Οι καρδιαγγειακές παθήσεις, είναι η κύρια αιτία θανάτου στην Ευρώπη και στο δυτικό κόσμο γενικότερα. Στην Ευρώπη όμως, σύμφωνα με τελευταίες μελέτες, η κατανομή δεν είναι ομοιόμορφη. Οι λαοί της μεσογείου εμφανίζουν σημαντικά μικρότερο κίνδυνο καρδιαγγειακών συμβαμάτων σε σχέση με τους πληθυσμούς των χωρών της βορείου Ευρώπης, παρά την σημαντική μείωση που πέτυχαν οι λαοί αυτοί τα τελευταία χρόνια.
Ο λόγος, σύμφωνα πλέων με διάφορες μελέτες είναι η διατροφή τους, η οποία βασίζεται κυρίως σε μικρή κατανάλωση κορεσμένων λιπαρών οξέων (που βρίσκονται στο βούτυρο, την κρέμα, τις πίτες, στη ζύμη), και στην υψηλή κατανάλωση δημητριακών, λαχανικών, φρούτων, οσπρίων, σε ελαιόλαδο και τροφών που είναι πλούσια σε πολυακόρεστα λιπαρά οξέα όπως οι ξυροί καρποί.
Συγκεκριμένα το ελαιόλαδο γιατί εδώ και χιλιετίες η ελιά συνυπάρχει με τους λαούς της Μεσογείου, είναι πλούσιο σε ολεϊκό οξύ (μονοακόρεστο λιπαρό οξύ) και σε αντιοξειδωτικά όπως η βιταμίνη Ε και οι φαινολικές ενώσεις. Τα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα, μειώνουν μεταξύ άλλων, τα επίπεδα της (κακής) χοληστερίνης (LDL) χωρίς να επηρεάζουν τα επίπεδα της καλής χοληστερίνης (HDL). Φαίνεται λοιπόν, ότι η μεσογειακή δίαιτα διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην πρόληψη της στεφανιαίας νόσου, της υπέρτασης, της θρόμβωσης, του διαβήτη, και της παχυσαρκίας. Χαρακτηριστική, είναι η μεγαλύτερη προσδοκώμενη διάρκεια ζωής στην Ελλάδα από ότι στην Βόρεια Ευρώπη, φαινόμενο κατά τα άλλα παράδοξο, λαμβάνοντας υπ όψιν, ότι εμείς οι Έλληνες κρατάμε δυστυχώς τα ηνία στο χαμηλό επίπεδο σωματικής άσκησης και στο κάπνισμα, και στη σημαντική τα τελευταία χρόνια αύξησης της παχυσαρκίας.
Η μεσογειακή διατροφή μπορεί να παρουσιαστεί ως πυραμίδα που περιλαμβάνει ουσιαστικά όλες τις βασικές ομάδες τροφίμων. Η επιστημονική κοινότητα με καινούργιες μελέτες επιβεβαιώνει την αξία της μεσογειακής διατροφής η οποία συσχετίζεται με λιγότερα εμφράγματα, μικρότερο κίνδυνος εμφάνισης διάφορων μορφών καρκίνου, αυξημένο προσδόκιμο επιβίωσης, 40% μικρότερο κίνδυνο προσβολής από τη νόσο του Αλτσχάϊμερ, και καλύτερο μεταβολισμό των τροφίμων στο έντερο.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η δράση του ελαιόλαδου έχει κεντρίσει το ενδιαφέρον των μεγάλων βιομηχανιών τροφίμων, οι οποίες τα τελευταία χρόνια προβαίνουν στην παραγωγή προϊόντων με βάση το ελαιόλαδο ως κύριο λιπίδιο. Στην αγορά των τροφίμων είδαμε μια σειρά αλλαντικών με ελαιόλαδο στα οποία πραγματοποιήθηκε η μέγιστη δυνατή υποκατάσταση του ζωικού λίπους με ελαιόλαδο, και κέρδισαν για αυτή την προσπάθεια την αποδοχή της επιστημονικής κοινότητας. Μάλιστα, η προσπάθεια αυτή των αλλαντικών με ελαιόλαδο ευθυγραμμίζεται με τις κατευθυντήριες οδηγίες έγκυρων διεθνών φορέων υγείας που συστήνουν –στο πλαίσιο μιας ισορροπημένης διατροφής– μεταξύ άλλων, τη μέγιστη αντικατάσταση των κορεσμένων λιπαρών ουσιών, με ακόρεστα φυτικά έλαια, όπως το ελαιόλαδο, που είναι πηγή καλών λιπαρών.
Το πρώτο βήμα έγινε, μήπως ήλθε η ώρα να ευαισθητοποιηθούν και οι άλλες εταιρείες τροφίμων και να μειώσουν το ποσοστό του άλατος σε διάφορα τρόφιμα, την περιεκτικότητα σε ζάχαρη κλπ., και όλα αυτά μαζί με την κατάργηση του καπνίσματος σε δημόσιους χώρους να μας δώσουν μία νότα αισιοδοξίας και να μας κάνουν να ατενίσουμε με αισιοδοξία το μέλλον στη χώρα μας, και να μην βλέπουμε τα νοσήματα της καρδιάς να μειώνονται στις άλλες χώρες αλλά να αυξάνουν στην Ελλάδα.
Αθανάσιος Μανώλης
Δν/της Καρδιολογικής Κλινικής Ασκληπιείου Βούλας
Καθηγητής Καρδιολογίας Πανεπιστημίου Emory, Ατλάντας, ΗΠΑ
Επ. Καθηγητής Υπέρτασης, Πανεπιστημίου Βοστόνης, ΗΠΑ
Πρόεδρος Ομάδας Εργασίας ‘Υπέρταση και Καρδιά’ της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας
Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Υπέρτασης
Πρόεδρος του Παγκόσμιου Συνεδρίου Υπέρτασης, Αθήνα 2014
