Πεπραγμένα δεκαετίας, αίτια παρατηρούμενης υστέρησης, προτάσεις βελτίωσης. Συνολικά, κατά τη δεκαετία 2001 -2010 μεταμοσχεύτηκαν 1.955 ασθενείς εγγεγραμμένοι στα Εθνικά Μητρώα υποψήφιων ληπτών συμπαγών οργάνων και μυελού των οστών. Η κατανομή των μοσχευμάτων συμπαγών οργάνων έγινε με το μοριοποιημένο σύστημα κατανομής, με βάση την ιστοσυμβατότητά, τις ιατρικές ενδείξεις και προκειμένου για νεφροπαθείς

, βάσει του χρόνου από την έναρξη της θεραπείας υποκατάστασης της νεφρικής τους λειτουργίας.

 

 

ΣΥΜΠΑΓΗ ΟΡΓΑΝΑ: Μόσχευμα από πτωματικό δότη οργάνων, έλαβαν  1.598 ασθενείς. Σύμφωνα με την κατανομή τους, 1.213 έλαβαν νεφρικό μόσχευμα, 295 έλαβαν ηπατικό μόσχευμα, 75 μεταμοσχεύτηκαν με καρδιά και 12 με μόσχευμα πνευμόνων. Παράλληλα με τις πτωματικές μεταμοσχεύσεις νεφρού, κατά την προηγούμενη 10ετία, πραγματοποιήθηκαν και 634 μεταμοσχεύσεις νεφρού από ζώντα δότη, στα αρμόδια μεταμοσχευτικά κέντρα της χώρας.

 

ΑΙΜΟΠΟΙΗΤΙΚΑ ΚΥΤΤΑΡΑ: Από το 2002 έως το 2010 πραγματοποιήθηκαν 357 αλλογενείς μη συγγενικές μεταμοσχεύσεις μυελού των οστών στα 4 αρμόδια μεταμοσχευτικά κέντρα της χώρας. Τα μοσχεύματα προέρχονταν από διεθνείς δεξαμενές, στις οποίες ο Ε.Ο.Μ. έχει πρόσβαση και δυνατότητα αναζήτησης συμβατών δοτών για τους Έλληνες ασθενείς. Κατά το διάστημα αυτό ο Ε.Ο.Μ. πραγματοποίησε σχετικές αρχικές αναζητήσεις για 962 ασθενείς, από τις οποίες οι 357 ολοκληρώθηκαν με εύρεση και μεταμόσχευση συμβατών μοσχευμάτων. Η πλειονότητα των μοσχευμάτων προέρχεται από τις δεξαμενές της Γερμανίας και των ΗΠΑ. Τα μοσχεύματα αυτά μεταφέρονται από τη χώρα του δότη και μεταμοσχεύονται από τα Ελληνικά κέντρα στους Έλληνες λήπτες. Η Ελληνική δεξαμενή Εθελοντών δοτών μυελού των οστών αριθμεί 35.000 άτομα, ενώ έχει υπολογιστεί ότι με 100.000 Έλληνες εθελοντές θα βρισκόταν κατάλληλος δότης στη χώρα μας για το 80% των Ελλήνων ασθενών. Αυτό εξηγεί και το γεγονός ότι μόλις 2 Έλληνες δότες υπήρξαν συμβατοί με τους Έλληνες ασθενείς.

 

Ο ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ: Συγκρινόμενη η δραστηριότητα αυτή με των άλλων ευρωπαϊκών χωρών, φαίνεται ότι η χώρα μας υστερεί σημαντικά στις μεταμοσχεύσεις συμπαγών οργάνων. Η διαθεσιμότητα, δηλ. ο αριθμός των δοτών ανά εκατομμύριο πληθυσμού (α.ε.π.) ανήλθε το 2009 για την Ελλάδα στους 6,3 δότες, ενώ σε χώρες όπως η Ισπανία ή η Πορτογαλία σημειώνονται δείκτες πτωματικών δοτών οργάνων άνω του 30 α.ε.π.

 

ΠΟΥ ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ Η ΥΣΤΕΡΗΣΗ ; Σύμφωνα με το μοντέλο ανάπτυξης ενός μεταμοσχευτικού προγράμματος μιας χώρας, η επιτυχία εξαρτάται από θεσμικούς και κοινωνικούς παράγοντες όπως η αξιοπιστία του συστήματος Υγείας, τα Μ.Μ.Ε., η Εκκλησία κ.α. Όλοι αυτοί οι παράγοντες επηρεάζουν καθοριστικά τη βούληση των πολιτών, που συνηθίζεται να εκφράζεται μέσα από τον θεσμό της Κάρτας Δωρητή Ιστών & Οργάνων. Στη χώρα μας υπάρχει δισταγμός ως προς την έγγραφη αυτή έκφραση της πρόθεσής τους. Μόλις το 0,9% του Ελληνικού πληθυσμού κατέχει την Κάρτα Δωρητή. Σύμφωνα όμως με έρευνα του Ευροβαρόμετρου, το 43% των Ελλήνων θα ήθελε να δωρίσει τα όργανά του μετά θάνατον προς μεταμόσχευση. Όταν ο πολίτης ερωτάται αντίστοιχα για το γιατί ΔΕΝ θα δώριζε τα όργανά του μετά θάνατον, οι Έλληνες πρώτοι στη Ευρώπη με ποσοστό 45%, δίνουν ως απάντηση την έλλειψη εμπιστοσύνης στο Σύστημα, εμπεριέχοντας σε αυτό το Σύστημα Μεταμοσχεύσεων, το Σύστημα Υγείας και το Σύστημα Κοινωνικής και Διοικητικής οργάνωσης της χώρας γενικότερα.

 

Παράλληλα σημαντικό ρόλο παίζει και η υστέρηση στην αξιοποίηση των υπαρχόντων μοσχευμάτων στις Μ.Ε.Θ. Πρέπει να υποθέσει κανείς ότι τουλάχιστον ίσος αριθμός εγκεφαλικά νεκρών υπάρχει σε όλες τις χώρες της Ευρώπης. Μάλιστα το γεγονός, ότι η Ελλάδα είναι από τις πρώτες χώρες σε αριθμό τροχαίων ατυχημάτων, υποδεικνύει ότι οι δυνητικοί δότες υπάρχουν, αλλά δεν αξιοποιούνται. Τα μοσχεύματα χάνονται ή γιατί δεν διαγιγνώσκεται έγκαιρα ο εγκεφαλικός θάνατος ή διότι στις περιπτώσεις που διαγιγνώσκεται και τίθεται η δυνατότητα της Δωρεάς οργάνων , το 30% των συγγενών των εκλιπόντων αρνείται τη Δωρεά. Ταυτόχρονα ο μικρός αριθμός υποψηφίων ληπτών οργάνων στη χώρα μας, περιορίζει την καταλληλότητα των προσφερόμενων μοσχευμάτων και ως εκ τούτου την αξιοποίησής τους από τα Ελληνικά Μεταμοσχευτικά Κέντρα, με αποτέλεσμα πολλά μοσχεύματα από Έλληνες δότες να μεταμοσχεύονται σε συμβατούς λήπτες του εξωτερικού.

 

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Δ.Σ. Ε.Ο.Μ.:

  • Η κατ’ αναλογία ανάληψη της ευθύνης από κάθε κοινωνικό και θεσμικό παράγοντα. Ο Ε.Ο.Μ. οφείλει, ως εκ του ιδρυτικού του νόμου προκύπτει, να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην ευαισθητοποίηση των πολιτών, ιδιαίτερα των νέων, και στην ενεργοποίηση των επαγγελματιών υγείας, των Δήμων, των Νομαρχιών κλπ. Αυτό και πράττει.
  • Η αναγνώριση του ρόλου των Μονάδων Εντατικής Θεραπείας (Μ.Ε.Θ.) στην εντόπιση των δυνητικών δοτών. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι ο αριθμός των αναφερόμενων εγκεφαλικών εγκεφαλικών θανάτων και άρα δυνητικών δοτών ποικίλει από έτος σε έτος. Αυτό υποδεικνύει την έλλειψη σχετικών Πρωτοκόλλων λειτουργίας στις Μ.Ε.Θ., όπως αυτά προβλέπονται σε άλλα Ευρωπαϊκά συστήματα Υγείας.
  • Σε επίπεδο Μεταμοσχευτικών Κέντρων, εξέταση της αναγκαιότητας δημιουργίας Μεταμοσχευτικού Κέντρου ήπατος στην πρωτεύουσα και αυστηρή τήρηση από τα υπάρχοντα κέντρα των όρων και προϋποθέσεων λειτουργίας τους εκ μέρους των Διοικήσεων των Νοσοκομείων όπου αυτά στεγάζονται. Η μεταμόσχευση και σύμφωνα με τον νόμο, αποτελεί «επείγουσα ιατρική πράξη» και αναλόγως θα πρέπει να αντιμετωπίζεται στον προγραμματισμό των χειρουργείων και στις προτεραιότητες των Νοσοκομείων.
  • Η ανακοστολόγηση της μεταμοσχευτικής διαδικασίας τόσο για το Νοσοκομείο του δότη όσο και για το Νοσοκομείο του λήπτη αποτελεί αδήριτο ανάγκη. Η μεταμοσχευτική διαδικασία δεν θα πρέπει να δημιουργεί οικονομικά ελλείμματα σε κανέναν από τους εμπλεκόμενους φορείς και οι επαγγελματίες και θα πρέπει να αποζημιώνονται επαρκώς.
  • Οικονομική επάρκεια του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων. Η ετήσια επιχορήγηση του Ε.Ο.Μ. από το Υπουργείο Υγείας δεν καλύπτει τα λειτουργικά έξοδα του Οργανισμού. Επομένως, μετά την ανακοστολόγηση των μεταμοσχεύσεων, κρίνεται απαραίτητη η στήριξη του Ε.Ο.Μ. στο έργο του,  που είναι πρωτίστως η προώθηση της ιδέας της δωρεάς οργάνων και η βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών.
  • Εξέταση του ενδεχόμενου επέκτασης της συνεργασίας του Ε.Ο.Μ. με άλλες χώρες της Ευρώπης ή με την Eurotransplant, προκειμένου να βελτιωθούν οι δυνατότητες συμβατότητας , μέσω της ανταλλαγής των διαθέσιμων μοσχευμάτων στον Ευρωπαϊκό χώρο. Παράλληλα η συνεργασία αυτή θα διορθώσει, προς όφελος των Ελλήνων ασθενών, το ισοζύγιο μεταξύ των μοσχευμάτων, που διατίθενται σε χώρες του εξωτερικού, λόγω ελλείψεως συμβατών ληπτών στις λίστες αναμονής της χώρας μας. Είναι πραγματικότητα ότι λόγω μη ανεύρεσης συμβατού λήπτη στον Ελλαδικό χώρο, «χαρίζονται» μοσχεύματα σε χώρες της Ευρώπης, χωρίς οι Έλληνες ασθενείς να έχουν κάποιο πλεονέκτημα ανταλλαγής.

 

Συμπερασματικά ο Πρόεδρος του Ε.Ο.Μ., Καθηγητής Ι.Γ. Βλαχογιάννης, καταλήγει: «Στα 10 έτη λειτουργίας του Ε.Ο.Μ., μέσα στο υπάρχον νομικό πλαίσιο και στο υπάρχον Σύστημα Υγείας, έγιναν πολλά θετικά βήματα. Διαπιστώνεται όμως, ότι η χώρα μας υστερεί σε αριθμό μεταμοσχεύσεων, με αποτέλεσμα οι Έλληνες ασθενείς να μην αντλούν από την κοινωνία την έμπρακτη συμπαράσταση που δικαιούνται, υπό τη μορφή ενός μοσχεύματος. Η βελτίωση μπορεί να έρθει μόνο όταν οι θεσμικοί και κοινωνικοί παράγοντες στηρίξουν το έργο του Ε.Ο.Μ. και τον εμπιστευθούν. Ο Ε.Ο.Μ., με αυτό το ηθικό πλεονέκτημα θα κάνει ότι χρειάζεται για να γίνει η μεταμόσχευση προσιτή θεραπεία για όλους τους πολίτες της χώρας, που την έχουν ή θα την έχουν ανάγκη».

#########