O προστάτης αδένας ανακαλύφθηκε τον 3ο αιώνα π.χ από τον Ηρόφιλο ,Έλληνα ιατρό που κατάγονταν από την Αλεξάνδρεια. Η ονομασία αυτή διατηρήθηκε αναλλοίωτη σε όλες τις γλώσσες του κόσμου , επί είκοσι τρεις αιώνες ,μέχρι σήμερα. Λόγω της θέσης του προΐσταται της ουροδόχου κύστεως γι αυτό και ονομάζεται προστάτης, ενώ επιτελεί πολλές βασικές λειτουργίες τόσο στο ουροποιητικό όσο και στο γεννητικό ,αναπαραγωγικό σύστημα του άντρα.
Εικόνα 1. Ανατομία των ανδρικών αναπαραγωγικών οργάνων:
1. Ουροδόχος κύστη,
2. Ηβική σύμφυση
3. Πέος
4. Σηραγγώδες σώμα
5. Βάλανος
6. Πόσθη
7. Έξω στόμιο ουρήθρας
8. Σπερματοδόχος κύστη
9. Προστάτης αδένας
10. Αδένας του Cowper
11. Σπερματικός πόρος
12. Επιδιδυμίδα
13. Όρχις
14.Όσχεο
Η ουρήθρα διελαύνει τον προστάτη (προστατική ουρήθρα) ενώ στη μεσότητα περίπου αυτής εκβάλλει το σπερματικό λοφίδιο εικ.1. Εξωτερικά ολόκληρος ο αδένας καλύπτεται από λεπτή κάψα ινώδους συνδετικού ιστού που ονομάζεται ανατομική ή χειρουργική κάψα. Η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη αφορά την πλειονότητα των ανδρών που ξεπερνούν την ηλικία των 50 χρόνων ενώ μπορεί να παρουσιασθεί και σε μικρότερες ηλικίες. Έτσι ,λοιπόν, από την ηλικία των 40-50 ετών αρχίζει ο προστάτης αδένας και διογκώνεται κάτω από την επίδραση μίας ορμόνης (της λεγόμενης ανδρικής ορμόνης ) της τεστοστερόνης. Ήδη στην ηλικία των 50 ετών οι μισοί άνδρες παρουσιάζουν υπερτροφικό προστάτη ενώ στην ηλικία των 80 ετών σχεδόν στο 100%.
Συμπτώματα
H διόγκωση του προστάτη γίνεται σταδιακά και προοδευτικά, γι’ αυτόν το λόγο και τα συμπτώματα μπορεί να μην είναι τόσο έντονα. Λόγω ,λοιπόν, της θέσης του οργάνου ,είναι λογικό να προκαλεί και ανάλογα συμπτώματα από τη στιγμή που παρουσιάζεται η διόγκωση αυτή.Όταν ο άνδρας επιθυμεί να ουρήσει ο προστάτης παρεκτοπίζεται με σκοπό φυσικά την ελεύθερη ούρηση. Όπως γίνεται αντιληπτό αρχίζει να υπάρχει δυσκολία στην ούρηση (δυσουρία) κι αυτό διότι ο διογκωμένος προστάτης εμποδίζει, λόγω των διαστάσεών του ,την ελεύθερη ούρηση προς τα έξω, αφού βρίσκεται ακριβώς μπροστά από την ουροδόχο κύστη.
Το γεγονός αυτό έχει ως αποτέλεσμα εμφανισθούν και πολλά άλλα συμπτώματα όπως είναι η συχνουρία, η νυκτουρία, ο πόνος, η μείωση της ακτίνας ούρησης ή ακόμα και η διακοπτόμενη ροή των ούρων. Επίσης η αίσθηση πως η κύστη δεν είναι ποτέ πλήρως άδεια ακόμη και μετά την ούρηση, η ακράτεια, η επιτακτικότητα (το ξαφνικό αίσθημα για επείγουσα ούρηση), η δυσκολία στην εκκίνηση της ούρησης ή ακόμη και η επίσχεση (διακοπή της ροής των ούρων).
Διάγνωση
Οι κυριότερες εξετάσεις ελέγχου της υπερπλασίας του προστάτη είναι κατά βάση τρείς: η δακτυλική εξέταση ,η μέτρηση της ροής των ούρων και το υπερηχογράφημα του προστάτη. Η δακτυλική δια του ορθού εξέταση αποτελεί μία σοβαρή ,απλή και σύντομη εξέταση που σκοπό έχει να εκτιμήσει τον όγκο, το μέγεθος του προστάτη και να αποκαλύψει τυχόν ανωμαλίες στο περίγραμμα, την υφή καθώς και την ύπαρξη ύποπτων περιοχών για κακοήθεια. Η μέτρηση της ροής των ούρων προσδιορίζεται με την ουρομετρία. Η ουρομετρία ,η οποία αποτελεί μία πιο ειδική εξέταση ,προσδιορίζει την κατάσταση της ούρησης. Έτσι, λοιπόν ,ο ασθενής ουρεί σε ένα ειδικό μηχάνημα ,το ουρόμετρο, το οποίο και υπολογίζει με πόση δύναμη εξέρχονται τα ούρα σε σχέση με το χρόνο και την ποσότητα. Έτσι δίνεται η δυνατότητα προσδιορισμού αν και κατά πόσο υφίσταται πρόβλημα στην ούρηση οφειλόμενη στον προστάτη αδένα.
Η υπερηχοτομογραφία (υπέρηχος) περιλαμβάνει την εξέταση των νεφρών ,του προστάτη αδένα και της ουροδόχου κύστεως πριν και μετά την ούρηση εικ.2 .
Εικόνα 2.
Προσδιορίζει ,λοιπόν, με ακρίβεια το μέγεθος του αδένα καθώς και τη σχέση του με την ουροδόχο κύστη ,όπως την ύπαρξη ή όχι υπολειπόμενου ούρων (κατακράτηση) ,ενώ τέλος απεικονίζει και την κατάσταση των νεφρών.
Θεραπεία
Η θεραπεία στην υπερπλασία του προστάτη είναι φαρμακευτική ή χειρουργική.
Η φαρμακευτική θεραπεία εφαρμόζεται στις περιπτώσεις με ήπια συνήθως ενοχλήματα, κυρίως συχνουρίας, επιτακτικής ούρησης και ήπιας δυσουρίας .Επίσης εφαρμόζεται σε ασθενείς με βαρύτερα ενοχλήματα που δε θέλουν ή δεν μπορούν, για άλλους λόγους να χειρουργηθούν ή θέλουν να αναβάλλουν για κάποιο χρονικό διάστημα την εγχείρηση. Η χορήγηση του σκευάσματος είναι καθημερινή ενώ τα αποτελέσματα , ανάλογα την κάθε περίπτωση ,διαφαίνονται συνήθως μετά από έξι μήνες και η χορήγηση θα πρέπει να είναι συνεχής και χρόνια.
Η χειρουργική θεραπεία εφαρμόζεται στους ασθενείς με έντονα υποκειμενικά ενοχλήματα ή με ηπιότερα, αλλά ενοχλητικά ,καθώς επίσης και στις περιπτώσεις εκείνες που ο όγκος του αδένα δε θα επέτρεπε ικανοποιητικά αναμενόμενα φαρμακευτικά αποτελέσματα. Επίσης η επέμβαση εφαρμόζεται και στις περιπτώσεις εκείνες που δεν υποχωρούν τα συμπτώματα με τη φαρμακευτική θεραπεία καθώς και σε άνδρες με αντικειμενικά ευρήματα όπως συχνές υποτροπές ουρολοιμώξεων, υπολειπόμενο ούρων, λιθίαση της κύστης, επιπτώσεις στη μορφολογία και τη λειτουργία του μέσου και ανώτερου ουροποιητικού. Η χειρουργική θεραπεία απαλλάσσει οριστικά από το αποφρακτικό αίτιο και κατ’ επέκταση από τα συμπτώματα.
Χειρουργική αντιμετώπιση
Η χειρουργική θεραπεία χωρίζεται σε δύο τρόπους παρέμβασης ανάλογα τη διαδικασία προσέγγισης του οργάνου. Έτσι, λοιπόν, αναφέρεται η ανοικτή προστατεκτομή, με οπισθοηβική (Millin) ή διακυστική προσπέλαση και η διουρηθρική προστατεκτομή , με διουρηθρική τμηματική αφαίρεση του προστάτη υπό τη χορήγηση ηλεκτρισμού ή με διουρηθρική εξάχνωση του προστάτη μέσω θερμικής καταστροφής υπό τη χορήγηση ηλεκτρισμού ή με τη χρήση της ακτίνας Laser.
Laser προστατεκτομή
Πέρα από τη θεραπεία με χειρουργική αποκατάσταση και τη διουρηθρική προστατεκτομή, οι πιο πολυσυζητημένες τεχνικές εφαρμογές στον προστάτη είναι αυτές με τη χρήση laser και έχουν εμφανιστεί στην ουρολογία τα τελευταία 10 χρόνια, αρχής γενομένης της τεχνικής VLAP με τη συμμετοχή των YAG. Μια παρόμοια τεχνική που ονομάζεται «φωτοεπιλεκτική εξάτμιση» με τη χρήση του PVP ή των GreenLight λέιζερ εικ.3 έχει εμφανιστεί πολύ πρόσφατα και έχει εξαιρετικά αποτελέσματα.
Εικόνα 3.
Η τεχνική έχει εφαρμοστεί σε περισσότερους από 400.000 ασθενείς παγκοσμίως με εξαιρετικά αποτελέσματα. Ωστόσο, ο ουρολόγος είναι εκείνος που κατόπιν εξέτασης θα συστήσει τη σωστότερη επιλογή αντιμετώπισης.
Η επέμβαση διενεργείται διουρηθρικά και η φωτεινή δέσμη laser (spot) κατευθύνεται με τη μέγιστη ακρίβεια στον προστάτη προκαλώντας θερμική καταστροφή και εξάχνωση του αδένα. Στόχος της θεραπείας είναι να προκαλέσει ιστική αφαίρεση με την τεχνική της συρρίκνωσης-εξάχνωσης του προστάτη κι έτσι ο άντρας να ανακουφιστεί οριστικά από τα συμπτώματα.
Οι διαδικασίες αυτές πραγματοποιούνται συνήθως με ραχιαία αναισθησία και ο ασθενής επιστρέφει στο σπίτι του ακόμα και την ίδια ημέρα, ενώ μπορεί να επανέλθει στις δραστηριότητές του τις επόμενες ημέρες. Η μέθοδος είναι αναίμακτη, χωρίς δηλαδή απώλεια αίματος, ενώ τα αποτελέσματα βελτίωσης είναι άμεσα. Συνήθως μετά την επέμβαση τοποθετείται καθετήρας για λίγες μόνο ώρες, ενώ ο ασθενής κινητοποιείται άμεσα.
Θάνος Δ. Πέτρος
Χειρουργός Ουρολόγος Ανδρολόγος
Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Α.Π.Θ
