Διαταραχές Αυτιστικού Φάσματος:
Περιγραφή του Συνδρόμου και Κριτική Ανάλυση Μεθόδων Θεραπευτικής Παρέμβασης
Ποιες είναι οι Διαταραχές Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ);
Σύμφωνα με το Diagnostic and Statistical Manual, fourth edition, 1994:
Αυτιστική Διαταραχή
Σύνδρομο Ρετ
Παιδική Αποδιοργανωτική Διαταραχή
Σύνδρομο Άσπεργκερ
Διάχυτες Αναπτυξιακές Διαταραχές μη προσδιορισμένες αλλιώς συμπεριλαμβανομένου και του A’τυπου Αυτισμού.
Τι είναι η αυτιστική διαταραχή;
H αυτιστική διαταραχή είναι μια νευροβιολογική αναπτυξιακή διαταραχή που συνήθως διαγιγνώσκεται με αξιοπιστία μέχρι το τρίτο έτος της ηλικίας ενώ η πρώτη διάγνωση μπορεί να γίνει σε ηλικία 18 μηνών. Χαρακτηρίζεται από σημαντική καθυστέρηση και δυσλειτουργία στον λόγο και στην επικοινωνία, στην ανάπτυξη γνωστικών δεξιοτήτων και στη κοινωνική συμπεριφορά. Η αυτιστική διαταραχή θεωρείται μια από τις σοβαρότερες αναπτυξιακές διαταραχές.
Προσβάλει 67 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως και έχει τέσσερις φορές περισσότερες πιθανότητες να προσβάλει αγόρια από ότι κορίτσια. Μάλιστα τα κορίτσια που προσβάλλονται έχουν συνήθως πιο βαριά μορφή αυτισμού. Φέτος τα παιδιά που θα διαγνωστούν με αυτισμό είναι περισσότερα από ότι θα είναι παιδιά που θα διαγνωστούν με σακχαρώδη διαβήτη, καρκίνο, και έιτζ συνολικά.
Η αυτιστική διαταραχή παραμένει συνήθως δια βίου. Η βαρύτητα της διαταραχής μπορεί να είναι από μέτρια ως πολύ βαριά, στην τελευταία περίπτωση τα άτομα με αυτιστική διαταραχή μπορεί να μην καταφέρουν να ικανοποιούν βασικές ανθρώπινες ανάγκες. Να σημειωθεί ότι η έγκαιρη θεραπευτική παρέμβαση μπορεί να αποφέρει σημαντικές βελτιώσεις στην συμπεριφορά και κατά συνέπεια στην έκβαση της ζωής των ατόμων με αυτιστικές διαταραχές.
Τι προκαλεί την αυτιστική διαταραχή;
Πληροφορίες από διαφορετικές επιστήμες έχουν οδηγήσει τους ερευνητές να πιστεύουν ότι η αιτιολογία του αυτισμού οφείλεται σε βιολογικά αίτια με μεγάλη επιρροή από γενετικά αίτια που οδηγούν σε νευρολογικές διαταραχές στον εγκέφαλο. Παρόλα αυτά πρέπει να γνωρίζουμε ότι τα ακριβή αίτια καθώς και η βιολογική πορεία του αυτισμού δεν είναι ακόμη γνωστή.
Η κληρονομικότητα των αυτιστικών διαταραχών είναι υψηλή όπως υποδεικνύουν έρευνες με μονοζυγωτικά δίδυμα όπου οι πιθανότητες να διαγνωστούν και τα δύο αδέρφια με αυτιστική διαταραχή είναι υψηλή (60-95 %) ενώ στα διζυγωτικά δίδυμα οι πιθανότητες να διαγνωστεί και το δεύτερο αδερφάκι με αυτιστική διαταραχή είναι πολύ χαμηλότερες (5-10 %) αλλά παρόλα αυτά υψηλότερες από ότι οι πιθανότητες εμφάνισης της διαταραχής σε αδέρφια του γενικότερου πληθυσμού (Bailey, Luther, Bolton, LeCourteur, & Rutter, 1995). Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι ενώ τα περισσότερα αδέρφια παιδιών με αυτισμό αναπτύσσονται φυσιολογικά, 5-10 % των παιδιών παρουσιάζουν διάφορες γνωστικές διαταραχές όπως δυσκολίες στην ανάγνωση και στον λόγο.
Ανάμεσα στους παράγοντες που συμβάλλουν στην εμφάνιση των διαταραχών αυτιστικού φάσματος συμπεριλαμβάνονται τα ακόλουθα: χρωμοσωμικές ανωμαλίες (εύθραυστο X σύνδρομο), μεταβολικές διαταραχές (φενυλκετονουρία), προ και περιγεννετικά αίτια (συγγενής ερυθρά, συγγενής τοξοπλάσμωση, εγκεφαλίτιδα, έιτζ, αιμορραγία της μητέρας στο μέσο ή τέλος της κύησης), καθώς και φάρμακα ή ναρκωτικά που καταναλώθηκαν κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης. Επίσης η συνοσηρότητα αυτισμού και επιληψίας (περίπου 35-45 % των παιδιών με αυτισμό παρουσιάζουν επιληπτικές κρίσεις στην προεφηβεία και κορυφώνονται στην εφηβεία) υποδεικνύει ότι η επιληψία ή τα αίτια που οδηγούν στη επιληψία μπορεί να συμβάλουν και στον αυτισμό.
Τέλος, λόγω του συσχετισμού της αυτιστικής διαταραχής με τόσες παθήσεις όλο και περισσότεροι επιστήμονες ισχυρίζονται ότι η αυτιστική διαταραχή οφείλεται σε πολυπαραγοντικά αίτια που μοιράζονται ένα κοινό προφίλ συμπεριφορών. Οι έρευνες που στοχεύουν στον εντοπισμό συγκεκριμένων γονιδίων που συμβάλουν στον αυτισμό συνεχίζονται.
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της Αυτιστικής Διαταραχής στη βρεφική ηλικία;
Αν το μωρό σας παρουσιάσει κάποιο από τα παρακάτω χαρακτηριστικά, ζητήστε άμεση εξέταση από παιδίατρο, παιδοψυχίατρο ή αναπτυξιολόγο σε εξειδικευμένες δομές:
Έλλειψη έντονου χαμόγελου ή άλλων εγκαρδίων εκφράσεων χαράς από έξι μηνών και μετά.
Έλλειψη «βαβίσματος» (βρεφικής ομιλίας) μέχρι 12 μηνών.
Έλλειψη ανταλλαγής ήχων, χαμόγελων και άλλων εκφράσεων χαράς από έξι μηνών και μετά.
Έλλειψη ανταπόκρισης και αναπαραγωγής χειρονομιών όπως δακτυλοδειξία, παρουσίαση, τέντωμα ή χαιρετισμό έως 12 μηνών.
Αδυναμία σχηματισμού λέξεων έως 16 μηνών.
Αδυναμία σχηματισμού φράσεων με δύο λέξεις με νόημα (χωρίς μίμηση ή επανάληψη) έως 24 μηνών.
Έλλειψη ανταπόκρισης στο όνομά του έως 10 μηνών.
Όποια απώλεια ομιλίας, βαβίσματος ή κοινωνικής δεξιότητας σε οποιαδήποτε ηλικία.
Πως αξιολογώ τους ισχυρισμούς κάποιων ότι συγκεκριμένες θεραπευτικές παρεμβάσεις είναι αποτελεσματικές για τις διαταραχές αυτιστικού φάσματος;
Σύμφωνα με την Gina Green (1996), γνωστή ψυχολόγο στις ΗΠΑ που έχει αφιερώσει το επιστημονικό και κλινικό της έργο στον αυτισμό, θεμελιώδη ερωτήματα που αφορούν στις προσπάθειές μας να αξιολογήσουμε το πως και γιατί ο κόσμος μας δουλεύει όπως δουλεύει αλλά και ερωτήματα για την φύση των αυτιστικών διαταραχών μπορούν να μοιραστούν σε τρεις γενικές στάσεις: (στην επιστημονική στάση, στην ψευδο-επιστημονική στάση, και στην αντι-επιστημονική στάση).
Η επιστημονική στάση βασίζεται σε άμεση και αντικειμενική παρατήρηση και καταμέτρηση φαινομένων, συστηματική οργάνωση παραμέτρων, και διαδικασίες που μπορούν να εξαιρέσουν εναλλακτικές εξηγήσεις για τις παραμέτρους που εξετάζονται, καθώς και συστηματικές επαληθεύσεις (επανάληψη του πειράματος) από επιστήμονες που δουλεύουν ανεξάρτητα ο ένας από τον άλλον, για την μέγιστη εξασφάλιση αντικειμενικότητας των αποτελεσμάτων.
Η ψευδο-επιστημονική στάση μεταχειρίζεται φαινόμενα που δεν χαρακτηρίζονται από τις βασικές επιστημονικές διαδικασίες ως επιστήμη. Σε αυτές τις περιπτώσεις απόψεις που δεν είναι βασισμένες στην αντικειμενική παρακολούθηση και καταμέτρηση παρουσιάζονται ώστε να μοιάζουν επιστημονικές. Αυτό επιτυγχάνεται με την οικειοποίηση επιστημονικής ορολογίας για την περιγραφή αυτών των φαινομένων καθώς και με την επιστράτευση ατόμων με επιστημονικά διαπιστευτήρια ως εκπροσώπους. Οι διαφημίσεις που χρησιμοποιούν ηθοποιούς ντυμένους ως γιατρούς είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της στάσης.
Η αντιεπιστημονική στάση είναι βασισμένη στη απερίφραστη απόρριψη των από χρόνια αποδεκτών επιστημονικών μεθόδων ως αποτελεσματικό τρόπο για την αξιολόγηση φαινομένων. Σύμφωνα με αυτή την στάση δεν υπάρχει τρόπος να επιτυγχάνει αντικειμενική παρατήρηση και καταγραφή φαινομένων και κατά συνέπεια δεν υπάρχουν αντικειμενικοί τρόποι να αξιολογηθούν τα φαινόμενα. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αυτής της στάσης είναι η αστρολογία, ιατρικός κομπογιαννιτισμός, και κάποιες ψυχαναλυτικές μέθοδοι.
Πολλές από τις προτεινόμενες θεραπείες για τις ΔΑΦ είναι βασισμένες στην ψευδο και αντι-επιστημονική στάση. Αυτές οι θεραπείες φημίζονται για τα εντυπωσιακά και γρήγορα αποτελέσματά τους. Συνήθως οι θεραπευτές αυτών το μεθόδων χρειάζονται λίγη εκπαίδευση και βασική προϋπόθεση επιτυχίας είναι η πίστη. Βραχυπρόθεσμα κάποιες από τις θεραπείες που είναι βασισμένες στις δύο αυτές στάσεις μπορεί να φαίνονται αποτελεσματικές όμως δεν υπάρχουν επιστημονικές έρευνες που να στηρίζουν αυτούς τους ισχυρισμούς. Σε αυτή τη δεδομένη χρονική στιγμή η επιστημονική έρευνα είναι ο πιο αξιόπιστος τρόπος για να αξιολογήσουμε την αποτελεσματικότητα διαφόρων μεθόδων. ’ρα στην ερώτηση πια στάση να ακολουθήσω, η απάντηση είναι ξεκάθαρη. Μεταξύ της ψευδο και αντι-επιστημονικής στάσης και της επιστημονικής στάσης προτείνω ανεπιφύλακτα την επιστημονική.
