Όταν έρχονται οι λύπες, δεν έρχονται σαν μεμονωμένοι κατάσκοποι, έρχονται σε τάγματα. ΣΑΙΞΠΗΡ
Δεν είναι λίγες οι φορές που πονάμε, λίγο ή πολύ και που αντέχουμε αυτόν τον πόνο. Για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα, με μικρή ή καθόλου ανακούφιση. Για δεκαετίες ενδεχομένως χωρίς να το καταλάβουμε.
Για ορισμένες θεραπείες που παρέχονται από ειδικούς στην υγεία, υπάρχουν λύσεις. Δυστυχώς όμως για πολλά είδη χρόνιου πόνου η «κλασσική» ιατρική δεν έχει βρει ακόμα συγκεκριμένη θεραπεία. Κι αυτό γιατί ο πόνος είναι μια αρνητική εμπειρία που κάθε άνθρωπος την βιώνει με υποκειμενικό και διαφορετικό τρόπο. Συναισθηματικά, αντιληπτικά, ακόμα και κοινωνικά. Ακριβώς γιατί προέρχονται από ερμηνείες του πόνου στον εγκέφαλο και αποκλειστικά από τα προσωπικά μας βιώματα.
Αντέχουμε έτσι αυτόν τον πόνο κι άλλους που έπονται; Xωρίς να διαμαρτυρηθούμε ή χωρίς να σταματήσουμε να υπομένουμε αυτόν τον τρόπο διαβίωσης; Είναι επιλογή μας; Φοβόμαστε να κάνουμε άλλη επιλογή; Έχουμε υποβάλλει την νοητική μας λειτουργία σε ένα ατέρμονο παγιδευμένο κουτί όπου οι λύσεις είναι αυτές που μας κυκλώνουν αλυσιδωτά χωρίς να έχουμε την παραμικρή επίδραση πάνω της; Πονάνε τόσοι άλλοι γύρω μου που έχω συνηθίσει να πονάω και εγω ή δεν μπορώ να αφήσω τους άλλους να πονούν χωρίς εγώ να νιώθω το ίδιο. Ή μήπως που να θυμηθώ το φως, που να ανασκάψω ξενοιασιά και γαλήνη δεν θυμάμαι πια.
Όλα αυτά τα ερωτήματα δεν είναι μια συνηθισμένη διαδικασία συνειδητής επεξεργασίας. Αν ήταν ίσως να ανακινούνταν μέσα μας δυνάμεις που μας οδηγούν στην απόγνωση. Την φωνή που αντιδρά. Φτάνει πια. Όχι άλλο πόνο. Όχι άλλα δάκρυα. Αλλά αγκαλιά.
Φροντίδα και περιποίηση και ζεστασιά και ισορροπία. Βήμα βήμα το πάτημα και ξανά άλλο ένα βήμα. Και άσκηση ξανά και ξανά και θεραπεία και πάλι ενδυνάμωση. Εμπιστοσύνη στην επιλογή της συντήρησης και της εν γένει γνώσης και εσωτερικής ευεξίας. Στοιχεία που όλοι μας κατέχουμε χωρίς καν να το θυμόμαστε.
Τι είναι ο πόνος
Η αίσθηση του πόνου σήμερα κατανοείται με τον τρόπο με τον οποίο το νευρικό σύστημα αλληλεπιδρά με τον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό και δημιουργείται η αίσθηση ότι πονάμε.
Η γνώση του συστήματος των νευροδιαβιβαστών, των χημικών αγγελιοφόρων, που μεταβιβάζουν τα νευρικά σήματα και αλληλεπιδρούν με τα σήματα του εγκεφάλου έχει ανοίξει το δρόμο σε νέες μεθόδους αντιμετώπισης του πόνου.
Από πού προέρχονται οι πόνοι
Αιτία του πόνου μπορεί να είναι ένας τραυματισμός ή μια ασθένεια και να έχει ήπια ή έντονα συμπτώματα που μπορούν να καταπολεμηθούν με ιατρική παρέμβαση ή θεραπευτική ή ακόμα λαμβάνοντας κάποιο καταπραϋντικό για τον πόνο.
Πολλά είναι τα άτομα που μαθαίνουν να ζουν με τον πόνο. Έχουν μάθει να αναγνωρίζουν τη σειρήνα στο σώμα τους και απλά θεωρούν ότι ο πόνος δρα ανεξάρτητα.
Οι τραυματισμοί στους ιστούς όπως ένα διάστρεμμα ή μια βλάβη ιστού όπως η αρθρίτιδα, δημιουργούν παρατεταμένο πόνο που πολλές φορές δεν υποχωρεί με κάποιο απλό παυσίπονο.
Όταν όμως το αρχικό ερέθισμα δεν γίνεται συνειδητά αντιληπτό ή αδιαφορούμε, πρόκειται για νευροπαθητικό πόνο άρα και βλάβη στο σύστημα κινδύνου του οργανισμού. Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι ένα φαινόμενο νευροπαθητικού πόνου. Που όμως πιθανές λύσεις όπως τα παυσίπονα για να περάσει ή χειρουργική επέμβαση δεν είναι εφικτές.
Σε περιπτώσεις χειρουργικών επεμβάσεων βέβαια είναι πιθανό να προκύψουν άλλα συμπτώματα όπως μούδιασμα ή κάψιμο ή σουβλιές σε μόνιμο ρυθμό. Και που τότε θα χρειάζεται συχνές θεραπευτικές παρεμβάσεις με laser ή και κρουστικά κύματα για να ανακουφιστεί.
Είναι πολύ σημαντικό επίσης να προσέχουμε τη λήψη αναλγητικών φαρμάκων καθώς νιώθουμε πως πονάμε και να ακούμε αυτή τη σειρήνα που εξακολουθεί να χτυπάει στο σώμα μας. Όταν αυτά χορηγούνται χωρίς παρακολούθηση ίσως συνδεθούν με άλλες ενοχλήσεις όπως εντερικές διαταραχές.
Έννοιες του πόνου
Να εξετάζουμε τη φυσιολογία του πόνου. Το λόγο που δημιουργήθηκε, πιθανά προηγούμενα σημεία αναφοράς ή αλληλοεμπλεκόμενα μικρό προβλήματα.
Ο χρόνιος πόνος δεν είναι μια κατάσταση που γνωρίζουμε από την αρχή του προβλήματος ότι θα ακολουθήσει. Δεν χαρακτηρίζεται χρόνιος μετά από ένα συγκεκριμένο σημείο, γίνεται χρόνιος όταν καταλαβαίνουμε ότι έχει ξεπεράσει το σύντομο περιθώριο χρόνου από τότε που ξεκίνησε να υφίσταται.
Ο τρόπος που κάθε άτομο αντιδρά σε αυτή την κατάσταση διαφέρει. Άλλος έχει μεγαλύτερη αντοχή στον πόνο κι άλλος μικρότερη, κάνοντας τις ενδείξεις που συλλέγονται από τις πληροφορίες αυτές ακόμα πιο έντονες, οι οποίες μας λένε πως η δική μας αντίδραση πάνω στο φαινόμενο του πόνου, στον τρόπο και στη διάρκεια του πόνου, προκύπτουν από στοιχεία των γονιδίων μας, από το dna μας, από τον τρόπο που μεγαλώσαμε, που υπό συνθήκες αντιδράμε, και την ψυχολογία μας, και φυσικά από την ιστορία της υγείας μας. Δεδομένα καθόλα ποικίλα και πολύπλοκα.
Θεραπευτική αντιμετώπιση
Όσο πιο γρήγορα ξεκινήσει η θεραπεία, τόσο πιο πιθανόν είναι να αντιμετωπιστεί με επιτυχία ο πόνος. Όταν ο πόνος είναι ισχυρός οι ειδικοί συνιστούν αντιμετώπιση πιο συγκεκριμένη.
.
- Κρέμες για την ανακούφιση του πόνου:Επίκαιρα αναλγητικά, όπως το Zostrix, που περιέχει καψαϊκίνη είναι συχνά χρήσιμα. Η καψαϊκίνη δρα μειώνοντας τη μετάδοση μιας χημικής ουσίας του πόνου, που ονομάζεται ουσία P στον εγκέφαλο
- Δερματικά επιθέματα:Ένα διαδερμικό επίθεμα, που περιέχει λιδοκαϊνη μπορεί να προσφέρει ανακούφιση στο χρόνιο πόνο. Για μερικούς οι παρακάτω διαδικασίες μπορούν επίσης να βοηθήσουν στον έλεγχο του πόνου:
- Νευρικοί αποκλεισμοί.Ο πόνος μπορεί να αποκλειστεί με την έγχυση τοπικού, αναισθητικού σε μια ομάδα νεύρων που προκαλεί πόνο σε ένα συγκεκριμένο όργανο του σώματος. Αυτό λέγεται νευρικός αποκλεισμός. Οι εγχύσεις και οι νευρικοί αποκλεισμοί είναι πιο αποτελεσματικοί στη αντιμετώπιση του οξέος πόνου. Οι νευρικοί αποκλεισμοί μπορούν να αμβλύνουν τον πόνο, ώστε ο ασθενής να μπορεί να λειτουργήσει και να αρχίσει φυσικοθεραπεία. Αν η θεραπεία αρχίσει νωρίς θα αποτραπεί και η ανάπτυξη του χρόνιου πόνου.
- Tens.Είναι διαδερμική ηλεκτρική νευρική διέγερση. Η θεραπεία περιλαμβάνει μια μικρή συσκευή, που διανέμει χαμηλού επιπέδου ηλεκτρικό ρεύμα και βοηθάει στον αποκλεισμό του πόνου.
- Χειρουργική επέμβαση.Το χειρουργείο μπορεί να βοηθήσει σε ορισμένες περιπτώσεις. Η αφαίρεση ενός όγκου μπορεί να προσφέρει ανακούφιση από τον πόνο, όπως και η συρρίκνωση ενός όγκου με χημειοθεραπεία.
- Αντικαταθλιπτικά. Οι μικρές δόσεις των αντικαταθλιπτικών συνταγογραφούνται σε πολλά προβλήματα χρόνιου πόνου. Αυτά τα φάρμακα προσαρμόζουν τα επίπεδα των χημικών ουσιών στον εγκέφαλο και είναι αυτός ο μηχανισμός τους στον έλεγχο του πόνου.
Ο πόνος μέσα στη οικογένεια
Είναι πραγματικά δύσκολο να ζεις με ένα χρόνιο πόνο. Σου δημιουργεί καθημερινό άγχος, θυμό πολλές φορές κατάθλιψη που μπορεί να επιδεινώσουν συνεχώς τον πόνο. Τα αρνητικά συναισθήματα που βιώνεις, έχουν την ιδιότητα να αυξάνουν την ευαισθησία που νιώθει το άτομο στον πόνο. Όταν ο χρόνιος πόνος εδραιωθεί, το άτομο συρρικνώνεται για να δώσει τη θέση του στον πόνο. Η αδυναμία στην οικογένεια γίνεται εμφανή. Οι δραστηριότητες περιορίζονται και αυτό διαιωνίζει το φαύλο κύκλο των δυσλειτουργικών συναισθημάτων, καθώς η αντίληψη του πόνου και των μελών της οικογένειας γι’ αυτόν, γίνεται όλο και χειρότερη.
Ολόκληρη η οικογένεια γίνεται κοινωνός αυτού του πόνου και η υγεία, η εργασία, οι διαπροσωπικές σχέσεις, οι ανάγκες για συντροφικότητα, για κοινωνικότητα νοσούν κι αυτές. Οι διαταραχές του ύπνου και της διάθεσης, γίνονται ρουτίνα και διαιωνίζουν την αίσθηση του πόνου.
Από την έντονη άρνηση και τις αλλεπάλληλες μειώσεις στη δύναμη και την ενεργητικότητα πρέπει να αποκτήσεις αυτοέλεγχο. Να αποφεύγει ο ασθενείς τις έντονες πιέσεις, να βρίσκει καθημερινά λύσεις στη διαχείριση προβλημάτων, να ανακτά την ενθάρρυνση και την βελτίωση στην ποιότητα ζωής του. Να ακολουθεί ειδικό θεραπευτικό πρόγραμμα. Να αποδεχτεί.
Όχι να μη ζει μισή ζωή, δεν είναι μόνο η φαρμακευτική αγωγή, πρέπει να δώσει όλο τον εαυτό του να κατακτήσει το αδύναμο έδαφος του, να βάλει όρια και να ακολουθεί ένα είδος πειθαρχίας στην καθημερινή του υγιεινή- θεραπευτική του διαδρομή. Με τον τρόπο αυτό θα αισθάνεται ενταγμένος στο σύνολο και ψυχολογικά και συναισθηματικά ενεργός και αισιόδοξος.
Μα περισσότερο απ’ όλα με μεγάλη στήριξη από τη ίδιο τον περίγυρό του αντιμετωπίζεται πραγματικά ο πόνος. Από την οικογένεια, από συνεργάτες από ειδικούς, από φίλους, σύστημα που θα κινητοποιήσει ουσιαστική θεραπεία. Το σύστημα του, που θα κάνει τον πόνο σύμμαχο και αληθινό μάθημα ζωής.
Ζαχαρένια Γουβαλάρη
Κοινωνική Λειτουργός, MSc Οικογενειακή Σύμβουλος, MSc Διοικητής Υγείας
