Ο καρκίνος του προστάτη αποτελεί ένα πολύ σοβαρό ιατρικό πρόβλημα από τη στιγμή που τουλάχιστον 2,6 εκατομμύρια ασθενείς με καρκίνο του προστάτη διαγιγνώσκονται κάθε χρόνο στην Ευρώπη. Είναι ο πιο συχνός καρκίνος στον άνδρα, βρίσκεται στην ίδια συχνότητα με τον καρκίνο του μαστού στις γυναίκες και αποτελεί μία μορφή καρκίνου που αναπτύσσεται στον προστάτη, έναν αδένα του ανδρικού αναπαραγωγικού συστήματος.
Οι περισσότερες μορφές του αναπτύσσονται αργά, παρά ταύτα υπάρχουν και περιπτώσεις πιο επιθετικών καρκίνων του προστάτη. Τα καρκινικά κύτταρα του αδένα μεθίστανται και σε άλλες περιοχές του σώματος, ιδιαίτερα σε εκείνες των οστών και των λεμφαδένων ενώ μπορεί να προκαλέσει πόνο, δυσκολία στην ούρηση, προβλήματα κατά τη σεξουαλική επαφή ή και στυτική δυσλειτουργία συνήθως όμως σε προχωρημένα στάδια.
Πρόληψη και διατροφή
Υπάρχει σημαντική σχέση ανάμεσα στον τρόπο ζωής και διατροφής με την πρόληψη του καρκίνου. Πρόσφατες μελέτες δείχνουν πως η διατροφή παίζει σημαντικό ρόλο στην πρόληψη, ανάπτυξη ή και εξέλιξη του καρκίνου του προστάτη. Τα χαμηλότερα ποσοστά καρκίνου του προστάτη διαπιστώθηκαν στην Ασία ενώ τα υψηλότερα στις ΗΠΑ, Δυτ. Ευρώπη και Αυστραλία. Επίσης οι στατιστικές μελέτες έδειξαν πως η δεύτερη γενιά μεταναστών από την Ιαπωνία στην Αμερική έχει τουλάχιστον 9 φορές περισσότερες πιθανότητες ανάπτυξης καρκίνου του προστάτη (Shimizwetal, Urology, 1991).Οι διαφορές στις διατροφικές συνήθειες αλλά και στον τρόπο ζωής μεταξύ των γεωγραφικών αυτών περιοχών δείχνουν τη μεγάλη συσχέτιση καρκίνου του προστάτη και μεγάλης καταναλώσεως λίπους, κόκκινου κρέατος και γαλακτοκομικών.
Η κατανάλωση ψαριών φαίνεται να μειώνει τους θανάτους από τον καρκίνο του προστάτη όχι όμως και τη μείωση της εμφάνισής του, ενώ τα ωμέγα 3 λιπαρά οξέα δεν μπορούν να αποτρέψουν τον καρκίνο του προστάτη. Όσον αφορά τα συμπληρώματα βιταμινών δεν υπάρχουν ενδείξεις πως επηρεάζουν την επικινδυνότητα αναπτύξεως του καρκίνου.
Τα ωμέγα 6 λιπαρά οξέα που περιέχονται στην ολική κατανάλωση λίπους θεωρούνται πιο σημαντικά όσον αφορά την ανάπτυξη του καρκίνου του προστάτη όπως είναι το λινολενικό οξύ που βρίσκεται στο γάλα και το κρέας, ενώ οι μελέτες δείχνουν τη θετική συσχέτιση του λινολενικού οξέος, σε πειράματα που έχουν διενεργηθεί, με την απελευθέρωση της νευροτενσίνης, ένα πεπτίδιο το οποίο προάγει την καρκινογένεση.
Το σελήνιο επίσης ως ιχνοστοιχείο, μη μεταλλικό, αποτελεί σημαντικό συστατικό των αντιοξειδωτικών ενζύμων. Επιδρά ενισχύωντας τη δράση της υπεροξειδάσης, της γλουταθειόνης καθώς και της λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος. Προκαλεί εκτροπή του μεταβολισμού των καρκινικών κυττάρων με την αναστολή της G1 φάσεως του κυτταρικού κύκλου. Η πιο ενδιαφέρουσα επιδημιολογική εργασία διενεργήθηκε από τον Clark, (Br J Urol, 1998), όπου σε μια ομάδα 1.312 ασθενών που έλαβε σελήνιο διαπιστώθηκε πως η νοσηρότητα από καρκίνο του προστάτη μειώθηκε κατά τα 2/3.
Η λυκοπένη βρίσκεται κατά κύριο λόγο στην τομάτα η οποία και αναστέλλει τον πολλαπλασιασμό των καρκινικών κυττάρων, (Levg J, Nutr. Cancer, 1995), επιδρώντας στον παθογεννετικό μηχανισμό των καρκινικών κυττάρων. (Sigounasetal. Nutr. Cancer, 1997).Πρέπει, λοιπόν, να επισημανθεί η ευεργετική επίδραση της αυξημένης πρόσληψης της λυκοπένης, του σεληνίου, της βιταμίνης Ε και των αντιοξειδωτικών σε αντίθεση με την αρνητική επίδραση του κρέατος και των γαλακτοκομικών. Επίσης μελέτες που έγιναν σε πειραματόζωα έδειξαν ότι η περιορισμένη πρόσληψη θερμίδων μείωσε σε ποσοστό έως και 40% την επίπτωση της ανάπτυξης του καρκίνου σε αυτά. (Albanes D. Total cal. Body weight and tumor incidence in mice.CancerRes. 1987)
Τέλος η Αμερικάνικη καθώς και η Καναδική ένωση διαιτολόγων διαπίστωσε τη μειωμένη συχνότητα εμφάνισης του καρκίνου του προστάτη στους χορτοφάγους.
Πρόληψη και διάγνωση
Η εξέταση στον ειδικό Ουρολόγο τουλάχιστον μία φορά τον χρόνο στην ηλικία των 50 και άνω θεωρείται απαραίτητη. Ο συνδυασμός της δακτυλικής δια του ορθού εκτίμησης (DRE) και του ειδικού προστατικού αντιγόνου (PSA) στον ορό αποτελούν εξέταση πρώτης γραμμής. ToPSA είναι μια πρωτεΐνη που παράγεται από τα κύτταρα του προστάτη αδένα ενώ μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ανίχνευση της νόσου, γι αυτό και μερικές φορές καλείται ως ένας βιολογικός δείκτης .
Θα πρέπει να σημειωθεί πως το PSA είναι μία τιμή ενδεικτική και όχι αποδεικτική.
Η διάγνωση στηρίζεται στο ιστορικό, την κλινική εικόνα και στα εργαστηριακά ευρήματα.Ο προσδιορισμός του PSA στο αίμα βοηθάει στην έγκαιρη διάγνωση του καρκινώματος ενώ κάθε ασθενής με αυξημένη τιμή PSA ή με δακτυλική εξέταση ύποπτη για καρκίνωμα, πρέπει να υποβάλλεται σε βιοψία του προστάτη, που γίνεται διορθικά μέσω της ειδικής κεφαλής των υπερήχων.
Ποιες είναι οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται για την διάγνωση;
Η διαγνωστική διαδικασία που χρησιμοποιείται για την αξιολόγηση της προστατικής νόσου είναι:
Μέτρηση PSA ορού
Δακτυλική εξέταση (DRE)
Έγχρωμο Doppler (πιο σωστό) ήδιορθικός υπέρηχος (TRUS) εικ.1
Βιοψία προστάτη
Εικόνα 1.
Η θεραπεία στον καρκίνο του προστάτη
Η θεραπεία που εφαρμόζεται στον καρκίνο του προστάτη μπορεί να είναι χειρουργική ή μη επεμβατική όπως είναι η ακτινοθεραπεία συμπεριλαμβανομένης και της βραχυθεραπείας (βραχυθεραπεία του προστάτη). Στις μη επεμβατικές θεραπείες υπάγεται και η εξωτερική ακτινοβολία, υψηλής έντασης που επικεντρώνεται στον προστάτη αδένα με τη χρήση των υπερήχων (HIFU). Επίσης μπορεί να εφαρμοσθεί χημειοθεραπεία, χημειοθεραπευτικά φαρμακευτικά σκευάσματα από το στόμα, η κρυοχειρουργική, ορμονικού τύπου θεραπείες ή και διάφοροι συνδυασμοί των προαναφερθέντων.Κατά τη χειρουργική οι τρόποι προσέγγισης του οργάνου μπορεί να είναι λαπαροσκοπικά, ρομποτικά, υπερηβικά ή περινεϊκά. Και στις τέσσερις τεχνικές στόχος είναι η αφαίρεση του προστάτη αδένα μετά των στοιχείων του, δηλαδή μαζί με τους εκσπερματιστικούς πόρους τις σπερματοδόχες κύστεις και λυκήθους. Στις περισσότερες των περιπτώσεων διενεργείται και αφαίρεση των επιχώριων λεμφογαγγλίων, που βρίσκονται στο θυροειδή βόθρο.
Η ριζική προστατεκτομή με τη σύγχρονη διατήρηση του αγγειονευρώδους δεματίου
NerveSparingRadicalProstatectomy
ΟπρώτοςπουεφήρμοσετηντεχνικήαυτήείναιοενζωήΚαθηγητής Dr. Patrick Walsh (University Distinguished Service Professor of Urology, Johns Hopkins Medical Institutions).Μέχρι το 1981 υπήρχε η πεποίθηση πως τα νεύρα που κατευθύνονται προς το πέος εισέρχονται και διελαύνουν τον προστάτη. Σε μία συζήτηση που είχε τότε ο Dr.Walsh με τον Dr.PeterDonker, Καθηγητή Νευρο-ουρολογίας, διαπιστώθηκε πως τα νεύρα αυτά φέρονται εξωτερικά της κάψας του προστάτη αδένα. Με βάση αυτήν την παρατήρηση ο Walsh προσπάθησε και τελικά εφήρμοσε το 1982 το διαχωρισμό αυτών των νεύρων αλλά και αγγείων στον πρώτο ασθενή BobHastings, ο οποίος ήταν τότε 52 χρονών. Η τεχνική αυτή ονομάζεται ριζική προστατεκτομή με τη σύγχρονη διατήρηση του αγγειονευρώδους δεματίου (NerveSparingRadicalProstatectomy). Αφαιρείται ο προστάτης αδένας μετά των στοιχείων του ενώ η τεχνική αυτή, η οποία εφαρμόζεται πλέον από το 1982, προσφέρει στον άνδρα τη διατήρηση της στύσης του και κατ΄ επέκταση μία φυσιολογική σεξουαλική ζωή.
Θάνος Δ. Πέτρος
Χειρουργός Ουρολόγος Ανδρολόγος
