Σε πολλές περιπτώσεις οι καθημερινές δουλειές του σπιτιού, όπως το κρέμεσμα-ξεκρέμασμα κουρτινών, το πλύσιμο τζαμιών, η τακτοποίηση και το καθάρισμα ψηλών ντουλαπιών, το παρκάρισμα του αυτοκινήτου, η κολυμβηση στη θάλασσα μπορεί να οδηγήσει στην εμφάνιση αιφνίδιου και οξύ πόνου στην περιοχή του ώμου. Αυτό γίνεται αντιληπτό όταν προσπαθήσει κάποιος να κινήσει το χέρι του πάνω από το επίπεδο του ώμου προκειμένου να χτενιστεί ή να φορέσει μια μπλούζα. Σε αυτές τις περιπτώσεις η παθολογία της περιοχής σχετίζεται με το σύνδρομο πρόσκρουσης.
Τι είναι το σύνδρομο πρόσκρουσης;
Πρόκειται για την μηχανική πρόσκρουση του τένοντα του υπερακανθίου μυός και του δικέφαλου βραχιονίου μυός στο ακρώμιο. Φυσιλογικά υπάρχει ένα κενό μεταξύ του ακρωμίου και της κεφαλής του βραχιονίου οστού και ανάμεσά τους διέρχεται ο τένοντας του υπερακανθίου. Όταν προκαλείται στένεμα του χώρου αυτού, τότε δημιουργείται το σύνδρομο πρόσκρουσης.
Ποιά είναι τα συμπτώματα;
Τα κυριότερα συμπτώματα είναι ο βαθύς και διάχυτος πόνος στην περοχή του ώμου που μπορεί να εκτείνεται και κατά μήκος του βραχιονίου οστού μέχρι και κάτω από την άρθρωση του αγκώνα, το οίδημα, η φλεγονή, η αδυναμία, η επώδυνη άρση του χεριού εμπρός (κάμψη) και στο πλάι (απαγωγή). Επίσης, οι άνθρωποι αυτοί αδυνατούν να ξαπλώσουν στο πλάι από την πονεμένη πλευρά, να εκτελέσουν κινήσεις του χεριού πάνω από το κεφάλι (π.χ. χτένισμα μαλλιών), ενώ επώδυνες είναι και οι κινήσεις να ξύσουν την πλάτη τους ή οι γυναίκες να πιάσουν το στηθόδεσμο. Ακόμη, μπορεί να συνυπάρχουν μυικοί σπασμοί στην περιοχή της ωμοπλάτης, απώλεια του εύρους κίνησης της άρθρωσης του ώμου και πρόσθια προβολή της κεφαλής του βρχιονίου οστού. Πολλοί άνθρωποι έχουν την τάση να σηκώνουν τον ώμο τους στην προσπάθεια τους να διευκολύνουν την κίνησή του. Τέλος, λιγότερο συχνή είναι η εμφανή οπτικά ατροφία του υπερακανθίου και του δελτοειδή μυός, κυρίως όταν υπάρχει ρήξη (μερική ή ολική). Είναι πολύ σημαντικό σε αυτό το σημείο να αποκλειστεί η εμπλοκή της αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης, η οποία μπορεί να παρουσιάζει παρόμοια συμπτώματα στην περιοχή.
Πώς προκύπτει το σύνδρομο πρόσκρουσης και τι ηλικίες αφορά;
Το σύνδρομο αυτό μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία και σχετίζεται με τις δραστηριότητες του ατόμου. Σε νεαρά άτομα εμφανίζεται μετά από υπερδραστηριότητα και καταπόνηση λόγω αθλητισμού. Τα <<ύποπτα>> αθλήματα είναι αυτά στα οποία το άνω άκρο εκτελεί κινήσεις με μεγάλη ταχύτητα και δύναμη, βρισκόμενο πάνω από το κεφάλι. Τέτοια αθλήματα είναι το μπάσκετ, το βόλει, το χάντμπολ, το τένις, η κολύμβηση και τα αθλήματα ρίψης, όπως ο ακοντισμός, η σφαιροβολία, η δισκοβολία κ.α.
Σε πολλά επαγγέλματα όπου παρουσιάζεται έντονη δραστηριότητα και κίνηση του χεριού πάνω απο το επίπεδο του ώμου (π.χ. κομμωτές, ελαιοχρωματιστές, μηχανικοί αυτοκινήτων, χτίστες κ.α.), λόγω υπέρχρησης και συνεχόμενης καθημερινής καταπόνησης εμφανιζεται η ίδια παθολογία.
Μια ακόμη αιτία εμφάνισης του συνδρόμου πρόσκρουσης είναι ο τραυματισμός της περιοχής, συνήθως μετά από πτώση στο έδαφος με το πλάι ή με τεντωμένο το χέρι. Σε αυτή την περίπτωση όλη η δύναμη πρόσκρουσης μεταφέρεται στην άρθρωση του ώμου, οδηγώντας σε τραυματισμό του υπερακανθίου μυός (πιθανή μερική ρήξη).
Τέλος, μια άλλη αιτία εμφάνισης είναι αυτή που προκύπτει είτε από εκ γενετής δομικές και ανατομικές ιδιαιτερότητες της άρθωσης του ώμου, είτε από αλλαγή της στάσης του σώματος (π.χ. κύφωση), είτε σε άτομα προχωρημένης ηλικίας από φυσιολογικές αλλοιώσεις του τένοντα του υπερακανθίου μυός, οστεοπενία της αρθρικής περιοχής κ.α.
Υπάρχει θεραπεία για το σύνδρομο πρόσκρουσης και ποιά είναι αυτή;
Είναι αλήθεια ότι κοινό χαρακτηριστικό των περισσοτέρων ανθρώπων που ταλαιπωρούνται από το σύνδρομο πρόσκρουσης είναι οι πολλές και συχνές επισκέψεις στον Φυσικοθεραπευτή. Αυτό γίνεται διότι η τυπική φυσικοθεραπεία με τη χρήση μηχανημάτων (laser, tens, υπέρηχο, διαθερμία κ.α.), ενώ σε πρώτη φάση βοηθάει στην μείωση του πόνου και της φλεγμονής, εν τούτοις δεν διορθώνει βασικά προβλήματα που προκύπτουν λόγω του τραυματισμού, όπως η πρόσθια προβολή της κεφαλής του βραχιονίου οστού, η αναχαίτιση βασικών σταθεροποιών μυών της ωμοπλάτης, η διαταραχή της φυσιολογικής σχέσης ταυτόχρονης κίνησης της ωμοπλάτης κατά την άνυψωση του χεριού (ωμοβραχιόνιος ρυθμός), η αλλαγή της στάσης του σώματος και η σχεδόν μόνιμη ανύψωση του ώμου κατά την άρση του χεριού.
Η δια των χειρών θεραπεία (Manual Therapy) χρησιμοποιώντας μια σειρά από τεχνικές κινητοποίησης του ώμου και της ωμοπλάτης, από την πρώτη κιόλας θεραπεία, βοηθάει τον ασθενή να κατανοήσει τη φύση του προβλήματος του, τη λειτουργία των μυών του και τη σωστή θέση των αρθρώσεών του. Στη συνέχεια, με την εφαρμογή εξειδικευμένων ασκήσεων ενεργοποίησης και ενδυνάμωσης τόσο των μεγάλων μυικών ομάδων, όσο κυρίως των μικρών σταθεροποιών μυών, μαθαίνει ο ασθενής να χρησιμοποιεί σωστά τις αρθρώσεις του στην καθημερινότητά του, στην εργασία του ή στο άθλημα του, εξασφαλίζοντας θεαματική μείωση του χρόνου αποκατάστασης, καλύτερη λειτουργία και απόδοση και λιγότερη καταπόνηση.
Σε αυτό το σημείο είναι χρήσιμο να τονιστεί η σπουδαιότητα του Pilates, ως ένα απόλυτα εξειδικευμένο σύστημα, όχι μόνο εκγύμνασης και ενδυνάμωσης, αλλά κυρίως αποκατάστασης. Το σύστημα Pilates εξασφαλίζει μια σειρά από ειδικές ασκήσεις με σκοπό την ενεργοποίηση και ενδυνάμωση των σταθεροποιών μυών του σώματος, την αποκατάσταση του ωμοβραχιόνιου ρυθμού και την ομαλή λειτουργία του μυοσκελετικού συστήματος. Με την εισαγωγή μιας μόνιμης και τακτικής εφαρμογής του Pilates στην καθημερινότητά του, ο ασθενής διασφαλίζει σε πολύ μεγάλο βαθμό την μη επανεμφάνιση του συνδρόμου πρόσκρουσης, ενώ ταυτόχρονα προσφέρει μια συνολικά καλύτερη λειτουργία και ευεξία του οργανισμού του. Ένα δώρο σπάνιο, αλλά απόλυτα αναγκαίο στις εποχές που ζούμε.
Αλέξανδρος Σέρρος
Φυσικοθεραπευτής, Orthopedic Manual Therapist
Ο Σέρρος Αλέξανδρος είναι Φυσικοθεραπευτής, απόφοιτος του ΑΤΕΙ Αθηνών, με εξειδίκευση στη δια των χειρών αποκατάσταση ορθοπεδικών περιστατικών (Manual Therapy). Το ερευνητικό και κλινικό του ενδιαφέρον εστιάζει στις διαταραχές του μυοσκελετικού συστήματος. Έχει διατελέσει φυσικοθεραπευτής σε ομάδες επαγγελματικού ποδοσφαίρου, διδάσκει τεχνικές αποκατάστασης και ειδικές τεχνικές μάλαξης (λεμφική μάλαξη, μάλαξη υποδόριου συνδετικού ιστού κ.α.) σε ιδιωτικό κολλέγιο και εργάζεται ως ελεύθερος επαγγελματίας από το 2003. Σήμερα στελεχώνει επιστημονικά το Physio Kinetics. Είναι ενεργό μέλος του Πανελληνιου Συλλόγου Φυσικοθεραπευτών (ΠΣΦ-3668) και του Ελληνικού Συλλόγου Δια των Χειρών Θεραπεία (HMPA).
