Ο καρκίνος του παχέος εντέρου είναι ο 3ος σε συχνότητα καρκίνος στον Δυτικό κόσμο και ο 2ος σε θνητότητα.Το έτος 2008 εκτιμάται οτι διαγνώσθηκαν 150.000 νέες περιπτώσεις καρκίνου παχέος εντέρου στις ΗΠΑ και πέθαναν 70.000 ασθενείς.
Οι περισσότερες περιπτώσεις καρκίνου παχέος εντέρου (65-85%) θεωρούνται σποραδικές περιπτώσεις (χωρίς γενετική προδιάθεση). Στο 5% θεωρείται σίγουρη η προδιάθεση και στο υπόλοιπο 30% η παρουσία γονιδίων με μειωμένη διεισδυτικότητα καθιστά πιθανή μία γενετική επιβάρυνση (οικογενής καρκίνος). Από το 1985 η επίπτωση αλλά και η θνητότητα του καρκίνου του παχέος εντέρου έχει ελαφρά μειωθεί και αυτό οφείλεται σε ένα συνδυασμό παραγόντων
όπως:
Η έγκαιρη διάγνωση των πολυπόδων και η εκτομή τους (πολυποδεκτομή)
Η έγκαιρη διάγνωση καρκίνου με τις δοκιμασίες ανίχνευσης αιμοσφαιρίνης στα κόπρανα
Η συχνότερη χρησιμοποίηση της κολονοσκόπησης σε συμπτωματολογία από το παχύ έντερο
Η αλλαγή των διατροφικών συνηθειών
Η πρόοδος στα θεραπευτικά πρωτόκολλα
Η διατροφή παίζει σημαντικό ρόλο στη πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου. Από πολλές επιδημιολογικές μελέτες έχει δειχθεί οτι ένα σημαντικό ποσοστό περιπτώσεων καρκίνου παχέος εντέρου δυνατόν να προληφθεί με την τροποποίηση της δίαιτας και τη συμπλήρωση της διατροφής με προστατευτικές ουσίες. Οι βιταμίνες, τα μέταλλα και ορισμένες άλλες ουσίες της βασικής διατροφής είναι κάποιες από τις προστατευτικές αυτές ουσίες.
Λαχανικά – Φρούτα
Οι περισότερες καλά ελεγχόμενες επιδημιολογικές μελέτες έχουν δείξει ευεργετική επίδραση της κατανάλωσης φρούτων και λαχανικών στην πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου του παχέος εντέρου. Τα λαχανικά και τα φρούτα περιέχουν πολλές ουσίες με αντινεοπλασματικές ιδιότητες όπως: βιταμίνες C και Ε, καροτενοειδή, φυλικό οξύ, φυτικές ίνες, φαινόλες και φλαβονοειδή. Τα λαχανικά λόγω της διαφορετικής τους σύστασης (περισσότερα καροτενοειδή, φυλικό οξύ και βιταμίνη Β6) φαίνεται οτι ασκούν ισχυρότερη προστατευτική δράση από τα φρούτα (περισσότερα σάκχαρα, θερμίδες και βιταμίνη C).
Ιδιαίτερη σημασία έχει δοθεί στο σκόρδο και ειδικά στην ουσία τρανσφεράση της S-γλουταθειόνης που περιέχει το σκόρδο σε μεγάλη ποσότητα. Η ουσία αυτή εμπλέκεται στην εξουδετέρωση αρκετών δυνητικών καρκινογόνων. Σε μία πρόσφατη μεγάλη επιδημιολογική μελέτη, φάνηκε οτι η κατανάλωση μιάς τουλάχιστον κεφαλής σκόρδου την εβδομάδα, έχει σαν αποτέλεσμα την μείωση κατά 30% του κινδύνου ανάπτυξης καρκίνου του παχέος εντέρου, σε σύγκριση με τα άτομα που δεν κατανάλωσαν σκόρδο.
Φυτικές ίνες
Η πρώτη επιδημιολογική μελέτη που αξιολόγησε την χρησιμότητα των φυτικών ινών στην πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου έγινε στην Αφρική, όπου συγκρίθηκε η θνητότητα από καρκίνο μεταξύ των λευκών και των μαύρων κατοίκων και διαπιστώθηκε μειωμένη θνητότης στους μαύρους. Η μειωμένη αυτή θνητότητα αποδόθηκε στη κατανάλωση από τους μαύρους δίαιτας πλούσιας σε φυτικές ίνες και πτωχής σε λίπος, σε αντίθεση με τους λευκούς που η διαιτά τους ήταν πτωχή σε φυτικές ίνες.
Έκτοτε η πλειονότης των επιδημιολογικών μελετών επιβεβαιώνει ένα προστατευτικό ρόλο στις πλούσιες σε φυτικές ίνες δίαιτες. Η προστασία αυτή ασκείται μέσω του μειωμένου χρόνου διόδου (transit time) του εντερικού περιεχομένου, που επιτυγχάνεται με την πλούσια σε φυτικές ίνες δίαιτα. Αυτό οδηγεί σε μικρότερη έκθεση του εντερικού βλεννογόνου σε δυνητικά καρκινογόνες ουσίες και παράλληλα ο αυξημένος όγκος κοπράνων φαίνεται οτι αραιώνει τα δυνητικά καρκινογόνα στο εντερικό περιεχόμενο.
Οι ίνες στα σιτηρά, στα λαχανικά, στα φρούτα, στους ξηρούς καρπούς και στα όσπρια αποτελούνται από μη αμυλούχους πολυσακχαρίτες (σελλουλόζη, ημισελλουλόζη, πηκτίνη) και μη πολυσακχαρίτες (λιγνίνη).
Μία πρόσφατη μεγάλη επιδημιολογική μελέτη σε άνδρες έδειξε μείωση του κινδύνου ανάπτυξης πολυπόδων και καρκίνου του παχέος εντέρου με δίαιτα πλούσια σε φυτικές ίνες, ενώ αντίστοιχη μελέτη σε γυναίκες από τους ίδιους ερευνητές απέτυχε να αποδείξει τέτοια σχέση.Συνεπώς, φαίνεται οτι είναι πιθανόν, η προστατευτική δράση των φυτικών ινών να είναι φυλοεξαρτώμενη.
Κατόπιν όλων των ανωτέρω, οι ειδικοί προτείνουν την ημερήσια κατανάλωση 20-30 gr φυτικών ινών ημερησίως, κατά προτίμηση με τη μορφή δημητριακών. Παράλληλα, συνιστάται η σταδιακή χορήγηση των φυτικών αυτών ινών για την πρόληψη του μετεωρισμού και του μεγάλου όγκου κοπράνων.
