Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα στοιχεία του Οργανισμού για την Οικονομική Συνεργασία και Ανάπτυξη (Ο.Ο.Σ.Α.), η θνησιμότητα από καρκίνο παραμένει γενικά χαμηλότερη απ’ ότι στις αναπτυγμένες χώρες της Δυτικής και Κεντρικής Ευρώπης, του Καναδά και της Ν. Ζηλανδίας (OECD 2007).
Σήμερα, γνωρίζουμε ότι στην Ευρώπη:
1στους 3 θα διαγνωστεί με καρκίνο κάποια στιγμή στη ζωή του
1στους 4 που νοσεί θα καταλήξει

κάθε μέρα 7.900 άνθρωποι μαθαίνουν ότι πάσχουν από καρκίνο
κάθε μέρα 4.700 άνθρωποι θα καταλήξουν από καρκίνο

Ο Καρκίνος του Πνεύμονα (ΚΠ)
Είναι η 2η συχνότερη μορφή καρκίνου και η 1η σε θνησιμότητα και για τα δύο φύλα.
Συγκεκριμένα για τους άνδρες άνω των 40 ετών o ΚΠ αποτελεί τη συχνότερη αιτία θανάτου και ξεπέρασε τον καρκίνο μαστού ως κυρίαρχη αιτία θανάτου από καρκίνο στις γυναίκες το 1987. Αποτελεί την κυρίαρχη αιτία θανάτου στις γυναίκες >60 ετών. Η πιθανότητα για έναν άνδρα να αναπτύξει ΚΠ είναι 1:13 και για μία γυναίκα 1:17 ανεξαρτήτως καπνίσματος.


Η επίπτωση του ΚΠ σε άνδρες που διαμένουν σε μεγάλες πόλεις είναι 2-3 φορές μεγαλύτερη συγκριτικά με αυτούς που ζουν στην ύπαιθρο. Υπάρχει επίσης αντίστροφη σχέση στο κοινωνικοοικονομικό επίπεδο και στην επίπτωση του ΚΠ.

Η παροχή υψηλής ποιότητας υπηρεσιών υγείας σε όλα τα επίπεδα πληθυσμού, που περιλαμβάνει μέτρα πρόληψης, έγκαιρη διάγνωση, αποτελεσματικά μέτρα θεραπείας θα μπορούσαν να μειώσουν την επίπτωση καθώς και την θνησιμότητα του ΚΠ.

Η νόσος συνδέεται αιτιολογικά κατά κύριο λόγο με το κάπνισμα. Καπνιστές που συνηθίζουν να καπνίζουν 1 πακέτο ημερησίως έχουν 30 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να νοσήσουν από ΚΠ. Επίσης, σε διαφορετικό βαθμό έχουν ενοχοποιηθεί η κληρονομικότητα, η ατμοσφαιρική ρύπανση, η κοινωνικοοικονομική κατάσταση, η επαγγελματική έκθεση σε διάφορους παράγοντες (αμίαντο, ραδόνιο, ακτινοβολία).

Οι τύποι ΚΠ είναι δύο ο Μικροκυτταρικός Καρκίνος Πνεύμονα (ΜΚΠ) και ο Μη-Μικροκυτταρικός Καρκίνος Πνεύμονα (ΜΜΚΠ). Ο ΜΜΚΠ που αποτελεί και το 85% των περιπτώσεων περιλαμβάνει 3 ιστολογικούς τύπους τον πλακώδη, το αδενοκαρκίνωμα και το μεγαλοκυτταρικό.

Οι κλινικές εκδηλώσεις μπορεί να περιλαμβάνουν γενικά συμπτώματα όπως καταβολή και απώλεια βάρους ή ειδικότερα συμπτώματα όπως επίμονο βήχα, δύσπνοια, θωρακικό άλγος ή αιμόπτυση. Αυτό που μπορεί να εμφανιστεί πρώιμα και να υποεκτιμηθεί από τους ίδιους τους ασθενείς είναι ο επίμονος βήχας που τον αξιολογούν ως «βήχα του καπνιστή». Τελικά πολλές φορές η διάγνωση του ΚΠ αποτελεί τυχαίο ακτινολογικό εύρημα ή αποτέλεσμα ελέγχου για πνευμονική λοίμωξη.


Βασικές αρχές για την αντιμετώπιση του ΚΠ

Ο ΜΚΠ είναι πολύ επιθετικός, δεν αντιμετωπίζεται χειρουργικά, ανταποκρίνεται πολύ γρήγορα όμως στην ακτινοθεραπεία ή/και στη χημειοθεραπεία.Χειρουργικά αντιμετωπίζονται τα πρωιμότερα στάδια του ΜΜΚΠ, ενώ η ακτινοθεραπεία και η χημειοθεραπεία χρησιμοποιούνται είτε συμπληρωματικά στη χειρουργική θεραπεία είτε ως θεραπεία εκλογής για την αντιμετώπιση του προχωρημένου και του μεταστατικού ΚΠ.

Παρ’ όλα αυτά η πρόγνωση παραμένει δυσμενής σε μεγάλο ποσοστό γι’ αυτό και κρίνεται επιτακτική η ανάγκη ανεύρεσης νέων αποτελεσματικότερων θεραπειών. Η φιλοσοφία που διέπει πια την επιστημονική κοινότητα είναι η ατομική και εξειδικευμένη για τον ασθενή θεραπεία (”tailored therapy”), δηλαδή να «κόβεται και να ράβεται» η θεραπεία στις ανάγκες του κάθε ασθενή. Η ανίχνευση συγκεκριμένων παραγόντων που επηρεάζουν τη πρόγνωση (έκβαση της νόσου) αλλά και την ανταπόκριση στη θεραπεία (προβλεπτικοί παράγοντες) αποτελεί πρωτεύοντα στόχο της επιστημονικής έρευνας.

Νεότερες θεραπευτικές προσεγγίσεις στον ΚΠ

Πρόσφατα αποδείχτηκε από μεγάλες πολυκεντρικές, πολυεθνικές, τυχαιοποιημένες μελέτες ότι ο ιστολογικός τύπος μπορεί να διαχωρίσει τους ασθενείς σε εκείνους που θα ωφεληθούν περισσότερο από ένα συνδυασμό φαρμάκων σε σχέση με ένα άλλο.
Συγκεκριμένα εγκρίθηκε η χρήση νέας χημειοθεραπείας (ενέσιμη
πεμετρεξίδη) για την θεραπεία πρώτης γραμμής του τοπικά προχωρημένου ή μεταστατικού ΜΜΚΠ, όπου στην εκ των προτέρων προγραμματισμένη ιστολογική ανάλυση, παρατηρήθηκε κλινικά στους ασθενείς με αδενοκαρκίνωμα ή μεγαλοκυτταρικό καρκίνωμα σημαντική βελτίωση στη συνολική επιβίωση σε σύγκριση με υπάρχουσα θεραπεία. Η έγκριση βασίστηκε σε μία τυχαιοποιημένη μελέτη Φάσης ΙΙΙ, η οποία έγινε σε 1.725 ασθενείς κι είναι η μεγαλύτερη κλινική μελέτη Φάσης ΙΙΙ που έχει διεξαχθεί στο πλαίσιο πρώτης γραμμής θεραπείας για τον ΜΜΚΠ. Αυτή η καινοτόμος εφαρμογή των πληροφοριών από ιστολογικές εξετάσεις ανοίγει την πόρτα για μία περισσότερο προσαρμοσμένη προσέγγιση στην αντιμετώπιση της κύριας παγκοσμίως αιτίας θανάτων από καρκίνο.

Τα δεδομένα δείχνουν ότι η ιστολογική εξέταση μπορεί να είναι ένα ισχυρό μέσο για την επιλογή του σωστού φαρμάκου, για τον σωστό ασθενή με στόχο την επίτευξη των βέλτιστων θεραπευτικών αποτελεσμάτων. Αυτό το εύρημα αποτελεί τεράστιο «μικρό» βήμα για την αντιμετώπιση των πασχόντων από ΚΠ. Έως τώρα η επιλογή της χημειοθεραπείας αυτών των ασθενών εξαρτιόταν κατά κύριο λόγο από τον κλασσικό διαχωρισμό Μικροκυτταρικού και Μη-Μικροκυτταρικού ΚΠ. Η ταυτοποίηση του ιστολογικού υποτύπου, παρόλο που γινόταν πάντα, δεν είχε αξιολογηθεί η μεγάλη προβλεπτική του σημασία σε σχέση με την ανταπόκριση της νόσου σε ένα συγκεκριμένο συνδυασμό χημειοθεραπευτικών παραγόντων και συνεπαγόμενα της έκβασης της νόσου.

Η ελπίδα που δίνουν όλα τα πρόσφατα ευρήματα για ουσιαστική αντιμετώπιση αυτής της συχνής κι επιθετικής μορφής καρκίνου είναι πολύ σημαντική.

 

 

 

Νίκος Μπουντούρογλου

Απόφοιτος Ελληνοαμερικανικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος (Κολλέγιο Αθηνών).
Απόφοιτος του Αγγλόφωνου τμήματος του Albert Szent Gyorgyi Medical University με έδρα την πόλη Szeged στην Ουγγαρία.. Τίτλος Ακτινοθεραπευτικής ογκολογίας από το Αντικαρκινικό νοσοκομείο Μεταξά. Υποψήφιος διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Κρήτης. Ιατρός Διεθνών Ογκολογικών Κλινικών μελετών. Συγγραφέας πάνω από 50 διεθνών δημοσιεύσεων. Συμμετέχων σαν συγγραφέας σε 3 ογκολογικά συγγράμματα. Συμμετέχων σε πάνω από 20 ερευνητικά επιστημονικά προγράμματα.
Μέλος της Ελληνικής Ογκολογικής Ερευνητικής Ομάδας (ΕΟΕΟ).
Μέλος της Παγκρήτιας Ένωσης Βιοϊατρικής Ερευνας (ΠΕΒΕ)
Μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας (ΕΕΑΟ)
Μέλος του Editorial Board του διεθνούς περιοδικού JBUON (Journal of Balkan Union of Oncology).
Αντιπρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου κατά των Ναρκωτικών (ΕΣΥΝ μέλος του κοινωνικού τμήματος του ΟΗΕ).
Μέλος της συντακτικής επιτροπής του περιοδικού «Τα Χρώματα της Πρόληψης».Εκδίδεται από το Εθνικό Συμβούλιο Κατά των Ναρκωτικών (ΕΣΥΝ).
Μέλος της Επιστημονικής επιτροπής της Βαλκανικής Σχολής Ογκολογίας (Balkan School of Oncology, BSO)
Μέλος της Ευρωπαϊκής Ακτινοθεραπευτικής Εταιρείας (ESTRO)
Μέλος της Βαλκανικής Ένωσης Ογκολογίας (BUON)

#########