Αν και βαρύτεροι καπνιστές οι Ελληνες καταφέρνουν να κόψουν το Κάπνισμα για πάντα. Νέα δεδομένα της αποτελεσματικότητας των θεραπευτικών παρεμβάσεων. Μία πρόσφατη ανάλυση  σε  6000 Ελληνες καπνιστές που προσήλθαν  στο Ειδικό Ιατρείο Διακοπής Καπνίσματος στη Μονάδα Νοσημάτων Θώρακος  του Πανεπιστημίου Αθηνών στο  Ευγενίδειο Θεραπευτήριο έδειξε ότι οι καπνιστές που ζήτησαν βοήθεια κάπνιζαν  2-3 πακέτα την ημέρα και ήταν βαρύτατα  εξαρτημένοι, (σύμφωνα με ειδική κλίμακα που εκτιμά την εξάρτηση στη νικοτίνη -κλίμακα fangerstrom ) περισσότερο από άλλους Ευρωπαίους καπνιστές, με βαριές καπνίστριες και τις γυναίκες.

 

Σύμφωνα με πρόσφατα  δεδομένα του Ειδικού Κέντρου Διακοπής Καπνίσματος του Πανεπιστημίου Αθηνών που λειτουργεί εδώ και 10 χρόνια με στόχο την εφαρμογή ειδικού προγράμματος για τη παροχή ιατρικής βοήθειας σε καπνιστές ,φαίνεται ότι σημαντικό κίνητρο για τη διακοπή καπνίσματος είναι σε μεγάλο ποσοστών γυναικών και νέων  ζευγαριών τα παιδιά στην οικογένεια αναγνωρίζοντας τους κινδύνους από την έκθεση στο παθητικό κάπνισμα, ενώ οι λόγοι υγείας κυρίως καθορίζουν την απόφαση στα μεγαλύτερης ηλικίας  άτομα (άνω των 50). Τα τελευταία χρόνια όλο και νεώτεροι καπνιστές αποφασίζουν την διακοπή  με κίνητρο την βελτίωση της προσωπικής τους εικόνας ,της σωματικής τους αντοχής , της  ομορφιάς τους , και φυσικά της απεξάρτησης τους  δεδομένου ότι αντιλαμβάνονται ότι πλέον είναι δύναμη και  ΄΄μαγκιά¨ , όπως λένε ,το να κόψει κάποιος το κάπνισμα παρά να καπνίζει, κάτι που πρίν 10 χρόνια δεν ίσχυε τουλάχιστον για την Ελληνική κοινωνία.

Η εξοικονόμηση χρημάτων αναφέρεται πλέον πολύ συχνότερα  ως κίνητρο του  Ελληνα  καπνιστή που   κινητοποιείται να κόψει το τσιγάρο και για λόγους οικονομίας σε μία περίοδο κρίσης. Αν σκεφθεί κανείς το μηνιαίο κόστος των τσιγάρων μπορεί να κυμαίνεται από 150 -300 Ευρώ το μήνα (1-2 πακέττα) δηλαδή 3600 Ευρώ το χρόνο και μερικές φορές ακόμη περισσότερο  (ανάλογα με πόσα τσιγάρα καπνίζει), το κόστος των θεραπευτικών παρεμβάσεων είναι στην ουσία πολύ μικρότερο  και φυσικά με ένα σημαντικό επιπλέον μόνιμο κέρδος ΥΓΕΙΑΣ και ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ζωής .

Η εμπειρία  της  λειτουργίας του Ειδικού Κέντρου Διακοπής  αποδεικνύει την μεγάλη αποτελεσματικότητα των παρεμβάσεων αυτών στη καθημερινή πρακτική και όχι μόνο στις κλινικές μελέτες. Παρά το γεγονός ότι οι Ελληνες καπνιστές καπνίζουν περισσότερο και έχουν μεγάλη εξάρτηση  η αποτελεσματικότητα των  προγραμμάτων διακοπής που εφαρμόζονται στο εξειδικευμένο τμήμα  είναι πολύ μεγάλη ξεπερνώντας πολλά αντιστοιχα κέντρα της Ευρώπης . Τα ποσοστά επιτυχίας είναι μεγάλα και κυμαίνονται από    65  έως 80 % των καπνιστών να  καταφέρνει να κόψει  το κάπνισμα κατά την διάρκεια των 3 πρώτων μηνών (οι περισσότεροι μέσα στις πρώτες  15 μέρες).

Τι καθορίζει την επιτυχία   της διακοπής του καπνίσματος ;

Το αν θα πετύχει κάποιος να κόψει το κάπνισμα   φαίνεται ότι δεν έχει σχέση με την ηλικία του, ή τον αριθμό των τσιγάρων που καπνίζει αλλά ούτε και  με την εξάρτηση του στη νικοτίνη . Παράγοντας επιτυχίας είναι η εξατομικευμένη προσέγγιση που μπορεί να γίνει σε ένα ειδικό τμήμα.  Η επιτυχία του εξαρτάται απο το κατά πόσο θα ενταχθεί σε ένα πρόγραμμα υποστήριξης , ποια θεραπεία  και  ειδική αγωγή θα ακολουθήσει , (κάτι πολύ σημαντικό  για την ατομική πορεία της επιτυχίας). Το ποια θεραπεία θα βοηθήσει και για πόσο χρόνο πρέπει να εξατομικεύεται και να  επιλέγεται από τον ειδικό ιατρό ανα περίπτωση, Στο ειδικό πρόγραμμα που εφαρμόζεται στο ειδικό κέντρο δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στην ατομική προσέγγιση και παρακολούθηση και φαίνεται ότι η σωστή εφαρμογή  της συμβουλευτική ιατρικής και της κατάλληλης ψυχολογικης  υποστήριξη είναι σημαντικές παράμετροι της επιτυχίας.

Τι μπορει να βοηθήσει τη  μακροχρόνια επιτυχία της διακοπής  ?

Ένα σημαντικό πρόβλημα στο κόψιμο του τσιγάρου είναι ότι μεγάλος αριθμός καπνιστών καταφέρνει για λίγο να κόψει το κάπνισμα αλλά το ξαναρχίζει σε σύντομο χρονικό διάστημα. Αυτό οφείλεται στο χαρακτηριστικό  της  εξάρτησης που είναι βιολογική αλλά και ψυχολογική. Τα καλά νέα είναι ότι  μέσα από τα προγράμματα  που εφαρμόζει η ομάδα των ειδικών χρειάζεται να δινονται κατάλληλες οδηγίες και να γίνεται σωστή εκπαίδευση των καπνιστών ώστε να προλάβουν  να μην ξαναρχίσουν το κάπνισμα ,κάτι που συμβαίνει συχνά αν δεν υπάρχει η κατάλληλη θεραπεία και υποστήριξη.

Σύμφωνα με την εμπειρία του Ειδικού Κέντρου Διακοπής  του Πανεπιστημίου Αθηνών φαίνεται ότι ανάλογα με τη διάρκεια της θεραπευτικής αγωγής και τη συμμόρφωση στο ειδικό  πρόγραμμα υποστήριξης  ένα μεγάλο ποσοστό καπνιστών (από 60-90 % ),  καταφέρνει να μην ξαναξεκινήσει το κάπνισμα ακόμη και ένα έτος μετά. Επίσης από τα δεδομένα του  Ειδικού  Ιατρείου φαίνεται ότι μέσα από τη μακρόχρονη παρακολούθηση των καπνιστών για 3έως 5 έτη  ένα μεγάλο ποσοστό ξεχνάει για πάντα το κάπνισμα  και αυτό οφείλεται στην εντατική αρχική παρέμβαση και τη  συνεχή υποστήριξη κατά τους πρώτους μήνες της προσπάθειας  ,όπου δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα στη προσωπική επικοινωνία με το κάθε καπνιστή.

Υπάρχουν άλλοι παράγοντες που επηρρεάζουν την επιτυχία

Η αποτυχία της προσπάθειας για το κόψιμο του τσιγάρου  σχετίζεται επίσης και με τη παρουσία καταθλιπτικών στοιχείων που φαίνεται ότι είναι αυξημένα στους καπνιστές (μέτρηση με ειδικές κλίμακες), και χρειάζονται ειδικούς χειρισμούς  που γίνονται από την ομάδα του κέντρου . Συχνός μύθος είναι ότι αν κόψει κάποιος το κάπνισμα θα έχει περισσότερο άγχος . Η εκτίμηση των  καπνιστών μέσα από το ειδικό πρόγραμμα έδειξε ότι το άγχος ήταν μεγαλύτερο στην αρχή (πριν να κόψει κανείς το τσιγάρο) ενώ βελτιώθηκε σημαντικά μετά τη διακοπή του καπνίσματος και οι καπνιστές που κατάφεραν να κόψουν το τσιγάρο είχαν καλύτερη  αίσθηση ευεξίας και διάθεσης.  Ειδικές ομάδες πληθυσμού, όπως ασθενείς με χρόνια προβλήματα υγείας και με  ιδιαίτερα χαρακτηριστικά απαιτούν ειδικό χειρισμό.  Συγκεκριμένα από το σύνολο των συμμετεχόντων στα προγράμματα του Ειδικού Κέντρου υπήρχαν αρκετοί καπνιστές με καποιο  χρόνιο νόσημα όπως καρδιολογικά η αγγειακά προβλήματα ,αναπνευστικά προβλήματα ενώ ένας σημαντικός αριθμός καπνιστών αντιμετώπιζαν κάποιο ψυχιατρικό πρόβλημα . Παρόλες όμως τις επιπλέον δυσκολίες που αντιμετωπίζουν αυτοί οι καπνιστές, συμφωνα  με την εμπειρία του Ειδικού τμήματος  κατάφεραν να παρακολουθήσουν  το πρόγραμμα και να έχουν με την θεραπεία που συστήθηκε πολύ καλά αποτελέσματα, παρόμοια με τον υπόλοιπο πληθυσμό, γεγονός που αποδεικνύει ότι τέτοιες καταστάσεις δεν πρέπει να αποτελούν τροχοπέδη για την προσπάθεια διακοπής .

 

Η ανάλυση των δεδομένων μετά 10 ετη εμπειρία του κέντρου  οδηγεί στο συμπέρασμα ότι  η προσεκτική επιλογή και η ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΣΗ της θεραπευτικής παρέμβασης  ως και η κατάλληλη προσωπική υποστήριξη του καπνιστή αποτελούν το βασικό συντελεστή  για να καταφέρει ακόμη και ένας βαρύς καπνιστής να κόψει το κάπνισμα για πάντα . Η ύπαρξη ενός προβλήματος υγείας δεν αποτελεί πλέον αναστολή για την εφαρμογή ενός θεραπευτικού προγράμματος..

 

Είναι πλέον  αναμφισβήτητο γεγονός ότι σύμφωνα με το παγκόσμιο οργανισμό Υγείας το κάπνισμα αποτελεί όχι απλά μία «συνήθεια ενός τρόπου ζωής» αλλά  ένα σημαντικό πρόβλημα κινδύνου υγείας που μπορεί να προληφθεί  και να αντιμετωπισθεί θεραπευτικά , όπως γίνεται και με άλλους παράγοντες κινδύνου  (πχ αντιμετώπιση της αυξημένης χοληστερόλης  ή της υπέρτασης).

Η προσέγγιση και  αντιμετώπιση της διακοπής του καπνίσματος αποτελεί πλέον ιατρικό θέμα και αντικείμενο ειδικής  ιατρικής  θεραπευτικής  παρεμβάσης.  Η κατάλληλη ιατρική εκπαίδευση και ενημέρωση είναι απαραίτητη.   Η ευρύτερη εφαρμογή μιας κοινωνικής πολιτικής για την προστασία από την έκθεση στο κάπνισμα θα βοηθήσει ακόμη περισσότερο στην  μακρόχρονη επιτυχία της διακοπής ,ώστε να απαλλαγεί ο καπνιστής από το τσιγάρο για πάντα.

 

 

 

Xριστίνα Γκράτζιου
Πνευμονολόγος,

Αναπληρώτρια Καθ/τρια
Διευθ/τρια  Ειδικού Κέντρου Διακοπής Καπνίσματος
Μονάδα Νοσημάτων Θώρακος Κλινική Εντατικής Θεραπείας
Ιατρική Σχολή , Παν/μιο Αθηνών,
Ευγενίδειο  Θεραπευτήριο

Συντονίστρια Ομάδας Διακοπής Καπνίσματος Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας
Πρώην Μέλος του ΔΣ της Ευρωπαικής Πνευμονολογικής Εταιρείας (ERS)
Μέλος της Επιτροπής Πρόληψης Καπνίσματος της Ευρωπαικής Πνευμονολογικής Εταιρείας
Μέλος της Ομάδας Για τις Θεραπευτικές Οδηγίες Για τη Διακοπή Καπνίσματος
ΜΕΛΟΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΩΝ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ
– Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρίας
– Ελληνικής Βρογχολογικής Εταιρίας
– European Respiratory Society (ERS)
– American Thoracic Society (ATS)
– British Thoracic Society (BTS)
– European Academy of Allergology and Clinical      
Immunology   (EAACI)

#########