Ο βελονισμός αποτελεί μια πανάρχαια εναλλακτική μέθοδο θεραπείας με ιστορία 2.500 χιλιάδων χρόνων η οποία αποτελεί ανασπόσπαστο κομάτι της παραδοσιακής κινέζικης ιατρικής.
Αν και στη χώρα αυτή εφαρμόζεται σαν η κύρια θεραπευτική μέθοδος για μια μεγάλη σειρά παθήσεων, στη δυτική σύχρονη ιατρική μόλις τις τελευταίες δεκαετίες έγινε αποδεκτή με συνεχώς όμως αυξανόμενο ρυθμό και με μεγάλο παγκόσμιο επιστημονικό ενδιαφέρον.
Η παραδοσιακή κινέζικη ιατρική αντιμετωπίζει το ανθρώπινο σώμα σαν ολότητα και με τη βοήθεια λεπτών βελονών οι οποίες τοποθετούνται σε καθορισμένα σημεία για κάθε μία πάθολογική κατάσταση ( τα οποία βρίσκονται κατά μήκος των μεσημβρινών) επιχειρεί να επιτύχει την ισορροπία της ενέργειας στο σώμα και την αποκατάσταση της υγείας.
Κατά την παραδοσιακή θεώρηση του βελονισμού τα ευεργητικά του αποτελέσματα επιτυγχάνονται μέσω του deqi (ντε τσι) της επίδρασης δηλαδή που έχει η τοποθέτηση της βελόνας στο συγκεκριμένο βελονιστικο σημείο στο qi (τσι) ή αλλιώς στη ζωτική ενέργεια η οποία έχει διαταραχθεί όταν υπάρχει κάποιες παθολογικής κατάστασης. Ο παραδοσιακός βελονισμός στοχεύει στην εξασφάλισης ισορροπίας και αρμονίας μεταξύ των δύο αντίθετων, αλληλοεξουδετερόμενων αλλά και αλληλοσυμπληρόμενων δυνάμεων του Yin (Γιν) και Yang(Γιανγκ) η διαταραχή των οποίων είτε αυτή είναι αύξηση είτε ελάττωση προκαλεί την ασθένεια.
Η δυτική σύγχρονη σκέψη αποδίδει τα ιδιαίτερα ευεργετικά αποτελέσματα του βελονισμού σε επιστημονικά στηριζόμενες νευροφυσιολογικές θεωρείες.
Η αλήθεια είναι ότι τα βελονιστικά σημεία είναι διασκορπισμένα στην πλεοψηφία τους σε σημεία της επιφάνειας του σώματος που στην πλειοψηφία τους είναι πολύ κοντά σε περιφερικά νεύρα και χαρακτηρίζονται από τη χαμηλή αντίσταση του δέρματος στα σημεία αυτά και το υψηλό δυναμικό ενέργειας που δημιουργείται από τον ερεθισμό τους. Τα σημεία αυτά βρίσκονται κυρίως στα άνω και κάτω άκρα αλλά και στην ραχιαία κυρίως και λιγότερο την κοιλιακή επιφάνεια του κορμού, το πρόσωπο και το αυτί.
Η επικρατούσα θεωρεία για την αποτελεσματικότητα της μεθόδου είναι ότι η εφαρμογή του βελονισμού προκαλεί την απελευθέρωση ενδογενών οπιοειδών μέσω των Αδ, και Cπροσαγωγών αισθητικών ινών και της μεταβίβασης στο κεντρικό νευρικό σύστημα των ερεθισμάτων που ασκούνται από τις βελόνες. Σε πειραματικές εργασίες βρέθηκε ότι ο βελονισμός αυξάνει τις ποσότητες της ενδορφίνης-1, βήτα ενδορφίνης, εγκεφαλίνης, σεροτονίνης και ντοπαμίνης στο πλάσμα του αίματος και τους εγκεφαλικούς ιστούς. Οι ουσίες αυτές προκαλούν αναλγησία, ενώ έχουν αντικαταθλιπτικές και ηρεμιστικές ιδιότητες και θετική επίδραση στην αποκατάσταση της νευρικής λειτουργίας. Ενισχύουν επισης την ανοσία και προκαλούν λιποδιάλυση.
Ο βελονισμός φαίνεται να έχει επίσης άμεση επίδραση στον υποθάλαμο του εγκεφάλου και το εγκεφαλικό στέλεχος. Με αυτό τον τρόπο έχει τελικά επίδραση στο συμπαθητικό σύστημα και στα αποτελέσματα της δράσης του (πχ μέσω της απελευθέρωσης κορτιζόλης).
Η μέθοδος έχει εφαρμοστεί με επιτυχία στην αντιμετώπιση του οξέος και του χρόνιου πόνου όπως σε μετεγχειρητικές καταστάσεις. Σαν αναλγητική μέθοδος έχει εφαρμοστεί επίσης σε περιπτώσεις αυχεναλγίας και οσφυαλγίας αλλά και σε διάφορες άλλες παθολογικές καταστάσεις που αφορούν το μυοσκελετικό σύστημα όπως η επικονδυλίτιδα του αγκώνα, η τενοντίτιδα του ώμου, η οστεοαρθρίτιδα των γονάτων, το σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα και η ινομυαλγία. Επίσης μπορεί να βοηθήσει ασθενείς με ημικρανία-κεφαλαγίες, νευραλγία του τριδύμου, μετεγχειρητική ναυτία, εξαρτήσεις από τσιγάρο ή αλκοόλ, στην παχυσαρκία και σε διάφορα ψυχολογικά προβλήματα όπως φοβίες ή κατάθλιψη. Ακόμη εφαρμόζεται σε ασθενείς με αναπνευστικά προβλήματα όπως βρογχικό άσθμα και σε νευρολογικές παθήσεις όπως η ημιπληγία χωρίς η χρήση του να περιορίζεται μόνο σε αυτά.
Η εφαρμογή του βελονισμού σήμερα εκτός από την τοποθέτηση των κλασσικών βελονών περιλαμβάνει την εφαρμογή βελονισμού και με τη χρήση συσκευών ηλεκτροβελονισμού ή Laser.
Hεφαρμογή του βελονισμού εμπεριέχει οποσδήποτε κάποιους κινδύνους και αν και το ποσοστό των επιπλοκών της μεθόδου είναι μικρό εντούτοις πρέπει να εφαρμόζεται μόνο από εξειδικευμένους ιατρούς που διαθέτουν εμπειρία και έχουν εκπαιδευθεί στην Βελονοθεραπεία, όπως ρητά ορίζει και ο νόμος και μόνο όταν υπάρχουν τεκμηριωμένες ενδείξεις.
Επιπλοκές που συνδέονται με το βελονισμό είναι η επιδείνωση του πόνου, η θραύση των βελονών, οι τραυματισμοί ιστών συνήθως μικρής έκτασης μέχρι δημιουργίας πνευμοθώρακα από ακατάλληλη τοποθέτηση βελονών. Με τη σωστή τεχνική και τη χρήση αποστειρωμένων βελονών μίας χρήσης σήμερα έχει ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος τοπικής μόλυνσης, εμφάνισης σηπτικής αρθρίτιδας, ενδοκαρδίτιδας ή οστεομυελίτιδας ή και μετάδοσης μολυσματικών ασθενειών όπως η ηπατίτιδα Β αν και θεωρητικά ο κίνδυνος αυτός είναι υπαρκτός.
