Ένα πράγμα, που εμπεδώσαμε μέσα σε αυτή την πανδημία, είναι ότι χωρίς ενισχυμένο ανοσοποιητικό γινόμαστε βορά των απανταχού ιών, που ενίοτε συνιστούν απειλή για τη ζωή μας.
Το ανοσοποιητικό μας σύστημα, βέβαια, δεν είναι απλά ένας φυσικός μηχανισμός, που χρησιμοποιείται για την καταπολέμηση των ασθενειών, αλλά μεταδίδει τις πιο μύχιες σκέψεις μας στα κύτταρα του οργανισμού μας. Ειδικότερα τα λεγόμενα ανοσοκύτταρα συμμετέχουν στα χημικά μηνύματα, που στέλνει ο εγκέφαλος σε όλο το σώμα. Αυτό σημαίνει ότι οι σκέψεις, οι διαθέσεις, οι αισθήσεις και οι προσδοκίες μας μεταδίδονται στα κύτταρα του ανοσοποιητικού μας συστήματος και, όταν διαλογιζόμαστε, αυτά τα μηνύματα μπορεί να αλλάζουν με σημαντικούς τρόπους.
Από τη δεκαετία του ’80, οπότε οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι το ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου είναι ευφυές, πολλές επιστημονικές μελέτες κατέδειξαν ότι το λεγόμενο mindfulness – ενσυνειδητότητα στα ελληνικά – παίζει καίριο ρόλο στην ισχυροποίηση του ανοσοποιητικού και μειώνει τα γονίδια της φλεγμονής.
Ανασκόπηση (μετα-ανάλυση) του 2016 εξέτασε 20 τυχαιοποιημένες μελέτες, που μελέτησαν τις επιπτώσεις του mindfulness στο ανοσοποιητικό σύστημα. Κατά την ανασκόπηση οι συγγραφείς διαπίστωσαν ότι μειώθηκαν οι δείκτες της φλεγμονής, υψηλά επίπεδα των οποίων συσχετίζονται συχνά με μειωμένη ανοσολογική λειτουργία και ασθένειες.
Επιπλέον αυξήθηκε ο αριθμός των λεγόμενων κυττάρων CD-4. Πρόκειται για βοηθητικά κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος, που στέλνουν σήματα σε άλλα κύτταρα του οργανισμού και τους δίνουν εντολή να επουλώσουν τις λοιμώξεις. Τέλος βρήκαν ότι η δραστηριότητα της τελομεράσης αυξήθηκε – η τελομεράση συμβάλλει στην πρόληψη της φθοράς των χρωμοσωμάτων και η φθορά της οδηγεί σε πρόωρη γήρανση.
Την ώρα που ειδικοί επιστήμονες σε όλο τον κόσμο προειδοποιούν ότι αναμένεται και δεύτερο κύμα του κορωνοϊού SARS-COV-2 το φθινόπωρο, εκατομμύρια άνθρωποι αναζητούν τρόπους, αφενός για να καταπολεμήσουν το άγχος τους, αφετέρου για να βελτιώσουν την ποιότητα της καθημερινής τους ζωής.
Στρέφονται, λοιπόν, στον διαλογισμό συνειδητοποίησης – ένας, ακόμη, όρος ερμηνείας του mindfulness – καθώς μπορεί να έχει οφέλη για την υγεία και για την απόδοσή τους, συμπεριλαμβανομένων της βελτιωμένης ανοσολογικής λειτουργίας, της μειωμένης αρτηριακής πίεσης και της βελτιωμένης γνωστικής λειτουργίας.
Του λόγου το αληθές φάνηκε από νέα ευρήματα μελέτης, που δημοσιεύθηκε στο τελευταίο τεύχος του περιοδικού Perspectives on Psychological Science και βασίζεται στην υπάρχουσα επιστημονική βιβλιογραφία για να εξηγήσει τα θετικά αποτελέσματα του mindfulness.
Ο στόχος αυτής της επιστημονικής μελέτης, σύμφωνα με τη συγγραφέα Britta Hazel, του Πανεπιστημίου Justus Liebig και της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Harvard, είναι να «αποκαλύψει την εννοιολογική και τη μηχανιστική πολυπλοκότητα της ενσυνειδητότητας, συμπληρώνοντας ένα-ένα τα κομμάτια του παζλ που λείπουν».
Πιο συγκεκριμένα η ερευνητική ομάδα προσδιόρισε τέσσερα βασικά σημεία – κλειδιά της ενσυνειδητότητας. Τη ρύθμιση της προσοχής, την ευαισθητοποίηση του σώματος, τη ρύθμιση των συναισθημάτων και την αίσθηση του εαυτού.
«Όλα αυτά μαζί μας βοηθούν να αντιμετωπίσουμε τις επιπτώσεις του στρες», υπογράμμισε η DrHazel.
Όπως εξήγησε, τα σημεία αυτά είναι στενά συνυφασμένα μεταξύ τους. Έτσι μια βελτίωση στη ρύθμιση της προσοχής, για παράδειγμα, μπορεί να βελτιώσει την επίγνωση που έχει κάποιος για τη φυσική του κατάσταση. Η ευαισθητοποίηση του σώματος, με τη σειρά της, βοηθά στην αναγνώριση των συναισθημάτων, που κάποιος βιώνει.
«Η κατανόηση των σχέσεων μεταξύ αυτών των καταστάσεων και των εγκεφαλικών μηχανισμών, που τις διέπουν, θα επιτρέψει στους κλινικούς ιατρούς να προσαρμόσουν καλύτερα τις παρεμβάσεις συνειδητοποίησης για τους ασθενείς τους».
Ωστόσο οι ερευνητές διασαφήνισαν ότι η ενσυνειδητότητα δεν είναι μια αόριστη θεραπεία. Και ότι, για να έχει αποτέλεσμα, απαιτεί εκπαίδευση. Οι επιπτώσεις της, δε, στις υποκειμενικές εμπειρίες, στη συμπεριφορά και στη λειτουργία του εγκεφάλου είναι ξεχωριστές και μετρήσιμες.
Το καλό με αυτή τη μέθοδο είναι ότι μπορεί να την κάνει ο οποιοσδήποτε εύκολα, από την άνεση του σπιτιού του ή του γραφείου του και σταδιακά να την εξελίσσει, απολαμβάνοντας άμεσα τα οφέλη της στην καθημερινότητά του. Δεν είναι, άλλωστε, τυχαίο ότι σε πολλές χώρες του εξωτερικού η ενσυνειδητότητα διδάσκεται, καθώς θεωρείται βασικό εργαλείο ζωής.
Στην Ελλάδα πρόσφατα δημιουργήθηκε η πρώτη καινοτόμα εφαρμογή στα ελληνικά πάνω στη μέθοδο του mindfulness, το MindfulnessGreece, που καθοδηγεί τους ενδιαφερόμενους βήμα-βήμα και αρχίζοντας μόνο με 10 λεπτά την ημέρα να εξασκούν το μυαλό τους στη συγκέντρωση, στην ηρεμία και στη θετικότητα, αντιμετωπίζοντας τις προκλήσεις της σύγχρονης διαβίωσης.
Το μόνο που χρειάζεται είναι να αφιερώσουμε λίγα λεπτά καθημερινά. Τι είναι, όμως, 10 λεπτά την ημέρα μπροστά σε ένα δυνατό ανοσοποιητικό σύστημα;
