Σαν αντρική υπογονιμότητα, που ίσως είναι ο πιο σωστός όρος, καλείται η αδυναμία ενός ζευγαριού να συλλάβει με σεξουαλική επαφή, μέσα σε διάστημα 2 ετών, έχοντας ελεύθερες σεξουαλικές επαφές. Προϋπόθεση είναι το γεννητικό σύστημα της γυναίκας να είναι φυσιολογικό και υγιές.Η συχνότητα της ανδρικής υπογονιμότητας είναι μεγάλη και οφείλεται για το 50% έως 60% της υπογονιμότητας των ζευγαριών. Ένα στα 6 ή 7 ζευγάρια σε αναπαραγωγική ηλικία είναι υπογόνιμα. ’ρα καταλαβαίνει κανείς ότι ο άνδρας έχει μεγάλη συνεισφορά στην υπογονιμότητα του ζευγαριού.
Στην αντρική υπογονιμότητα παίζει ρόλο η ηλικία;
Μία από τις μεγάλες βιολογικές διαφορές του άνδρα και της γυναίκας είναι ότι στη γυναίκα έχουμε μία κρίσιμη καμπή και πτώση της ικανότητας για γονιμοποίηση είτε με σεξουαλική επαφή, είτε με εξωσωματική γονιμοποίηση, μετά την ηλικία των τριάντα πέντε ετών. Στον άνδρα όμως αυτός ο περιορισμός δεν υπάρχει. Στον άνδρα και στα (70) εβδομήντα και στα (75) εβδομήντα πέντε μπορεί να έχουμε γονιμότητα, αναπαραγωγική ικανότητα ακόμα και με σεξουαλική επαφή ή εξωσωματική γονιμοποίηση. Σαν παράγοντες κινδύνου θα μπορούσαν να ενοχοποιηθούν τοξικοί παράγοντες, όπως η χρήση φαρμακευτικών ουσιών τύπου ηρωίνης, χασίς, κοκαΐνης, η χρήση τοξικών ουσιών όπως το κάπνισμα, η έκθεση σε ορισμένα φυτοφάρμακα και η έκθεση σε οιστρογόνα. Αυτός είναι και ο λόγος που σε μία λίμνη στην Φλόριντα έχουν βρεθεί αλιγάτορες που έχουν μικρότερο πέος σε μία περιοχή της λίμνης αυτής, ενώ σε άλλες περιοχές οι αλιγάτορες έχουν μεγαλύτερο πέος και μεγαλύτερους όρχεις. Αυτό συμβαίνει γιατί στη συγκεκριμένη περιοχή της λίμνης της Φλόριντα έχει βρεθεί ότι εκβάλλουν τα απόβλητα εργοστασίων. ’ρα ο ρόλος της τοξικότητας είναι πολύ μεγάλος. Aλλοι παράγοντες κινδύνου είναι το σάκχαρο και οποιαδήποτε γενική νόσος που μπορεί να προσβάλλει το κυκλοφορικό ή το νευρικό σύστημα.
Οι παράγοντες που θεωρούνται οι αιτίες της ανδρικής υπογονιμότητας μπορούν να διαχωριστούν σε πρωτογενείς και δευτερογενείς. Οι πρωτογενείς παράγοντες είναι αυτοί που προκαλούν κατευθείαν βλάβη στον όρχι.
Αυτή η βλάβη μπορεί να οφείλεται σε κρυψορχία, δηλαδή ο όρχις στο παιδί να μη βρίσκεται στη φυσιολογική του θέση, που επιστημονικά ονομάζεται όσχεο. Έτσι ο όρχις είναι σε υψηλή θέση, εκτίθεται σε υψηλή θερμοκρασία μέχρι την χειρουργική επέμβαση (ορχεοπηξεία) με αποτέλεσμα την δυσλειτουργία των κυττάρων του όρχεως και συνεπώς πρόβλημα στην σπερματογένεση.
Aλλη μία πάθηση που αντιπροσωπεύει μία από τις κύριες αιτίες της ανδρικής υπογονιμότητας είναι η κιρσοκήλη. Η κιρσοκήλη σημαίνει ένα ζεστό στρώμα συνήθως πάνω από τον αριστερό όρχι. Το ζεστό αυτό στρώμα ανεβάζει τη θερμοκρασία του αριστερού όρχεως και χαλάει τη σπερματογένεση- και όχι μόνο χαλάει τη σπερματογένεση στον αριστερό όρχι, αλλά χαλάει τη σπερματογένεση και στον δεξιό όρχι. Για το λόγο αυτό σε ασθενείς που έχουν κιρσοκήλη και βλάβη στον έναν όρχι η βλάβη στη σπερματογένεση μπορεί να αφορά και τους δύο όρχεις. Γενικά λοιπόν η έκθεση σε υψηλές θερμοκρασίες είτε λόγω κρυψορχίας είτε λόγω κιρσοκήλης είτε λόγω πολύ θερμού κλίματος οδηγεί σε ορχική βλάβη.
Είναι κανόνας ότι για να λειτουργήσει σωστά ο όρχις πρέπει να είναι σε θερμοκρασία 3-4 βαθμών κελσίου κάτω από τη θερμοκρασία της κοιλιάς. Αυτός είναι ο λόγος που τα κουνέλια, οι πίθηκοι, οι αρουραίοι, τα ποντίκια και εμείς οι άνδρες έχουμε τους όρχεις έξω και κρέμονται, για να είναι σε χαμηλή θερμοκρασία. Το κοτόπουλο και η γαλοπούλα έχουν εξαιρετικά σπερματοζωάρια παρόλο που έχουν τους όρχεις μέσα στην κοιλιά. Για χρόνια οι ερευνητές ψάχνανε να βρούνε πως είναι δυνατόν το κοτόπουλο να παράγει εξαιρετικό σπέρμα και οι όρχεις του να είναι ενδοκοιλιακοί. Η ανατομία των πτηνών έχει προβλέψει ότι οι όρχεις είναι σε θέση ενδοκοιλιακή μεν με μηχανισμούς ψύξεως δε. ’ρα λοιπόν η υψηλή θερμοκρασία είναι μια αιτία που ευθύνεται για τέτοια προβλήματα σε ζεστές χώρες.
Το σύνδρομο Klinefelter, το οποίο είναι πολύ συχνό και εμφανίζεται περίπου σε έναν στους χίλιους άνδρες (1/1.000) του γενικού πληθυσμού αντιπροσωπεύει ανάπτυξη πρωτοπαθούς ορχικής βλάβης στον όρχι. Σε μια πόλη 160.000 κατοίκων όπως τα Γιάννενα υπάρχουν 160 άνδρες με αυτό το πρόβλημα. Στο σύνδρομο Klinefelter 47ΧΧΥ υπάρχει ένα υπεράριθμο χρωματόσωμα Χ, πέραν του φυσιολογικού, το οποίο έχει σαν συνέπεια ο όρχις να μην μπορεί να παράγει σπερματοζωάρια.
Τα παραπάνω θα μπορούσε να πει κανείς πολύ γρήγορα ότι ανήκουν στα πρωτοπαθή αίτια της ανδρικής υπογονιμότητας. Υπάρχουν βέβαια και δευτεροπαθή, όπου η πηγή μπορεί να λειτουργεί καλά, ο όρχις να παράγει σπερματοζωάρια αλλά οι γεννητικοί πόροι να είναι φραγμένοι και να μην βγαίνουν τα σπερματοζωάρια έξω.
Φλεγμονές λόγω αφροδισίων ή οποιονδήποτε άλλων νόσων, οι οποίες φράσσουν τους ανδρικούς γεννητικούς πόρους, έχουν σαν αποτέλεσμα -παρόλο που παράγονται σπερματοζωάρια μέσα στον όρχι- να μη βγαίνουν αυτά τα σπερματοζωάρια έξω. Αυτές οι φλεγμονές δημιουργούν προβλήματα στην εκσπερμάτωση, αφού σπερματοζωάρια παράγονται αλλά δεν βγαίνουν έξω. Και το βλέπει κανείς σε χώρες με πολλά αφροδίσια νοσήματα όπως οι Φιλιππίνες και η Ταϊλάνδη.
Σε αυτές τις κατηγορίες θα πρέπει κανείς να προσθέσει και τα προβλήματα από προστατίτιδες σε ώριμους άνδρες. Οι προστατίτιδες μπορούν να καταλήξουν σε απόφραξη των αντρικών γεννητικών πόρων καθώς και κάθε συστηματική νόσος όπως η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, η ηπατική ανεπάρκεια, οι αναιμίες, οι οποίες επίσης δημιουργούν πρόβλημα στην παραγωγή των σπερματοζωαρίων.
Αυτές είναι οι κύριες αιτίες ανδρικής υπογονιμότητας.
