Η υπογονιμότητα είναι ένα σημαντικό πρόβλημα που απασχολεί τα νέα ζευγάρια, σε ποσοστό 10 – 15%. Σύμφωνα με νεότερες μελέτες τα αιτία της υπογονιμότητας αφορούν τη γυναίκα στο 40 % – 50% των περιπτώσεων, τον άνδρα στο 40%, ενώ σε ένα ποσοστό που φτάνει το 20% υπάρχει κάποιο πρόβλημα και στους δύο συζύγους.
Οι κυριότερες αιτίες για υπογονιμότητα
Ανοσολογικά προβλήματα (4%) Ανοσολογικές αντιδράσεις στο σπέρμα μπορεί να προκαλέσουν προσωρινή υπογονιμότητα .Τα αντισπερμικά αντισώματα μπορούν να επηρεάσουν το σπέρμα ώστε να μην είναι ικανό να γονιμοποιήσει.
Ορμονικές διαταραχές (10%) Ορμονικά προβλήματα με τον θυρεοειδή, χαμηλά επίπεδα τεστοστερόνης, υψηλή ορμόνη FSH καθώς και αυξημένη προλακτίνη επηρεάζουν το σπέρμα.
Λοιμώξεις και φλεγμονές (9%) Η παρωτίτιδα (μαγουλάδες) που μπορεί να περάσει κάποιος μετά την παιδική ηλικία καθώς και κάποια αφροδίσια νοσήματα όπως βλεννόροια και χλαμύδια επηρεάζουν την ποιότητα του σπέρματος. Παράλληλα λοιμώξεις του προστάτη κάνουν το σπέρμα αδύναμο στον αριθμό των σπερματοζωαρίων και στην κινητικότητά τους.
Κιρσοκήλη (15 %) Όταν υπάρχει μια διόγκωση μίας φλέβας μέσα στους όρχεις η οποία εμποδίζει την σωστή αιμάτωση της περιοχής καθώς και μια αύξηση της θερμοκρασίας.Γενικά μια πολύ μεγάλη σε μέγεθος καθώς και επίπονη κιρσοκήλη μπορεί να προκαλέσει βλάβη στους όρχεις αν δεν θεραπευτεί. Η επέμβαση που μπορεί να γίνει είναι χειρουργική επέμβαση ή η τοποθέτηση ειδικού μπαλονιού (stent)για να σταματήσει την ροή του αίματος.
Σεξουλικές δυσλειτουργίες (6%) Υπάρχουν αρκετά ιατρικά προβλημάτα που συμβάλλουν σε αιτίες υπογονιμότητας όπως ο διαβήτης, τα φάρμακα για την κατάθλιψη. Πάνω απο το 20% των ανδρών έχουν μειωμένη ερωτική διάθεση, δυσλειτουργία να διατηρήσουν την στύση ,πρόωρη εκσπερμάτωση και σπανιότερα παλίνδρομη εκσπερμάτιση .
Η παλίνδρομη εκσπερμάτιση μπορεί να προκληθει απο κάποια φάρμακα, χειρουργικές επεμβάσεις η από βλάβη κάποιων νεύρων. Στην περίπτωση αυτή το σπέρμα έχει λάθος κατεύθυνση και η εκσπερμάτωση γίνεται μέσα στη ουροδόχο κύστη. Το σπέρμα είναι δυνατόν να το συλλέξουμε απο τα ούρα και να χρησιμοποιηθεί στην υποβοηθούμενη αναπαραγωγή.
Προηγούμενες θεραπείες για καρκίνο Η χημειοθεραπεία και η ακτινοβολία μπορεί να δημιουργήσει υπογονιμότητα . Γι’ αυτό και πριν ξεκινήσει κάποιος μια τέτοια θεραπεία, θα πρέπει πριν να κάνει κατάψυξη σπέρματος
Γενετικές ανωμαλίες Ενα μικρό ποσοστό σε υπογόνιμους άνδρες είναι και η παρουσία του σύνδρομου Kleinefelter. Σε αυτήν την περίπτωση οι άνδρες έχουν δύο χρωμοσώματα Χ και ένα Y σε αντίθεση με την φυσιολογική μορφή που είναι ένα χρωμόσωμα Χ και ένα Υ.
Τραυματισμός των όρχεων
Κάποιος σοβαρός τραυματισμός στους όρχεις είναι δυνατόν να προκαλέσει προβλήματα στην παραγωγή σπέρματος.
Τι θα πρέπει να προσέχει ένας άνδρας για να αυξήσει την γονιμότητα του.
Να σταματήσει το κάπνισμα Το κάπνισμα επηρεάζει την ποσότητα του σπέρματος και την κινητικότητα των σπερματοζωαρίων και προκαλεί σοβαρές βλάβες στην ανδρική γονιμότητα. Έχει βρεθεί ότι οι καπνιστές έχουν κατά μέσο όρο 13-17% λιγότερο σπέρμα από τους μη καπνιστές, λόγω των χημικών ουσιών που περιέχονται στο τσιγάρο, αλλά ευτυχώς αν σταματήσει κανείς το κάπνισμα εγκαίρως, η βλάβη αυτή είναι αναστρέψιμη.·
Αποφυγή στην υπερβολική κατανάλωση καφεΐνης. 1-2 φλιτζάνια καφέ καθημερινά, δεν δημιουργούν κανένα πρόβλημα, καθώς σύμφωνα με έρευνες η κατανάλωση καφέ,κυρίως φίλτρου κάνει το σπέρμα ταχύτερο και πιο αποτελεσματικό.Αντίθετα, πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι οι μεγάλες ποσότητες καφεΐνης στον οργανισμό επηρεάζουν αρνητικά την ποιότητα του σπέρματος. ·
Να τρώει υγιεινά Μεγάλο και σημαντικό ρόλο παίζει η διατροφή, η οποία αν είναι σωστή και ισορροπημένη, βοηθά και αυξάνει τη γονιμότητα, ενώ αν είναι ελλιπής, λανθασμένη και ανεπαρκής δημιουργεί προβλήματα στην γονιμότητα του ανδρα .
Επίσης, έχει αποδειχθεί ότι οι παχύσαρκοι άντρες έχουν μειωμένα επίπεδα τεστοστερόνης, γεγονός που επιδρά αρνητικά στη λειτουργικότητα του σπέρματος Έτσι λοιπόν η επίτευξη και διατήρηση, , του ιδανικού βάρους είναι αναγκαία και ιδιαίτερα σημαντική στην γονιμότητα του ανδρα . Με αποφυγή των πολύ λιπαρών τροφίμων και την υπερβολική κατανάλωση κόκκινου κρέατος και τηγανητών, καθώς και σε επεξεργασμένα τροφιμα .Τα συντηρητικά και χημικά που περιέχονται, επιδρούν αρνητικά στη γονιμότητα. Παράλληλα η ποικιλία στις διατροφικές επιλογές και η αύξηση της κατανάλωσης των φρέσκων φρούτων και των λαχανικών βοηθουν θετικά την γονιμοτητα του.
Γενικότερα, τα συστατικά που σχετίζονται άμεσα με τη γονιμότητα είναι τα ω-3 και ω-6 λιπαρά οξέα που βρίσκονται στα λιπαρά ψάρια και στους ξηρούς καρπούς , το φολικό οξύ στα φυλλώδη λαχανικά οι βιταμίνες Β, C, D, Ε, το σελήνιο που βρίσκεται στα ψάρια και στα δημητριακά ολικής άλεσης, το χρώμιο (τυρί, μαύρο πιπέρι), το ασβέστιο και ο ψευδάργυρος στα οστρακοειδή και στο κρέας.
Να αποφεύγει τη παραμονή σε χώρους με μεγάλη θερμοκρασία όπως είναι οι σάουνες και τα τα ζεστά μπάνια που αυξάνουν τη θερμοκρασία των όρχεων, και να φορά άνετα και όχι στενά εσώρουχα και ρούχα
Ξέρουμε ότι η σπερματογένεση επηρεάζεται σημαντικά από την αύξηση της θερμοκρασίας του όσχεου.
Οι όρχεις για να παράγουν καλής ποιότητας σπερματοζωάρια πρέπει να βρίσκονται εντός του όσχεου που έχει χαμηλότερη θερμοκρασία από το υπόλοιπο σώμα.
Αλλά και η υπερβολική ζέστη για μεγάλες χρονικές περιόδους όπως η εργασία σε εργοστάσια, σιδηρουργεία, δωμάτια με μηχανές, μπορεί επίσης να προκαλέσει υπογονιμότητα.
Οι περιβαλλοντικοί παράγοντες όπως η επαφή με χημικά όπως μόλυβδο και αρσενικό καθώς και σε βαφές βερνίκια και τοξίνες επηρεάζουν το σπέρμα. Σε άντρες που εργάζονται σε επαγγέλματα που απαιτούν επαφή με τοξικές ουσίες ,παρουσιάζουν ελαττωμένη γονιμότητα αφού οι ουσίες αυτές διαταράσσουν την ορμονική ισορροπία και να ελαττώνουν την παραγωγή σπέρματος.
Να έχει συχνή σεξουαλική επαφή απο 1- 3 ημέρες , γιατί η αποχή επιβαρύνει την κινητικότητα, ενώ η πολύ τακτική σεξουαλική επαφή (της τάξης των 2 με 3 φορών την ημέρα) μπορεί να οδηγήσει ,επίσης ,σε δραματική μείωση του σπέρματος.
Αποφυγή της χρόνιας λήψης φαρμάκων και κυρίως αντιβιοτικών , της χρήσης φαρμάκων που έχουν να κάνουν με ορμόνες όπως τα αναβολικά διοτι μπορει να επηρεασουν την παραγωγη των σπερματοζωαρίων και της χρήσης ναρκωτικών ουσιών.·
Μείωση της κατανάλωσης αλκοολ
Όπως είπε ο Σαίξπηρ «το αλκοόλ αυξάνει την επιθυμία αλλά ελαττώνει την απόδοση».
Οι αλκοολικοί όχι μόνο παρουσιάζουν στυτική δυσλειτουργία, αλλά εμφανίζονται υψηλά επίπεδα οιστρογόνων που έχει βλάπτει τα σπερματοζωάρια. ·
Αθληση 20-30 λεπτά 3 φορές την εβδομάδα αλλά αποφυγή της έντονης γυμναστικής όπως η υπερβολικη ποδηλασία ,διότι υπάρχει κινδυνος να αλλοιωθεί η ποιότητα του σπέρματος ·
Οι φορητοί υπολογιστές που στερεώνονται πάνω στα πόδια, μπορεί να επηρεάσουν τη γονιμότητα ενός άνδρα.
Η καθημερινή και πολύωρη χρήση του κινητού τηλεφώνου προκαλεί διαταραχές σπερματογένεσης·
Άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν τη γονιμότητα των ανδρών είναι , η παχυσαρκία που σχετίζεται με τη ζέστη, αφού το υπερβολικό λίπος θερμαίνει τους όρχεις, το άγχος ,και η καθιστική ζωή. !
Η ηλικία παίζει επίσης σημαντικό ρόλο ,τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότεροι άνδρες προσπαθούν να αποκτήσουν παιδιά μετά τα 40 με αποτέλεσμα να δυσκολεύονται περισσότερο.
Γίνεται μπαμπάς όσο είστε νέος!!!!
Πεδιαδίτη Ειρήνη
Χειρουργός Ουρολόγος
Ανδρολόγος
Διευθύντρια του Ουρολογικού Τμήματος της κλινικής Creta Interclinic Ηρακλείου Κρήτης. Είναι ενεργό μέλος της Ελληνικής Ουρολογικής Εταιρείας και του τμήματος Ανδρολογίας και Υπογονιμότητας της ίδιας ,επίσης είναι ενεργό μέλος της Ευρωπαικής Ουρολογικής Εταιρείας , της Ευρωπαικής Εταιρείας Σεξουαλικής Ιατρικής και της Μεσογειακής Εταιρείας Αναπαραγωγικής Ιατρικής .
