Πουλί: «Έπεσε επιδημία στο δάσος»
Γύπας:«Ω θεέ μου! Πάει η δίαιτά μου!»
Αρκάς, ‘Ελληνας δημιουργός κόμικς
ΚΑΛΗ ΤΡΟΦΗ: όταν τρεφόμαστε καθημερινά με φρέσκια και γευστική τροφή, ικανοποιώντας τις αισθήσεις και την διατροφική μας πολιτισμική κληρονομιά.
‘Καλή τροφή’ είναι αυτή που προσφέρει τα απαιτούμενα εφόδια στον ανθρώπινο οργανισμό. Περιέχει θρεπτικά συστατικά, βοηθώντας στην ανάπτυξη και διατήρηση του οργανισμού. Ένα μοντέλο που στηρίζεται στη Μεσογειακή Διατροφή, είναι ένα τέτοιο πρότυπο παροχής ‘καλής τροφής’, με πλούτο λαχανικών και φρούτων (πάνω από 5 μερίδες φρούτα και λαχανικά/ ημέρα), με χαμηλή κατανάλωση σε κόκκινα και επεξεργασμένα κρέατα, με συστηματική κατανάλωση ψαριού (2 φορές/ εβδομάδα), με τη συχνή παρουσία οσπρίων ως κύριο ή ως πρόσθετο σε σαλάτες και ορεκτικά, με καθημερινή κατανάλωση ελαιολάδου (2 έως 4 κσ/ ημέρα), με τα πλούσια αντιοξειδωτικά μυρωδικά που φύονται στη λεκάνη της Μεσογείου.
‘Καλή τροφή’ είναι αυτή που είναι στην εποχή της, τότε είναι πιο φρέσκια και πιο γευστική. Αλλά ‘καλή τροφή’ είναι κι αυτή που τρώγεται σωστά, σε κατάλληλο περιβάλλον, με αργό ρυθμό, σε τραπέζι, χωρίς να είναι ανοικτή η τηλεόραση και τα τάμπλετ. ‘Καλή τροφή’ είναι αυτή που δίνει πλούτο αισθήσεων. Είναι ο διαισθητικός τρόπος διατροφής, που μας φέρνει κοντύτερα στη φύση μας.
ΚΑΘΑΡΗ ΤΡΟΦΗ: όταν η τροφή μας είναι φιλική προς το περιβάλλον, μην επηρεάζοντας αρνητικά το βιότοπο μας και την ανθρώπινη υγεία.
‘Καθαρή τροφή’ είναι αυτή που σέβεται το πεπερασμένη του πλανήτη μας. Είναι αυτή που δε χρειάζεται να ταξιδέψει (τροφο-)χιλιόμετρα για να φτάσει στον πάγκο μας. Είναι αυτή που καλλιεργούμε στο γύρω τόπο μας, μακριά από τις καταναλωτικές κορώνες και συμφέροντα. ‘Καθαρή τροφή’ είναι αυτή που σέβεται τον καταναλωτή της, σύμφωνη με πρότυπα καλλιέργειας που δεν ‘αφήνουν’ υπολείμματα ύποπτα για την υγεία μας. Η ‘καθαρή τροφή’ αγαπά την τοπικότητα, την παράδοση και την ιδιοτυπία των προϊόντων. ’Καθαρή τροφή’ βρίσκουμε πιο εύκολα αν συνδεθούμε με τη φύση, γίνουμε ‘συμπαραγωγοί’ κι εμείς..
ΔΙΚΑΙΗ ΤΡΟΦΗ: όταν τα κέρδη, από την προώθηση της τροφής, μοιράζονται με δίκαιο τρόπο, χωρίς την εκμετάλλευση των αδύναμων και «ασθενών» ανθρώπων, όταν η τιμή της τροφής είναι προσιτή σε όλους.
‘Δίκαιη τροφή’ είναι αυτή που συνήθως πωλείται κοντά στον τόπο παραγωγής της. Σέβεται τους μικρούς αδύναμους παραγωγούς, αλλά ταυτόχρονα ταΐζει τους πιο ‘ασθενείς’ οικονομικά ανθρώπους. Η ‘δίκαιη τροφή’ είναι δημοκρατική, είναι αυτή που προκύπτει όμως και με την ανάλογη ανταμοιβή του κόπου και της προσπάθειας αυτών που εργάζονται για να μάς την παρέχουν. Είναι η τροφή που δε χρειάζεται πολλά ‘ξένα χέρια’ για να φτάσει στον πάγκο μας, είναι η τροφή που απεχθάνεται τα ‘λίγα χέρια’ εκμετάλλευσής της (ολιγοπώλια, μονοπωλιακά, καρτέλ). Είναι η τροφή που αγαπά την τοπική ανάπτυξη. Είναι η τροφή που μάς ανήκει, είναι η ‘τροφή δικαίωμα’..
ΑΠΟΦΥΓΗ ΣΠΑΤΑΛΗΣ ΤΗΣ ΤΡΟΦΗΣ: όταν οι καταναλωτές είναι εκπαιδευμένοι στο να μην πετούν τρόφιμα, βοηθούμενοι από διαιτολόγους, σεφ και παιδαγωγούς, ακολουθώντας τη συνταγή της αρετής της φρόνησης, τόσο στην αγορά, όσο και στην κατανάλωση της τροφής.
Το 1/3 των τροφών χάνεται ή σπαταλάται. Είναι ένα ζήτημα της καταναλωτικής μας μανίας. Πρόκειται για μια μανία που δεν προκύπτει μόνη της, από κάπου ξεκινά.
Είναι η διαρθρωμένη λογική διανομής και εμπορίας τροφίμων, που στοχεύει στη μεγιστοποίηση των κερδών. Είναι το φαινόμενο ότι ήδη δεν είναι ‘δίκαιη’ η τροφή, αλλά ούτε ‘καθαρή’.
Είναι η εγκατεστημένη ανάγκη, από αλυσίδες τροφίμων και τους ίδιους τους καταναλωτές, για ‘ομορφιά ή ομοιομορφία των προϊόντων’, που έχει ως αποτέλεσμα κοντά στο 1/3 της αγροτικής παραγωγής να απορρίπτεται ήδη από το στάδιο της συγκομιδής.
Είναι η λογική της υπερπληθώρας και της ποικιλίας προϊόντων. Σήμερα οι καταναλωτές συνηθίζουν να ψωνίζουν σε μεγάλα μάρκετ, με αποτέλεσμα να παρασύρονται σε περισσότερες μη χρήσιμες αγορές, όπως προκύπτουν από τις σούπερ προσφορές και την θελκτική παρουσία σε κατάλληλους πάγκους.
Είναι η ελλειμματική καταναλωτική συνείδηση μπροστά σε ενδείξεις τροφίμων τύπου ‘ανάλωση κατά προτίμηση’, που δε σημαίνει ‘ημερομηνία λήξης’.
Όμως, το κακό έρχεται από πιο μακριά.. από την έλλειψη παιδείας και την έλλειψη σύνδεσής μας με τη φύση. Οφείλουμε να ενημερωθούμε, να εκπαιδευτούμε, να δράσουμε και να προσανατολιστούμε σε ένα γενναίο less is more.
Πριν κλείσει αυτό το κείμενο να αναρωτηθούμε το εξής απλό: «πόσες φορές έχουμε σφίξει το χέρι ενός παραγωγού;».
ΔΗΜΗΤΡΗΣ Π. ΜΠΕΡΤΖΕΛΕΤΟΣ
Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, MSc, MΕd
Μέλος Ομάδας Ειδικών Αθλητικής Διατροφής
Μέλος Ομάδας Ειδικών Δημόσιας Υγείας
