Το καλοκαίρι και κυρίως ο Αύγουστος είναι η κατεξοχήν εποχή διακοπών, ολιγοήμερων ή πολυήμερων ταξιδίων εντός και εκτός Ελλάδος. Θα αναπτύξουμε ενδεικτικά κάποιες συχνές παθήσεις και για την αντιμετώπιση τους.Η καλύτερη αντιμετώπιση είναι και θα είναι όπως πάντα η πρόληψη. Η ιατρική αποτελεί μία επιστήμη η οποία ουσιαστικά υποβοηθά τους ήδη υπάρχοντες μηχανισμούς θεραπείας του σώματός μας γι’ αυτό η πρόληψη είναι η καλύτερη θεραπεία.
Η κυριότερη απόλαυση του καλοκαιριού είναι ο ζωοδότης ήλιος. Η ηλιακή ακτινοβολία απαραίτητη για την ψυχική και σωματική μας υγεία μέσω πολλαπλών μηχανισμών, εγκυμονεί παράλληλα και κίνδυνος, εάν δεν την απολαύσουμε με μέτρο.
Η αλόγιστη έκθεση του ανθρώπου στην ηλιακή ακτινοβολία και η αλόγιστη παραμονή μας σε υψηλές θερμοκρασίες είναι σίγουρα ζημιογόνος. Μερικοί απλοί κανόνες που πρέπει να γνωρίζουμε από τις βλαπτικές ιδιότητες της ηλιακής ακτινοβολίας για την προστασία μας είναι ουσιαστικοί για την υγεία μας.
1) Απαραίτητη η χρήση αντηλιακού, μέσου, έως υψηλού δείκτη προστασίας. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για παιδιά και ανθρώπους άνω των 65, γιατί το δέρμα δεν διαθέτει τα ίδια αποθέματα αυτοθεραπείας, όσο των νέων ενηλίκων. Συχνές επαναλήψεις και χρήση κάποιας ποσότητας αντηλιακού κάθ’ όλη την ημέρα και όχι μόνο μία φορά την ημέρα είναι απαραίτητες.
2) Η χρήση καπέλου και ενδυμάτων, ιδιαίτερα τις ώρες που η ηλιακή ακτινοβολία είναι μέγιστη δηλ. τις μεσημεριανές ώρες. Προσοχή ιδιαίτερα σε βρέφη και παιδιά ηλικίας κάτω των 10 ετών.
3) Ενυδάτωση.
Καθ’ όλη την διάρκεια της ημέρας πρέπει να αντισταθμίζουμε τις απώλειες υγρών με πόση χυμών, νερού και κατανάλωση φρούτων που αντικαθιστούν και τους απαραίτητους ηλεκτρολύτες που χάνουμε με την εφίδρωση.
Το αλκοόλ δεν αποτελεί πηγή ενυδάτωσης και επιβαρύνει τον οργανισμό μας εμποδίζοντας την διατήρηση του ισοζυγίου υγρών μέσω του μεταβολισμού και της διουριτικής του δράσης.
Οι καρδιοπαθείς και νεφροπαθείς, στους οποίους το ισοζύγιο υγρών πρέπει να τηρείται αυστηρά, για να μην επιβαρυνθεί η καρδιά τους,
καλό θα ήταν να αποφεύγεται η έκθεση στον ήλιο. Επίσης πρέπει να ζυγίζονται καθημερινά για να ελέγχουν πιθανή κατακράτηση υγρών. Ξαφνικές μεταβολές του σωματικού βάρους άνω του 1 kgr την ημέρα θα πρέπει πάντα να τις συζητάνε με τον θεράποντα ιατρό τους. Να ζυγίζονται πάντα με την ίδια ζυγαριά, τα ίδια ρούχα και την ίδια ώρα της ημέρας, καλύτερα μετά την έγερση, το πρωί.
Η πρόληψη όμως μιας πιθανής ζημιογόνου δράσης της ηλιακής ακτινοβολίας, θα πρέπει μετά το τέλος του καλοκαιριού να ελέγχεται από το δερματολόγο μας και ιδιαίτερα οι σπίλοι, είτε είναι νέοι, είτε παλιοί.
Οι άμεσες, πρώιμες βλάβες, της ηλιακής ακτινοβολίας που θα οδηγήσουν σε έγκαυμα θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με τοπικά επιθέματα και ενυδατικές κρέμες. Εάν δεν υπάρξει βελτίωση των συμπτωμάτων τότε επιβάλλεται ο έλεγχος των βλαβών και η περαιτέρω αντιμετώπισης τους από το ιατρό.
Σε περίπτωση εμφάνισης πυρετού, ρίγους, έντονου πονοκέφαλου, εμέτου και λήθαργου πρέπει άμεσα να αναζητάμε βοήθεια στα εξωτερικά ιατρεία εφημερεύοντος νοσοκομείου, ή κέντρου υγείας. Είναι συμπτώματα ηλίασης ή και θερμοπληξίας και χρήζουν άμεσης και γρήγορης ιατρικής αντιμετώπισης. Τα άτομα με αυτά τα συμπτώματα πρέπει να μεταφέρονται άμεσα σε σκιερό/δροσερό περιβάλλον το συντομότερο δυνατό και να τους χορηγείται νερό ή χυμός εφόσον αυτό είναι δυνατό πριν την μεταγωγή τους στο νοσοκομείο.
Μία άλλη συχνή «επιπλοκή» των διακοπών είναι και οι οξείες γαστρεντερίτιδες.
Οι γαστρεντερίτιδες, είτε μικροβιακές, είτε τοξικογενής, ουσιαστικά προκαλούνται από μικροοργανισμούς ή και τοξίνες που περιλαμβάνονται μέσω του σώματος και την κατανάλωση τροφών από αυτές.
Εκτός του εμέτου, συμπτώματα γαστρεντερίτιδας είναι τα κοιλιακά άλγη, διάρροιες, πυρετός, αφυδάτωση και σε προχωρημένες περιπτώσεις σύγχυση, σπασμοί, απώλεια αισθήσεων, καταβολή δυνάμεων και λιποθυμικά επεισόδια.
Σε κάθε περίπτωση γαστρεντερίτιδας είναι απαραίτητη η επικοινωνία με γιατρό ή και η μεταφορά του ασθενούς στο νοσοκομείο ή κέντρο υγείας, ιδιαίτερα εάν είναι αδύνατη η χορήγηση υγρών από το στόμα.
Η πληροφόρηση του ιατρού για την χρονική στιγμή της έναρξης, το αίτιο, το είδος των τροφών που καταναλώθηκαν, όπως και της φαρμακευτικής αγωγής που ακολουθήσαμε είναι μείζονος σημασίας.
Η πρόληψη τροφικών δηλητηριάσεων είναι η καλύτερη θεραπεία τους.
1) Προσέχουμε το χρώμα, την γεύση και την οσμή των τροφών πριν τα καταναλώσουμε.
2) Αποφεύγουμε τροφές που έχουν μείνει εκτός ψυγείου ή κατάψυξης για πολλές ώρες.
3) Αποφυγή ωμών ή μη καλοψημένων ψαριών και κρεάτων.
4) Σχολαστικός καθαρισμός λαχανικών και φρούτων κάτω από τρεχούμενο νερό.
5) Προτίμηση φρούτων που ξεφλουδίζονται και φρέσκων φαγητών.
6) Πλύσιμο των χεριών μετά την χρήση της τουαλέτας με σαπούνι και γενικά συχνότερο πλύσιμο των χεριών κάθε μέρα.
7) Κατανάλωση τροφών και αλκοόλ με μέτρο.
Σε περίπτωση αμφιβολιών για την αντιμετώπιση ή επιδείνωση της γενικής κατάστασης του πάσχοντος να γίνεται μεταφορά αυτού στο νοσοκομείο η επικοινωνία με ιατρό το ταχύτερο δυνατό.
Οδηγίες για την αντιμετώπιση της γαστρεντερίτιδας είναι:
Αυστηρή δίαιτα, φαρμακευτική θεραπευτική αγωγή, αναπλήρωση υγρών σύμφωνα πάντα με τις οδηγίες του ιατρού μας. Επιβάλλεται επίσης ξεκούραση μέχρι την πλήρη ανάρρωση του ασθενούς.
Το καλοκαίρι συνδέεται με ταξίδια και την επιστροφή μας στην φύση. Η επαφή με την φύση όμως εκθέτει και σε μερικούς κινδύνους για τους οποίους πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι׃ κυρίως για πιθανούς τραυματισμούς, δήγματα και επαφή με αλλεργιογόνες ουσίες.
Τα πιο συχνά δήγματα είναι από έντομα είναι από, άγρια ή κατοικίδια ζώα και από οργανισμούς της ξηράς και της θάλασσας.
Οι αντιδράσεις του σώματός μας σε αλλεργικές καταστάσεις, έχουν μεγάλο εύρος. Από ένα απλό ερύθημα με πόνο ή κνησμό και οίδημα, εως αναφυλακτοειδής αντιδράσεις και αναφυλαξία.
Συνήθως άτομα επιρρεπή σε αλλεργίες είναι υψηλού κινδύνου, διότι εμφανίζουν αλλεργίες σε περισσότερους από έναν παράγοντες.
Ήπιες αντιδράσεις αντιμετωπίζονται με αφαίρεση του αλλεργιογόνου παράγοντα (π.χ. κεντρί) με απλή πίεση περιμετρικά της πληγής και καθαρισμό της περιοχής με άφθονο νερό και κρύα επιθέματα.
Τα τσιμπήματα τσούχτρας αντιμετωπίζονται με αμμωνιούχα διαλύματα που ανακουφίζουν άμεσα από τον πόνο και το τσούξιμο.
Επί έντονου κνησμού και οιδήματος μετά από ένα τσίμπημα μπορούν να χορηγηθούν αντιισταμινικές και κορτιζονούχες αλοιφές.
Οι σοβαρές αλλεργικές αντιδράσεις με σοβαρά ή και συστηματικά συμπτώματα μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο στο νοσοκομείο, ή από εκπαιδευμένο ιατρικό προσωπικό και χρήζουν άμεσης και γρήγορης προσκόμισης του ασθενούς σε αυτά.
Ακόμα και σε αυτές τις περιπτώσεις, η χρήση άφθονου δροσερού τρεχούμενου νερού στην περιοχή τραυματισμού από δήγματα και η απομάκρυνση του παράγοντα έκλυσης της αλλεργίας μπορεί να βοηθήσει αρκετά χωρίς όμως παράλληλα να καθυστερήσει η χορήγηση των δεόντων φαρμάκων ή και η μεταφορά του πάσχοντα σε σταθμό πρώτων βοηθειών.
Άτομα με αλλεργίες και αναφυλακτικές αντιδράσεις στο παρελθόν πρέπει να φέρουν πάντα μαζί τους ανάλογη και γνωστή σε αυτούς φαρμακευτική αγωγή που να μπορεί να χορηγηθεί άμεσα σε συνεννόηση με τον θεράποντα ιατρό τους, μετά από εκπαίδευση των ιδίων και του κοντινού τους περιβάλλοντος για τη σωστή χρήση τους.
Άτομα με αλλεργίες πρέπει να γνωρίζουν τους παράγοντες στους οποίους είναι αλλεργικοί έτσι ώστε να μπορούν να προστατευτούν αποφεύγοντας τους.
Η φαρμακευτική αγωγή με αντιισταμινικά ιδιαίτερα παλαιότερης γενιάς, μπορούν να προκαλέσουν έντονη υπνηλία και θα πρέπει να αποφεύγεται σε περιπτώσεις χειρισμού βαρέων μηχανημάτων οδήγησης ή όταν απαιτείται να εργάζονται.
Η χορήγηση φαρμάκων και πρώτων βοηθειών για αλλεργικές καταστάσεις σε περίπτωση που χρειαστούν, προϋποθέτουν και καλές γνώσεις και ανάλογα ιατρικά υλικά για την αντιμετώπιση τους.
Στα πλαίσια της πρόληψης λοιπόν, πρέπει να σιγουρευόμαστε, ότι πριν από τις διακοπές μας έχουμε την φαρμακευτική μας αγωγή μαζί και τα απαραίτητα για να αντιμετωπίσουμε μικροπροβλήματα υγείας, που μπορεί να προκύψουν.
Σε περίπτωση ταξιδιού σε απομακρυσμένες ή άγνωστες περιοχές καλό θα είναι να ενημερώνουμε γνωστούς, φίλους ή συγγενείς για τον τόπο διαμονής μας και τους τρόπους επικοινωνίας αυτών με εμάς. Εμείς αντίστοιχα να ενημερωνόμαστε για σταθμούς πρώτων βοηθειών και νοσοκομείων, όπως και για πιθανούς κινδύνους της περιοχής των διακοπών μας. Επίσης να νοιαζόμαστε στις διακοπές μας και για ανήμπορα ή άρρωστα άτομα και συγγενείς μας που μένουν πίσω.
Η πρόληψη, η προετοιμασία και η ψύχραιμη αντιμετώπιση των προβλημάτων που απαιτούνται τους καλοκαιρινούς μήνες θα μας βοηθήσουν να έχουμε ευχάριστες, ξεκούραστες και αναζωογονητικές διακοπές μακριά από κινδύνους, επιπλοκές και δυσάρεστες για την υγεία μας καταστάσεις.
Κλείνοντας εύχομαι καλές διακοπές και ένα καλό και ευχάριστο καλοκαίρι σε όλους!
Ιωάννης Γ. Σταματάκης
Ιατρός
