Τι είναι η νοσογόνος παχυσαρκία? Πότε ένας άνθρωπος είναι υπέρβαρος ή παχύσαρκος με βάση τον Δείκτη Μάζας Σώματος?

Συνέντευξη με τον Σπύρο Παγκράτη , MD

Ο Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) υπολογίζεται διαιρώντας το βάρος (σε κιλά) με το τετράγωνο του ύψους (σε μέτρα).  Θεωρείται ως ο πιο διαδεδομένος τρόπος για την ποσοτικοποίηση της παχυσαρκίας ανδρών και γυναικών.  O ΔΜΣ σε έναν φυσιολογικό άνθρωπο είναι 19-25 Kg/m2.  Εάν ο ΔΜΣ είναι από 25 μέχρι 30 kg/m2 ο άνθρωπος θεωρείται υπέρβαρος ενώ αν ξεπερνάει το 30 Kg/m2 ο ασθενής είναι παχύσαρκος.

ΔΜΣ (Kg/m2)
Λιποσαρκία < 19,5
Κανονικό βάρος 19,5 – 24,9
Υπέρβαρη κατάσταση 25 – 29,9
Παχυσαρκία 30 – 40
Νοσογόνος Παχυσαρκία > 40

 

Η παχυσαρκία είναι η νέα μάστιγα του αιώνα μας, καθώς υπολογίζεται ότι το 33% του πληθυσμού παγκοσμίως είναι υπέρβαροι (περίπου 2,4 δισεκατομμύρια  άνθρωποι), ενώ στις Ηνωμένες Πολιτείες  Αμερικής (ΗΠΑ) το 36% του πληθυσμού είναι παχύσαρκοι.  Το νούμερο αυτό είναι διπλάσιο σε σύγκριση με τριάντα χρόνια πριν και εκτιμάται ότι μέχρι το 2030 το ποσοστό του παγκόσμιου πληθυσμού που θα είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι θα ξεπερνάει το 58% (>80% στις ΗΠΑ).  Δυστυχώς η παχυσαρκία εμφανίζεται συχνά και στην παιδική ηλικία, καθώς 17% των παιδιών και εφήβων είναι παχύσαρκοι.  Τα νούμερα αυτά είναι ακόμα υψηλότερα στις ανεπτυγμένες «δυτικές» χώρες.

Τι συνέπειες έχουν τα παραπάνω κιλά και η παχυσαρκία στον οργανισμό μας?

Η παχυσαρκία σχετίζεται με πληθώρα παθήσεων και είναι ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη μεταβολικού συνδρόμου.  Πάρα πολύ συχνά οι παχύσαρκοι άνθρωποι εμφανίζουν υπέρταση, σακχαρώδη διαβήτη,  υψηλή χοληστερίνη και τριγλυκερίδια, στεφανιαία νόσο, αναπνευστικές παθήσεις, λιπώδη διήθηση του ήπατος, οστεοαρθρίτιδα και άλλες σκελετικές παθήσεις, περιφερική αρτηριοπάθεια και φλεβική ανεπάρκεια.  Ακόμα  η παχυσαρκία, μέσω της χρόνιας συστηματικής φλεγμονής που προκαλεί, σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο για εμφάνιση καρκίνου όπως καρκίνος του μαστού, του παγκρέατος, του ήπατος, του ενδομήτριου, του παχέος εντέρου και του νεφρού. Εξάλλου η παχυσαρκία πολύ συχνά έχει και σημαντικό αντίκτυπο στην ψυχολογία του ασθενούς, καθώς σχετίζεται με αυξημένα ποσοστά κατάθλιψης και μειωμένης αυτοπεποίθησης.

Πως αντιμετωπίζεται η νοσογόνος παχυσαρκία? Ποιος ο ρόλος του χειρουργείου?

Είναι πλέον γνωστό και ότι ένας ασθενής που πάσχει από νοσογόνο παχυσαρκία (Δείκτης Μάζας Σώματος >40 kg/m2) πολύ δύσκολα θα καταφέρει να χάσει το παραπάνω βάρος με αυστηρή δίαιτα μόνο, καθώς στην πλειονότητα των περιπτώσεων οι ασθενείς θα ξαναπάρουν το έξτρα βάρος μακροπρόθεσμα.  Έχει αποδειχθεί ότι ο καλύτερος τρόπος για μακροχρόνια απώλεια βάρους είναι η αντιμετώπιση των ασθενών αυτών από εξειδικευμένη και έμπειρη ομάδα ιατρών, με κεντρικό πυλώνα το κατάλληλο χειρουργείο.  Σκοπός του εξειδικευμένου αυτού χειρουργείου είναι να μειωθεί η ποσότητα ενός γεύματος που μπορεί να φάει ο ασθενής, να  αλλάξει ο τρόπος που απορροφώνται οι τροφές, και επιπρόσθετα να παρέμβουμε στο αίσθημα πείνας και κορεσμού που αισθάνεται ο ασθενής μέσω ορμονικών και βιοχημικών αλλαγών που εγκαθίστανται  στον οργανισμό λόγω του χειρουργείου.  Οι επεμβάσεις που πραγματοποιούνται  πιο συχνά είναι:

  • η «Επιμήκης Γαστρεκτομή» (γαστρικό μανίκι, sleeve gastrectomy),
  • η «Γαστρική Παράκαμψη» (γαστρικό bypass, Roux-n-Y gastric bypass) και
  • η τοποθέτηση Eνδογαστρικού Mπαλονιού (gastric balloon).

Στην Επιμήκη Γαστρεκτομή (γαστρικό μανίκι-sleeve gastrectomy) αφαιρούνται σχεδόν τα 3/4 του στομάχου μειώνοντας σημαντικά την ποσότητα του φαγητού που μπορεί να καταναλώσει ο ασθενής, ενώ στην Γαστρική Παράκαμψη-Bypass (Roux-n-Y Gastric Bypass) αφενός μειώνεται το γαστρικό ρεζερβουάρ, αφετέρου αλλάζει η δίοδος και η απορρόφηση της τροφής μέσα από τον πεπτικό σωλήνα.  Για το ενδογαστρικό μπαλόνι (gastric balloon) τοποθετείται, μέσω ενδοσκόπησης, ένα ειδικό μπαλόνι περίπου 600cc στο στομάχι που προκαλεί ένα σχεδόν συνεχόμενο αίσθημά κορεσμού και πληρότητας μειώνοντας την όρεξη για φαγητό.  Οι επεμβάσεις αυτές γίνονται λαπαροσκοπικά, με πολύ μικρές τομές, και ο ασθενής παραμένει στο νοσοκομείο κατά μέσο όρο δύο ημέρες, επιστρέφοντας στις δραστηριότητές του πολύ σύντομα.  Έχουν ελάχιστο μετεγχειρητικό πόνο και είναι ασφαλείς όταν πραγματοποιούνται από εξειδικευμένους χειρουργούς και σε κέντρα με κατάλληλο εξοπλισμό και υποδομές.   Η τοποθέτηση ενδογαστρικού μπαλονιού γίνεται ενδοσκοπικά και δεν απαιτείται παραμονή στο νοσοκομείο.

Αυτό που πρέπει να γνωρίζουν οι ασθενείς είναι ότι οι εξειδικευμένες αυτές  επεμβάσεις είναι ιδιαιτέρως αποτελεσματικές όταν γίνονται στο πλαίσιο μιας ολοκληρωμένης προσπάθειας.  Σκοπό έχουν να αποτελέσουν μια νέα αφετηρία στην ζωή του ασθενούς, έναν βατήρα που θα τους βοηθήσει να υιοθετήσουν έναν πιο υγιή τρόπο ζωής, να κάνουν πιο σωστές διατροφικές επιλογές και να εντάξουν την άσκηση στην καθημερινότητα τους.

Επιμήκης Γαστρεκτομή» (γαστρικό μανίκι-sleeve gastrectomy)

 

Γαστρική Παράκαμψη-Bypass» ( Roux-n-Y Gastric Bypass)

Eνδογαστρικό μπαλόνι (gastric balloon)

 

 

Σε ποιους ασθενές  ενδείκνυται  το χειρουργείο για απώλεια βάρους?

Σύμφωνα με τις αμερικανικές και ευρωπαϊκές κατευθυντήριες γραμμές, οι άνθρωποι με Δείκτη Μάζας Σώματος >40 Kg/m2  έχουν ένδειξη για να υποβληθούν σε χειρουργείο για απώλεια βάρους.  Επιπρόσθετα, οι ασθενείς με ΔΜΣ 35-40 Kg/m2 είναι υποψήφιοι για βαριατρικό  χειρουργείο εάν πάσχουν από συμπαρομαρτούντα νοσήματα όπως μεταβολικό σύνδρομο, αρτηριακή υπέρταση, σακχαρώδη διαβήτη, καρδιαγγειακά νοσήματα και άλλα. Οι ασθενείς με χαμηλότερο ΔΜΣ (από 30 μέχρι 35 ή 40 Kg/m2) μπορούν να τοποθετήσουν ενδογαστρικό μπαλόνι που θα τους οδηγήσει σε απώλεια βάρους περίπου 20 κιλών σε διάστημα 6 μηνών.  Για την επιλογή της καταλληλότερης επέμβασης για κάποιον, όλοι ανεξαιρέτως οι ασθενείς πρέπει να αξιολογηθούν από εξειδικευμένο χειρουργό, διατροφολόγο, ψυχολόγο και να υποβληθούν σε μια σειρά από προ-εγχειρητικές εξετάσεις όπως έλεγχο του θυρεοειδούς και καρδιαγγειακής και αναπνευστικής λειτουργίας, μεταξύ άλλων.

Εν κατακλείδι

Ο αποτελεσματικότερος τρόπος για την μακροχρόνια αντιμετώπιση της νοσογόνου παχυσαρκίας είναι το «βαριατρικό» χειρουργείο, καθώς οδηγεί στην απώλεια 55-80% των παραπάνω κιλών και μπορεί να αναστρέψει την εξέλιξη των συνεπειών τους.  Η επιλογή της κατάλληλης βαριατρικής επάμβασης για τον κάθε ασθενή εξατομικευμένα και η ολοκληρωμένη αντιμετώπιση του προβλήματος της παχυσαρκίας από μία ομάδα εξειδικευμένων λειτουργών υγείας αποτελούν τα κλειδιά για την επιτυχή αντιμετώπισή της.

Σπύρος Παγκράτης, MD

Χειρουργός εξειδικευμένος στη νοσογόνο παχυσαρκία (ASMBS Certified, Univ. of Nebraska, USA)  και την χειρουργική ογκολογία πεπτικού (AHPBA Certified, Methodist Dallas, USA)

#########