Το νόσημα περιγράφτηκε από τον Ιπποκράτη, ο οποίος και το ονομάτισε κνίδωση γιατί παρατήρησε ότι η αρχαία κνίδα (η σημερινή τσουκνίδα) όταν ερχόταν σε επαφή με το δέρμα των ανθρώπων προκαλούσε σε αυτό, εξανθήματα ίδια με αυτά που προκαλούσε το νόσημα. Οι Λατίνοι στηριζόμενοι στην παρατήρηση του Ιπποκράτη έδωσαν αντίστοιχο όνομα στην νόσο και την ονομάτισαν urticaria(από τη λέξη urtica που είναι η μετάφραση της τσουκνίδας στα λατινικά)

Πως μπορούμε να καταλάβουμε  αν έχουμε ή όχι ; Περνάει κάτι από το χέρι μας ώστε να μην εμφανιστεί;

Η κνίδωση είναι ένα νόσημα που χαρακτηρίζεται από έντονο κνησμό, ο οποίος εμφανίζεται αυτόματα χωρίς να πυροδοτείται από κάποιο εξωτερικό ερέθισμα  και συνοδεύεται από εξάνθημα που μπορεί να εμφανιστεί οπουδήποτε στο σώμα και ονομάζεται πομφός. Ο κόσμος χαρακτηριστικά, όταν αναφέρεται στο εξάνθημα της κνίδωσης, δηλαδή στον πομφό, χρησιμοποιεί τους όρους καντήλες ή πετάλες.

Ο πομφός μοιάζει με μεγάλα τσιμπήματα εντόμων. Διαρκεί έως και 48 ώρες και είναι το πιο συχνό σύμπτωμα της κνίδωσης. Μία άλλη μορφή εξανθήματος που εμφανίζεται πιο σπάνια, σαν σύμπτωμα της κνίδωσης, είναι το αγγειοίδημα.

Το αγγειοοίδημα εντοπίζεται σε σημεία όπου το δέρμα είναι πολύ μαλακό , όπως στα βλέφαρα, τα χείλη και τα γεννητικά όργανα. Το αγγειοοίδημα λοιπόν, είναι ένα έντονο πρήξιμο, το οποίο εντοπίζεται στα προαναφερόμενα σημεία και συνοδεύεται από έντονο κάψιμο ή πόνο της προσβεβλημένης περιοχής και κρατάει από λίγες μέχρι 72 ώρες.

Αγνώστου προέλευσης «επισκέπτης»;

Φυσικά και δεν μπορούμε να προστατευτούμε από την κνίδωση γιατί απλούστατα είτε δεν γνωρίζουμε την αιτία της είτε δεν μπορούμε να προβλέψουμε το πότε θα έρθουμε σε επαφή με την αιτία που θα την προκαλέσει.

Μορφές Κνίδωσης

Ανάλογα με την διάρκεια των συμπτωμάτων έχουμε 2 μορφές κνίδωσης. Την Οξεία κνίδωση, που κρατάει μέχρι 6 εβδομάδες και την Χρόνια που κρατάει πάνω από 6 εβδομάδες και η διάρκεια της μπορεί να φτάσει μέχρι και 6 χρόνια.

Και οι 2 μορφές χαρακτηρίζονται από τα ίδια συμπτώματα δηλαδή τον έντονο κνησμό, τους πομφούς και το αγγειοοίδημα.  Έχει υπολογιστεί ότι πάνω από το 50% των ανθρώπων θα εμφανίσουν κνίδωση σε κάποια στιγμή της ζωής τους.

Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων αυτών έχουμε να κάνουμε με την οξεία μορφή της νόσου η οποία κρατάει λίγο χρονικό διάστημα και υποχωρεί εύκολα με την βοήθεια των αντιισταμινικών.

Σε ένα πολύ μικρό ποσοστό των ανθρώπων, λιγότερο από 1%, η νόσος λαμβάνει την χρόνια μορφή της και ονομάζεται χρόνια αυθόρμητη κνίδωση. Στην μορφή αυτή της νόσου, σε ποσοστό 70% συνήθως δεν βρίσκουμε αίτια ενώ σε ποσοστό 30%, στη Χρόνια αυθόρμητη κνίδωση μπορούν να βρεθούν αίτια.

Τα πιο συχνά αίτια είναι τρόφιμα όπως οστρακοειδή, θαλασσινά, μαλάκια, ξηροί καρποί, καρυκεύματα, γαλακτοκομικά και προϊόντα μαναβικής που έχουν σπόρους, όπως μπάμιες, μελιτζάνες, ντομάτες, πιπεριές.

Επίσης συχνή αιτία κνίδωσης είναι οι τροφές που περιέχουν συντηρητικά δηλαδή τροφές  που είναι τυποποιημένες και  συσκευασμένες, όπως αυτές που αγοράζουμε στο περίπτερο ή στα σούπερ-μάρκετ.

Τα φάρμακα επίσης είναι μια πολύ συχνή αιτία κνίδωσης, όπως η ασπιρίνη, τα αντιρευματικά, τα αντιφλεγμονώδη, τα αντιβιοτικά (κυρίως τα παράγωγα της πενικιλίνης) και κάποιες κατηγορίες αντιυπερτασικών.

Τα τσιμπήματα εντόμων επίσης, όπως η σφήκα και η μέλισσα, μπορεί να κινητοποιήσουν τον μηχανισμό της νόσου και σε σπάνιες περιπτώσεις αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αλλεργικό σοκ, κατάσταση που θεωρείται ιδιαίτερα επικίνδυνη.

Λοιμώξεις από βακτήρια, ιούς, μύκητες και παράσιτα μπορεί επίσης να προκαλέσουν την νόσο και κάποιες λίγες φορές η κνίδωση μπορεί να είναι σύμπτωμα κάποιου άλλου σοβαρού νοσήματος, όπως ρευματοπάθειες, αγγειιτίδες, θυρεοειδοπάθειες, κακοήθειες κλπ. 

Η πρώτη αντιμετώπιση της νόσου, γίνεται συνήθως με τα γνωστά σε όλους μας, αντιισταμινικά. Σήμερα, συνιστούμε τα αντιισταμινικά 2ης γενιάς, τα οποία σε σχέση με αυτά της 1ης γενιάς, που τα δίναμε πριν 10 χρόνια, είναι πολύ καλά ανεκτά από τον οργανισμό, γιατί δεν προκαλούν υπνηλία, ζάλη, καταστολή, ανησυχία(παρενέργειες που ήταν πολύ συχνές στα αντιισταμινικά 1ης γενιάς).

Συνήθως ξεκινάμε με την χαμηλή δόση του φαρμάκου και εάν τα συμπτώματα δεν υποχωρήσουν, τότε μπορεί να αυξήσουμε την ημερησία δόση, έως και να την τεραπλασιάσουμε. Δυστυχώς όμως, ακόμη και σε πολύ υψηλές δόσεις αντιισταμινικών, οι ασθενείς δεν ανταποκρίνονται πάντα.

Έχει υπολογιστεί ότι 1 στους 2 ασθενείς με κνίδωση εξακολουθεί να έχει συμπτώματα ακόμη και σε υπερδοσολογία  αντιισταμινικών.

Στις περιπτώσεις αυτές ευτυχώς τα τελευταία χρόνια, η θεραπευτική φαρέτρα των δερματολόγων, έχει εμπλουτιστεί με πολύ σύγχρονα φάρμακα που ανήκουν στην κατηγορία  των βιολογικών παραγόντων και που χορηγούνται στον ασθενή σε ενέσιμη μορφή.

Τα φάρμακα αυτά είναι πολύ φιλικά προς τους ασθενείς, έχουν εξαιρετικό προφίλ ασφάλειας και είναι αποτελεσματικά σε τέτοιο βαθμό, που στο 80% των ασθενών, μπορούν  να ελέγξουν απόλυτα τα συμπτώματα της νόσου ακόμα και στο πρώτο 2μηνο. Είναι εντυπωσιακό, ότι το 50% των ασθενών με χρόνια κνίδωση ανταποκρίνεται πλήρως στις θεραπείες αυτές, ακόμα και από την πρώτη ένεση.

Συμπερασματικά, μπορούμε να πούμε ότι η χρόνια αυθόρμητη κνίδωση είναι μια έντονη και δυσάρεστη και ψυχοφθόρα δερματολογική πάθηση που μπορεί να έχει σοβαρό αντίκτυπο στην ποιότητα ζωής των ασθενών. Μπορεί να επηρεάσει, λόγω των έντονων ενοχλημάτων της, την καθημερινότητα των ασθενών προκαλώντας τους κατάθλιψη, άγχος, κοινωνική απομόνωση και έντονη συναισθηματική διαταραχή.

Οι δερματολόγοι σήμερα, μπορούμε να πούμε ότι είμαστε πάρα πολύ ικανοποιημένοι, γιατί με τα σύγχρονα και ασφαλή φάρμακα που προαναφέραμε, μπορούμε να απαλλάξουμε τους ασθενείς μας από τα δυσάρεστα συμπτώματα της νόσου και έτσι να βελτιώσουμε σημαντικά την ποιότητα της ζωής και την καθημερινότητά τους.

 

Ιωάννης Μπάρκης

Διδάκτωρ  Δερματολογίας  – Αφροδισιολογίας  Πανεπιστημίου Αθηνών &

Γενικός Γραμματέας  της  Ελληνικής  Δερματολογικής   και  Αφροδισιολογικής  εταιρείας (Ε.Δ.Α.Ε)

 

 

 

#########