Προσθετικές ύλες τροφίμων, σύμφωνα με τον Ελληνικό Κώδικα Τροφίμων και Ποτών, είναι ουσίες ή μείγματα ουσιών διαφόρων βασικών συστατικών, των οποίων η προσθήκη στα τρόφιμα έχει ως σκοπό τη βελτίωση της παραγωγής, της επεξεργασίας, της συντήρησης και της εμφάνισης τους. Τα πρόσθετα χρησιμοποιούνται σε τρόφιμα που υφίστανται κάποια επεξεργασία και δεν καταναλώνονται αυτούσια π.χ. προϊόντα αρτοποιίας, ζαχαροπλαστικής, τρόφιμα σε κονσέρβες κτλ. Το αλάτι ήταν το πρώτο συντηρητικό που χρησιμοποίησε ο άνθρωπος για να παρατείνει τη ζωή των τροφίμων ενώ στη συνέχεια ακολούθησε το ψήσιμο, το κάπνισμα και η ξήρανση. Με την πάροδο του χρόνου φτάσαμε στη σημερινή κατάσταση, με την πληθώρα των πρόσθετων ουσιών στα τρόφιμα, που εύκολα καταλαβαίνει κανείς οτί δεν είναι καθόλου στασιμη αλλά έχει μια ανοδική πορεία
.
Η σύγχρονη κοινωνία μας, όπως επίσης και τα διατροφικά πρότυπα, έχουν τοποθετήσει τα πρόσθετα στην καθημερινή μας διατροφή και μάλιστα όχι σε αμελητέες ποσότητες. Έχει υπολογιστεί ότι στην Αμερική κάθε άτομο καταναλώνει περίπου 1.5 κιλό πρόσθετα το χρόνο.
Οι κυριότερες προσθετικές ύλες είναι εξής :
- Χρωστικές(Ε100-Ε199): Χρησιμοποιούνται για αισθητικούς και εμπορικούς σκοπούς και για να αυξηθεί η ελκυστικότητα των τροφίμων προς τον καταναλωτή και θεωρούνται τα λιγότερο χρήσιμα πρόσθετα.
- Συντηρητικά(Ε200-Ε299):Αυξάνουν το χρόνο ζωής των τροφίμων λόγω της αντιμικροβιακής τους δράσης.
- Αντιοξειδωτικά(Ε300-Ε399):Χρησιμοποιούνται κυρίως σε λιπαρά τρόφιμα για να μην υποστούν τάγγιση.
- Γαλακτοματοποιητές, σταθεροποιητές και πηκτωματογόνα: Χρησιμοποιούνται σε τρόφιμα που υπάρχει ανάγκη βελτίωσης και διατήρησης της υφής τους ή αύξηση του ιξώδους τους (π.χ μαγιονέζες, γαρνιρίσματα, σαλάτας, σάλτσες κ.α).
- Γλυκαντικές ύλες: Αντικαθιστούν πλήρως ή μερικώς τη ζάχαρη, σε τρόφιμα τα οποία προορίζονται για ανθρώπους με ειδικές διαιτητικές ανάγκες.
- Οι υπόλοιπες κατηγορίες προσθέτων εξυπηρετούν διάφορες άλλες τεχνολογικές ανάγκες, όπως ενίσχυση της γεύσης των τροφίμων (π.χ. γεύση κρέατος), βελτίωση των ιδιοτήτων τους (π.χ βελτιωτικά αλεύρων), ρύθμιση του pH (όξινο ή αλκαλικό περιβάλλον), ελάττωση της τάσης δημιουργίας αφρού, προώθηση ή διάλυση διαφόρων προσθέτων ουσιών στα τρόφιμα κ.α.
Το γράμμα Ε που ακολουθείται από κάποιους αριθμούς, σημαίνει ότι το αναφερόμενο πρόσθετο έχει εγκριθεί σαν ασφαλές από την ΕΟΚ. Ο αριθμός που ακολουθεί, συνήθως τριψήφιος, χαρακτηρίζει την ομάδα των προσθέτων. Η κωδικοποίηση αυτή έγινε από τον Ιανουάριο του 1986 υποχρεωτική από τις χώρες της ΕΟΚ, με στόχο να διευκολύνει τη διακίνηση των τροφίμων στα κράτη μέλη.
Άννα Καλύβα Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, BSc
Μέλος Πανελληνίου Συλλόγου Διαιτολόγων – Τεχνολόγων Διατροφής
