Θα ήταν κοινότυπο αν σας έλεγα ότι είμαι γιατρός και θα αναφερθώ στα είδη των νοσημάτων και τα φάρμακα που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε. Είναι για μένα σαφές ότι η υγεία προϋποθέτει ενεργητική συμμετοχή και μάθηση του ίδιου του ασθενούς, που ενδιαφέρεται για την υγεία του, και όχι μόνο την παθητική συμμόρφωση σε συνταγές ή την αποδοχή μιας ιατρικής πράξης.
Είναι, λοιπόν, καταρχήν θέμα ενημέρωσης, γνώσης και φιλοσοφικής στάσης ζωής, που προϋποθέτει συνειδητοποίηση από τον ίδιο τον ασθενή, ότι μπορεί να βοηθήσει τον εαυτό του, για να βελτιωθεί στην υγεία του. Οπότε προκύπτει αβίαστα ότι και ο ρόλος του ειδικού, του ιατρού στην προκειμένη περίπτωση, δεν είναι μόνο απλώς να ζητήσει την συμμόρφωση του ασθενούς σε μια αγωγή, αλλά να τον διδάξει, να τον καθοδηγήσει και να τον μυήσει σε μια διαδικασία όπου μαζί, ως σύμμαχοι, φθάνουν στην θεραπεία αλλά και την πρόληψη της ασθένειας.
Η προσέγγιση αυτή, εκτός από τα πρακτικά της οφέλη στην επίτευξη ενός αρχικού στόχου, που θα μπορούσε να είναι η αποκατάσταση της υγείας του ασθενούς, που κλονίστηκε από από μια νόσο, έχει και ένα βαθύτερο ηθικό όφελος. Αν θεωρήσουμε, καταρχάς, ότι η αρρώστια αντιπροσωπεύει το κακό και η υγεία το καλό, η παραπάνω θεώρηση προϋποθέτει ότι ο άνθρωπος δεν αναζητά την πηγή του κακού σε κάποιον άλλο παράγοντα, εκτός του εαυτού του, τον οποίο, ευχαρίστως, υπό άλλες συνθήκες θα δεχόταν να δαιμονοποιήσει. Αντιθέτως, αντιλαμβάνεται, αποδέχεται και συνειδητοποιεί ότι οι συνθήκες, που ο ίδιος με τις επιλογές του άφησε να συμβαίνουν στον εαυτό του, είναι αυτές που τον οδήγησαν στη νόσο. Με τον τρόπο αυτό της συνειδητοποίησης, μπορεί να βελτιώσει τον εαυτό του. Και όχι μόνο να μην αρρωστήσει, αλλά να προσπαθήσει να κατακτήσει το ιδανικό της ολοκλήρωσης σε όλα τα επίπεδα, δηλαδή το ιδανικό της δικής του Υγείας, αλλά και να ανακαλύψει την αληθινή Φύση του.
Αναφέρθηκα στον όρο “της δικής του Υγείας” γιατί θα ήθελα ευθύς εξαρχής στην επικοινωνία μας αυτή, να τονίσω ότι βασική συνθήκη για την πορεία αυτή των δύο συμμάχων, ιατρού και ασθενούς, για την κατάκτηση των ιδανικών της υγείας και της ολοκλήρωσης δεν είναι η ισοπέδωση. Και εξηγούμαι αμέσως. Όπως μπορεί σε μια κοινωνία που διέπεται από νόμους, οι νόμοι αυτοί να ισχύουν για όλους το ίδιο, δηλαδή να διέπεται από ισονομία, αλλά οι βαθμοί της ευθύνης στην οργάνωση της να διαφέρουν από άτομο σε άτομο ανάλογα με τους ρόλους που αυτό έχει στην διάρθρωσή της, έτσι και στην υγεία δεν μπορούμε να θεωρήσουμε ότι όλοι οι άνθρωποι παρόλο που έχουν δικαίωμα όλοι στο αγαθό της υγείας, θα φθάσουν σε αυτό με την ίδια επιτυχία ή θα χρησιμοποιήσουν τον ίδιο τρόπο ή μέθοδο, ή θα έχουν τις ίδιες δεξιότητες ή επιδόσεις όταν πια φθάσουν στο στόχο τους.
Ο στόχος για τον καθένα ήταν και είναι μοναδικός αλλά και ο τρόπος επίτευξης του επίσης μοναδικός. Αυτή λοιπόν την παραδοχή θα χρειαστεί να κάνει τόσο ο ασθενής όσο και ο γιατρός. Τον ασθενή θα βοηθήσει ώστε να αποφύγει άσκοπες συγκρίσεις με άλλους, κάτι που οδηγεί σε φθόνο και ψυχική ανισορροπία αλλά και σε πρακτικές αστοχίες όπως για παράδειγμα παίρνω το τάδε ή δείνα φάρμακο που παίρνει ο φίλος μου ή ο γείτονας, ή το άλλο που διαφημίζει η τηλεόραση, που μπορεί να οδηγήσουν σε σημαντικές περιπέτειες και να καταλήξουν σε νόσο τελικά.
Για τον ιατρό είναι σημαντικό να αναλάβει αυτήν την παραδοχή διότι “είναι πολύ πιο σημαντικό να γνωρίζεις τον ασθενή, παρά την ασθένεια” . Μια βασική αρχή της ολιστικής, εξατομικευμένης και ανθρωποκεντρικής ιατρικής που συχνά διαφεύγει από τους ιατρούς. Διότι οι γιατροί έχουμε συνηθίσει να κατηγοριοποιούμε τους ασθενείς σε διαγνωστικά κελιά, ώστε να δικαιολογήσουμε στη συνέχεια τη χρήση κάποιων συγκεκριμένων φαρμακευτικών σκευασμάτων.
Ωστόσο, οι αιτίες της νόσου που χρειάζεται να αναζητηθούν είναι συχνά διαφορετικές σε κάθε διαφορετικό ασθενή. Τα σκευάσματα λοιπόν αυτά, ακόμη κι αν γίνει μια κατάλληλη επιλογή αυτών, ανάλογα με τις ανάγκες του ασθενούς, συνήθως δεν αντιμετωπίζουν από μόνα τους και στη ρίζα τους τις αιτίες, αλλά με τεχνητό τρόπο αναιρούν το τελικό αποτέλεσμα. Και επιπλέον δεν μπορούν ποτέ να δώσουν τη λύση που μπορούν να δώσουν οι φυσικές θεραπείες. Οι λύσεις αυτές λαμβάνουν υπόψη τις ιδιαιτερότητες κάθε ανθρώπου, συχνά σχετίζονται με τον τρόπο ζωής και έχουν κατεξοχήν προληπτικό χαρακτήρα αντιμετωπίζοντας τις αιτίες των νοσημάτων, ρυθμίζοντας συχνά την έκφραση μιας πλειάδας γονιδίων.
Και με την τελευταία επισήμανση ερχόμαστε να συζητήσουμε ένα άλλο μεγάλο θέμα που σχετίζεται με τα όρια και την μέθοδο των παρεμβάσεών μας, ώστε να πετύχουμε την υγεία. Είναι αποκλειστικά θέμα των γονιδίων και προκαθορισμένο αν θα αρρωστήσουμε, για παράδειγμα αν θα εμφανίσουμε στένωση και θρόμβωση των στεφανιαίων ή των εγκεφαλικών αρτηριών, που μπορεί να καταλήξουν αντίστοιχα σε καρδιακό έμφραγμα ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, ή μήπως έχουν σχέση και επηρεάζουν και άλλοι περιβαλλοντικοί παράγοντες;
Η αλήθεια είναι ότι όσα περισσότερα γνωρίζουμε οι επιστήμονες, οι βιολόγοι και οι ιατροί, για τον τρόπο λειτουργίας και ρύθμισης της έκφρασης των γονιδίων, τόσο καλύτερα συνειδητοποιούμε και καταλαβαίνουμε ότι τόσο η ασθένεια αλλά και ο βαθμός της γήρανσης και η εμφάνιση νοσημάτων φθοράς σχετίζονται με μια πλειάδα περιβαλλοντικών παραγόντων που σαφώς επηρεάζουν αυτές τις διαδικασίες.
Ένας από τους σπουδαιότερους παράγοντες είναι η διατροφή. Ωστόσο, σημαίνοντα ρόλο διαδραματίζουν και άλλοι, όπως η άσκηση και γενικότερα η κίνηση στη ζωή μας, η αποτελεσματική διαχείριση των ψυχοπιεστικών παραγόντων με την αποβολή του άγχους, και η ομαλή ένταξη σε υγιή κοινωνικά δίκτυα και σχέσεις, όπου μπορούμε να αισθανόμαστε ασφαλείς, ώστε να λαμβάνουμε και να προσφέρουμε θετικές ενέργειες ή αλλιώς και πιο απλά να δίνουμε και να παίρνουμε αγάπη από αυτή την αλληλεπίδραση. Ο συνδυασμός μάλιστα αυτών των τεσσάρων παραγόντων έχει εφαρμοστεί πρακτικά και έχει αποδειχθεί με σημαντική, και άρτια μεθοδολογικώς, τεκμηρίωση ότι μπορεί να οδηγήσει για παράδειγμα στη θεραπεία και πρόληψη της στεφανιαίας νόσου αλλά και να μεταβάλλει τους δείκτες της βιολογικής γήρανσης και συγκεκριμένα το μήκος των τελομερών στα χρωμοσώματα.
Έχοντας αναφερθεί σε όλα τα παραπάνω, γίνεται αντιληπτός ο τρόπος προσέγγισης της ολιστικής ιατρικής και η σημασία που αυτός είχε σε όλα τα αρχαία συστήματα της ιατρικής που τον εφάρμοσαν, όπως η αρχαία ελληνική ιατρική, η παραδοσιακή κινέζικη και ινδική ιατρική και πώς μπορεί να εφαρμόζεται και σήμερα με όλη την επιστημονική τεκμηρίωση με τα τεχνολογικά μέσα που διαθέτουμε.
Με τον τρόπο αυτό, της επιστημονικής επιβεβαίωσης, που στηρίζεται στο πείραμα στο επίπεδο των βασικών βιολογικών επιστημών και στην περίπτωση της κλινικής ιατρικής, στις επιδημιολογικές και τις κλινικές μελέτες, μπορούμε να διακρίνουμε με σαφήνεια την αξιοπιστία και την αποτελεσματικότητα των παρεμβάσεων αυτών. Αν κρίνονται επαρκείς μπορούν να υιοθετούνται, όταν δε κρίνονται ανεπαρκείς να απορρίπτονται ή να υπάρχει ανάλογα με το βαθμό τεκμηρίωσης η ανάλογη κατεύθυνση προς τους ιατρούς. Έτσι μπορούμε καταρχάς να έχουμε το “γνώθι σαυτόν” σχετικά με το “πόσο και πώς” μπορούμε να βοηθήσουμε και φυσικά υιοθετώντας όλες τις δυνατές εναλλακτικές προσεγγίσεις, να διευρύνουμε κατά πολύ τις δυνατότητές μας για την επίτευξη των ιδανικών της υγείας και της ευζωίας.
Γιώργος Σπανάκης
Iατρός – Nευρολόγος ο οποίος παρέχει και υπηρεσίες ολιστικής νευρολογίας.
