Οι παθήσεις του δέρματος που προκαλούνται από την ηλιακή ακτινοβολία μπορεί να είναι οξείες ή χρόνιες. Στις οξείες ανήκουν κυρίως το ηλιακό έγκαυμα, οι φωτοδερματίτιδες και το μέλασμα, ενώ στις χρόνιες ανήκουν οι ακτινικές υπερκερατώσεις, ο καρκίνος του δέρματος και η πρόωρη γήρανση του δέρματος.
Οι φωτοδερματίτιδες μπορούν να προκληθούν και από φάρμακα ή από συνδιασμούς φαρμάκων που όταν φτάσουν στο δέρμα με την αιματική κυκλοφορία, απορροφούν εκλεκτικά την υπεριώδη ακτινοβολία προκαλώντας ερυθρότητα, οίδημα και φυσαλίδες. Σ΄αυτές τις περιπτώσεις πιο εύκολα μπορεί να γίνουν επιμολύνσεις με μικροοργανισμούς (όπως οι σταφυλόκοκκοι) ιδιαίτερα στους διαβητικούς ασθενείς.
Τα καρκινώματα ή επιθηλιώματα του δέρματος που μπορεί να προκληθούν από τη χρόνια επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας στο δέρμα, μπορεί να είναι βασικοκυτταρικά ή ακανθοκυτταρικά. Το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα, που είναι και το πιο συχνό, ξεκινά σαν ένα μικρό οζίδιο με μικρά τριχοειδή αγγεία που σιγά-σιγά αυξάνεται σε μέγεθος. Εμφανίζεται συχνότερα στα φωτοεκτεθειμένα σημεία του σώματος. Το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα εμφανίζεται σαν σκληρό ελκωμένο ογκίδιο που αιμοραγεί εύκολα. Εμφανίζεται συχνότερα στα χείλη, στα αυτιά και στο πρόσωπο.
Ο πιο επικίνδυνος καρκίνος του δέρματος είναι το κακοήθες μελάνωμα. Συνήθως εμφανίζεται με τη μορφή έντονα καφέ ή μαύρης ελιάς με ανωμαλίες και ακανόνιστα όρια στην περιφέρεια. Σε μια τέτοια περίπτωση ο ασθενής θα πρέπει να επισκεφθεί το γιατρό.
Επίσης στο γιατρό μπορεί να τον οδηγήσει η ξαφνική εμφάνιση μελαγχρωματικής βλάβης με γρήγορη ανάπτυξη και η εμφάνιση διαφόρων χρωμάτων πάνω σε ελιά που προϋπάρχει.
Σε ότι αφορά την πρόωρη γήρανση του δέρματος που προκαλείται από τον ήλιο, το δέρμα είναι ρυτιδωμένο με ευρυαγγείες και μικρές ατροφίες, ενώ υπάρχει προδιάθεση στη δημιουργία προκαρκινικών καταστάσεων όπως είναι οι ακτινικές υπερκερατώσεις, καθώς επίσης και στη συχνότερη εμφάνιση καρκίνου του δέρματος.
Για να αποφύγουν οι διαβητικοί ασθενείς τις επιδράσεις της ηλιακής ακτινοβολίας στο δέρμα τους, θα πρέπει να χρησιμοποιούν αντιηλιακά με υψηλούς δείκτες προστασίας (από 15 και πάνω), ενώ η βάση του αντιηλιακού θα πρέπει να είναι ανάλογη με τον τύπο του δέρματος. Τα λιπαρά δέρματα χρειάζονται γαλακτώματα, spray, gel ή lotion, ενώ τα ξηρά δέρματα χρειάζονται κρέμες και λάδια. Τα ανοιχτόχρωμα άτομα χρειάζονται υψηλότερους δείκτες προστασίας. Να μη ξεχνάμε να προστατεύουμε τα πτερύγια των αυτιών και κυρίως τα χείλη. Τα χείλη ερεθίζονται εύκολα από τον ήλιο, διευκολύνοντας τις χειλίτιδες και τον έρπητα, ιδιαίτερα στους διαβητικούς ασθενείς και γι΄αυτό σ΄αυτή την περιοχή πρέπει να χρησιμοποιούμε ειδικό αντιηλιακό στικ με υψηλό δείκτη προστασίας. Το αντιηλιακό πρέπει να μπαίνει πάντα μισή ώρα πριν από την έκθεση στον ήλιο και κάθε 2-2½ ώρες θα πρέπει να το ανανεώνουμε. Τέλος, χρειάζεται προσοχή στις επιφάνειες που αντανακλούν την ηλιακή ακτινοβολία. Η άμμος, το τσιμέντο και το νερό αντανακλούν μεγάλο μέρος της και το να μένει κανείς στη σκιά δεν αποτελεί πλήρη προστασία.
Αλέξανδρος Μπαλαμώτης
Διδάκτωρ Δερματολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών
