Τι είδους θεραπευτικές παρεμβάσεις υπάρχουν για τις διαταραχές αυτιστικού φάσματος;
Ακολουθεί μια λίστα από τις πιο γνωστές θεραπευτικές μεθόδους. Η λίστα αυτή δεν εξαντλητική. Αποτελείται κυρίως από θεραπείες που είναι πιο διαδεδομένες.
Ψυχοθεραπεία
Μουσικοθεραπεία
Δελφινοθεραπεία
Θεραπευτική Ιππασία
Θεραπεία μέσω της αγκαλιάς (Holding Therapy)
Θεραπεία με ειδικά γυαλιά (Scotopic Therapy)
Ακουστική Συγκρότηση (Auditory Integration Training)
Αισθητηριακή Ολοκλήρωση (Sensory Integration)
Θεραπείες με φάρμακα
Θεραπείες με βιταμίνες
Θεραπείες με ειδικές δίαιτες
Διευκολημένη Επικοινωνία (Facilitated Communication)
Παιχνίδι στο πάτωμα (DIR)
Εργοθεραπεία (Occupational Therapy)
Λογοθεραπεία (Speech and Language Therapies)
Προγράμματα Αυτοαπασχόλησης (TEACCH)
Εφαρμοσμένη Ανάλυση της Συμπεριφοράς (ABA)
Ποιες θεραπευτικές παρεμβάσεις θεωρούνται πιο έγκυρες για τις ΔΑΦ;
Το θέμα της αξιολόγησης θεραπευτικών παρεμβάσεων από επιστήμονες και από γονείς είναι μια πολύπλοκη υπόθεση. Ένας από του σημαντικότερους παράγοντες που συμβάλλει στις δυσκολίες αξιολόγησης είναι ότι συχνά οι αποφάσεις αυτές τείνουν να βασίζονται σε φιλοσοφικά κριτήρια και όχι σε επιστημονικά κριτήρια. Με άλλα λόγια θέματα όπως το πως φαίνεται η παρέμβαση από ανθρωπιστική άποψη αποκτά μεγαλύτερη αξία από το αν η παρέμβαση είναι πειραματικά αποδεδειγμένη ως αποτελεσματική στη διδασκαλία απαιτούμενων δεξιοτήτων για την επιτυχία της ένταξης ατόμων με ΔΑΦ. Συχνά ακούω γονείς να αξιολογούν την παρέμβαση που προτείνεται στα παιδία τους βάση του πόσο όμορφος είναι ο χώρος που παρέχει την παρέμβαση ή του πόσο συμπαθής είναι ο θεραπευτής που θα δουλέψει με το παιδί του. Παρόλο που αυτοί οι παράγοντες έχουν μια αξία δεν είναι καθοριστικοί για την επιτυχία της παρέμβασης.
Καθοριστικοί παράγοντες είναι οι ακόλουθοι: (α) πρώιμη και εντατική (τουλάχιστον 25 ώρες εβδομαδιαίως) συμπεριφοριστική παρέμβαση, (β) θεραπευτές εκπαιδευμένοι στην εφαρμοσμένη ανάλυση της συμπεριφοράς, (γ) εποπτεία από έμπειρους συμπεριφοριοαναλυτές που είναι σε θέση να αναπτύξουν το εκπαιδευτικό πρόγραμμα και να αναπροσαρμόζουν τους εκπαιδευτικούς στόχους συστηματικά, (δ) εποπτεία της θεραπευτικής ομάδας ώστε όλες οι ειδικότητες να συμβαδίζουν στους στόχους που θέτουν και στις τεχνικές που χρησιμοποιούν ώστε να μην επέρχεται σύγχυση στο παιδί, (ε) προγραμματισμός για τη γενίκευση δεξιοτήτων, (ζ) συμμετοχή και εκπαίδευση των γονέων και της οικογένειας γενικότερα .
Πως επιλέγω τη σωστότερη θεραπευτική παρέμβαση για το παιδί μου;
Από τις πολυάριθμες θεραπευτικές παρεμβάσεις που προσφέρονται για τις ΔΑΦ η εφαρμοσμένη ανάλυση της συμπεριφοράς (ΕΑΣ/ΑΒΑ) είναι η πλέον αποτελεσματικότερη παρέμβαση με περισσότερο από 50 χρόνια έρευνας να στηρίζουν τις τεχνικές καθώς και το εκπαιδευτικό πρόγραμμα που χρησιμοποιεί.
Επίσημες πηγές όπως ο Υπουργός Υγείας των ΗΠΑ (Surgeon General) έχουν διακηρύξει την ΕΑΣ ως την αποτελεσματικότερη μέθοδο παρέμβασης για άτομα με ΔΑΦ (U.S. Department of Health and Human Services, 1999). Παρόμοιες δηλώσεις έχουν κάνει και αντίστοιχοι φορείς από άλλες πολιτείες των ΗΠΑ όπως η Καλιφόρνια (Collaborative Work Group, 1997), η Νέα Υόρκη (Department of Health, 1999), και το Μέιν (MADSEC Autism Taskforce, 1999). Αυτές οι δηλώσεις υποστηρίζονται από χιλιάδες δολάρια που προσφέρονται στην τοπική αυτοδιοίκηση της κάθε πολιτείας για την υποστήριξη Θεραπευτικών και εκπαιδευτικών προγραμμάτων βασισμένα στην ΕΑΣ.
Τέλος μια απλή έρευνα μέσω του διαδικτύου καταδεικνύει την πληθώρα της πειραματικής έρευνας που υποστηρίζει την ΕΑΣ από το 1935 ως αποτελεσματική μέθοδο παρέμβασης γενικότερα και από το 1970 για της ΔΑΦ ειδικότερα. Η αντίστοιχη έρευνα για τις λοιπές θεραπείες στην προαναφερόμενη λίστα των θεραπειών, με εξαίρεση το TEACCH, καθώς και την εργοθεραπεία και τη λογοθεραπεία, καταδεικνύει ότι δεν υπάρχουν αξιόπιστες πειραματικές έρευνες που να υποστηρίζουν την αποτελεσματικότητα τους.
Η απάντηση μου λοιπόν στο ερώτημα του πως επιλέγω τη σωστή θεραπευτική παρέμβαση είναι ξεκάθαρη. Όπως πολύ προσεχτικά επιλέγουμε τον αρχιτέκτονα και τον πολιτικό μηχανικό που θα χτίσει το σπίτι μας έτσι επιλέγουμε και το άτομο που θα χτίσει το ρεπερτόριο συμπεριφορών και δεξιοτήτων του παιδιού μας. Οι αρχές πάνω στις οποίες πρέπει να βασιστούμε δεν πρέπει να είναι αμφισβητήσιμες και πειραματικές αλλά αξιόπιστες και δοκιμασμένες.
Η έρευνα έχει δείξει ότι ένα παιδί με ΔΑΦ έχει τα καλύτερα αποτελέσματα όταν ξεκινά την παρέμβαση μεταξύ 2-4 χρονών. Για να φτάσει τα παιδιά της ηλικίας του πρέπει να κατακτά δεξιότητες, για 2-3 χρόνια, σε ρυθμούς γρηγορότερους από τα παιδία της ηλικίας του. Όλα αυτά πρέπει να επιτυγχανθούν μεταξύ του 5 και 7 έτους ζωής. Ο χρόνος είναι πολύ σημαντικός και οι αποφάσεις πρέπει να παρθούν γρήγορα και να τηρηθούν με συνέπεια.
Λίλλιαν Β. Πήλιου Ph.D.
Φοίτησε στο Αμερικάνικο Κολλέγιο της Ελλάδoς (Deree College) όπου ολοκλήρωσε το πρόγραμμα της ψυχολογίας και της κοινωνιολογίας. Στην πορεία απέκτησε το Masters Degree από το Queens College της Νέας Υόρκης και το Doctoral Degree από το Temple University της Φιλαδέλφειας στις ΗΠΑ, όπου ολοκλήρωσε σπουδές στα τμήματα της ψυχολογίας και της ειδικής αγωγής αντίστοιχα, με έμφαση στην Εφαρμοσμένη Ανάλυση της Συμπεριφοράς (ΕΑΣ). Έχει δουλέψει με ποικίλους πληθυσμούς όπως ενήλικες με: ψυχιατρικά προβλήματα, νοητική υστέρηση, ηπατίτιδα και AIDS; Καθώς και με παιδιά με: ΔΕΠΥ, εναντιωματική διαταραχή, σύνδρομο Down, αναπτυξιακές διαταραχές, και σύνδρομο Asperger. Τα τελευταία 10 χρόνια έχει αφιερώσει την καριέρα της στην πρώιμη παρέμβαση δουλεύοντας με παιδιά στο φάσμα των αναπτυξιακών διαταραχών. Επέστρεψε στην Ελλάδα το 2005 μετά από 16 χρόνια παραμονής στις ΗΠΑ και εργάζεται ως επιστημονική υπεύθυνη στa κέντραa ημέρας «Ο Μίτος» και «Δύναμαι», που παρέχουν εντατική θεραπευτική παρέμβαση σε παιδία με αυτισμό. Τέλος διδάσκει στο μεταπτυχιακό τμήμα της ψυχολογίας στο Αμερικάνικο Κολλέγιο Ελλάδος στο πρόγραμμα της «Εφαρμοσμένης Εξελικτικής Ψυχολογίας».
