώπιση των ηλικιωμένων ασθενών με καρκίνο του μαστού αποτελεί πρόκληση, καθώς ο αντίκτυπος των πιθανών παρενεργειών στην ποιότητα ζωής και τη γενικότερη υγεία μιας γυναίκας σε προχωρημένη ηλικία θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη, όταν σταθμίζονται οι κίνδυνοι και τα οφέλη οποιουδήποτε σχεδίου θεραπείας.
Πληθώρα επιστημονικών μελετών επιβάλουν ένα συνδυασμό θεραπειών για τον καρκίνο του μαστού όπως χημειοθεραπεία, χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση του όγκου και ακτινοβολία σε όλες τις ηλικιακές ομάδες. Ενώ οι νεότερες ασθενείς συνήθως υποβάλλονται σε αυτές δεν ισχύει το ίδιο και για τις ηλικιωμένες γυναίκες.
Στις τελευταίες είναι αρκετές φορές πιθανό να μην συστηθεί χημειοθεραπεία και ακτινοβολία για τη θεραπεία της νόσου τους παρόλο που δεν υπάρχει καμία μελέτη που να αποδεικνύει ότι υπάρχει ομάδα ασθενών που δεν ωφελείται από την ακτινοθεραπεία σε περίπτωση διατήρησης του μαστού ενώ για την χημειοθεραπεία οι ενδείξεις είναι συγκεκριμένες και η ηλικία αποτελεί λιγότερο σημαντικό παράγοντα από την επιθετικότητα της νόσου και τα μοριακά του χαρακτηριστικά.
Με τον τρόπο αυτό στερούμε ένα σημαντικό κομμάτι της θεραπείας σε γυναίκες που βρίσκονται σε άριστη βιολογική κατάσταση και διανύουν την έβδομη (ή και περισσότερο) δεκαετία της ζωής τους, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται υποτροπές κάποια χρόνια αργότερα καθώς το προσδόκιμο επιβίωσης έχει αυξηθεί.
Το πρόβλημα με τις κλινικές μελέτες είναι ότι δεν υπάρχουν δεδομένα για αυτόν τον πληθυσμό γυναικών καθώς συνήθως οι ηλικίες αυτές εξαιρούνται από την εισαγωγή στην μελέτη. Υπάρχουν ενδείξεις ότι ίσως γυναίκες ηλικίας 70 ετών και άνω με μικρούς, καλής πρόγνωσης όγκους, ευαίσθητους σε οιστρογόνα μπορεί να μη χρειάζονται ακτινοβολία ή χημειοθεραπεία μετά από την αφαίρεση του όγκου και μπορούν να έχουν ικανοποιητική εξέλιξη χωρίς τις εν λόγω θεραπείες.
Γιατί συμβαίνει αυτό; Απάντηση έδωσε μια επιστημονική μελέτη που δημοσιεύτηκε τον Ιούλιο του 2017 στο έγκριτο περιοδικό, Annals of Surgical Oncology, και αφορά σε μια έρευνα που έλαβε χώρα μεταξύ περίπου 1.600 ογκολόγων και χειρουργών, στις ΗΠΑ.
Σύμφωνα με τα πορίσματα της έρευνας, το 29% των χειρουργών και το 10% των ογκολόγων «συνδέουν λανθασμένα την ακτινοθεραπεία σε ηλικιωμένες γυναίκες με βελτίωση της επιβίωσης». Ομοίως, ένας αριθμός χειρουργών και ογκολόγων υπερεκτιμά τις πιθανότητες επανεμφάνισης του καρκίνου του μαστού.
Οι συγγραφείς της μελέτης κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι υφίσταται «υπερβολική χρήση επιθετικής αγωγής» στις ηλικιωμένες γυναίκες που νοσούν από καρκίνο του μαστού.
Σε ανάλογα συμπεράσματα κατέληξε μια άλλη έρευνα που δημοσιεύθηκε αρκετά αργότερα, τον Ιανουάριο του 2015, στο έγκριτο περιοδικό, Cancer, καθώς και μια πιο πρόσφατη, που δημοσιεύτηκε τον Ιούνιο του 2018, στη Βρετανία, η οποία εστίαζε περισσότερο στα υπέρ και κατά της χημειοθεραπείας σε ηλικιωμένες ασθενείς.
Είναι σαφές ότι σε διεθνές επίπεδο, υπάρχει μια μεταστροφή στην αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού στην τρίτη ηλικία, δίνοντας λιγότερη έμφαση στην προληπτική εφαρμογή επιθετικών θεραπειών και περισσότερο στο σχεδιασμό ενός θεραπευτικού πλάνου που αντανακλά τις προσωπικές ανάγκες και επιδιώξεις του κάθε ασθενή ξεχωριστά.
Γι’ αυτό, οι μεν ασθενείς οφείλουν να συνεργάζονται με το γιατρό τους για να κατανοήσουν τα υπέρ και κατά έκαστης θεραπευτικής προσέγγισης και οι δε γιατροί οφείλουν να εξατομικεύουν την θεραπεία για την κάθε ασθενή ξεχωριστά αφιερώνοντας χρόνο για να κατανοήσουν τις ανάγκες και της ιδιαιτερότητες της ζωής της, πριν εισηγηθούν την ιδανική γι’ αυτές προσέγγιση.
Φιορίτα Α. Πουλακάκη – Χειρουργός Μαστού
Διευθύντρια Κέντρου Μαστού και Χειρουργικής Κλινικής Μαστού Ευρωκλινικής Αθηνών
