Τί είναι ο Προστάτης;

Ο προστάτης είναι ο αδένας που βρίσκεται κάτω από την ουροδόχο κύστη, περιβάλλει την ουρήθρα (το σωλήνα που μεταφέρει τα ούρα από την ουροδόχο κύστη στο πέος). Βρίσκεται στους άνδρες και ευθύνεται για την παραγωγή του σπερματικού υγρού.[1] Σε ορισμένες περιπτώσεις ο καρκίνος του προστάτη μπορεί να αυξηθεί αργά σε σύγκριση με άλλους καρκίνους.

 

 

Τί είναι ο καρκίνος του προστάτη;

Ο καρκίνος παρατηρείται όταν διαταράσσεται η διαδικασία της φυσιολογικής κυτταρικής διαίρεσης. Σχηματίζονται με ανεξέλεγκτο τρόπο νέα κύτταρα ενώ ο οργανισμός δεν τα χρειάζεται, ή όταν παλαιά και κατεστραμμένα κύτταρα δεν καταστρέφονται όπως θα έπρεπε. Η συγκέντρωση επιπλέον κυττάρων συχνά σχηματίζει μία μάζα ιστού που ονομάζεται όγκος, και μπορεί να είναι είτε καλοήθης (μη καρκινωματώδης) είτε κακοήθης (καρκινωματώδης) ²

 

“Ο καρκίνος του προστάτη”, παρατηρείται όταν σχηματίζονται καρκινικά κύτταρα στους ιστούς του προστάτη. Σε σύγκριση με άλλους καρκίνους, ο καρκίνος του προστάτη τείνει να αυξάνεται αργά.  Εντούτοις, ανάλογα με παράγοντες, που περιλαμβάνουν χαρακτηριστικά του κάθε συγκεκριμένου ασθενή και όγκου, ο καρκίνος του προστάτη μπορεί να αυξηθεί ταχέως και να εξαπλωθεί εκτεταμένα.³ Ο καρκίνος που έχει εξαπλωθεί (έχει κάνει μετάσταση) μπορεί να γίνει επιθετικός και τελικά, εν δυνάμει, να οδηγήσει στον θάνατο.⁴

 

Ποιος διατρέχει κίνδυνο για καρκίνο του προστάτη;

Παρότι ο καρκίνος του προστάτη μπορεί να εμφανισθεί σε οποιονδήποτε άνδρα, υπάρχουν ορισμένοι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο. Αυτοί περιλαμβάνουν:²

• Την ηλικία – Άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο.
• Το οικογενειακό ιστορικό – Ο κίνδυνος αυξάνει εάν ο πατέρας, ο αδελφός ή ο γιός έχουν αναπτύξει καρκίνο του προστάτη.
• Φυλή – Άνδρες Αφρικανικής καταγωγής διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο από τους Καυκάσιους και τους Ισπανόφωνους. Ο καρκίνος του προστάτη είναι λιγότερο συχνός στους Ασιάτες, στους κατοίκους των νησιών του Ειρηνικού, στους ιθαγενείς Αμερικανούς και στους ιθαγενείς της Αλάσκας.
• Προ-καρκινικές αλλοιώσεις του προστάτη – Αλλοιώσεις όπως η προστατική ενδοθηλιακή νεοπλασία, μία βλάβη του προστάτη, μπορεί να αποτελούν πρόδρομο του καρκίνου.
• Γενετικές (χρωμοσωμικές) ανωμαλίες – Ανωμαλίες όπως αλλοιωμένο ή ελλείπον γονίδιο μπορεί να συνεργούν στον κίνδυνο.

 

Το 2008, εκτιμάται ότι διαγνώστηκαν 370.000 νέα περιστατικά καρκίνου του προστάτη στην Ευρώπη και σχεδόν 90.000 άνδρες κατέληξαν από τη νόσο.⁷ Ο καρκίνος του προστάτη είναι ο καρκίνος που διαγιγνώσκεται συχνότερα στους άνδρες στην Ευρώπη, μετά τους καρκίνους του δέρματος και αποτελεί το τρίτο συχνότερο τύπο καρκίνου. ⁸

Παγκοσμίως, ο καρκίνος του προστάτη έρχεται δεύτερος σε συχνότητα διάγνωσης στους άνδρες και είναι η πέμπτη συχνότερη μορφή καρκίνου συνολικά.[2] Το 2008 διαγνώστηκαν περισσότερα από 900.000 νέα περιστατικά καρκίνου του προστάτη και περισσότεροι από 258.000 άνδρες κατέληξαν από τη νόσο, αριθμός που αντιστοιχεί σε αύξηση των θανάτων κατά 16% σε σύγκριση με το 2002.^5,[3]

 

	Συχνότητα εμφάνισης	Θνησιμότητα
ΗΒ	36,700	10,190
Γαλλία	65,862	9,932
Ιταλία	40,052	7,798
Γερμανία	70,792	12,153
Ισπανία	25,231	6,062
Ελβετία	6,382	1,353
Πορτογαλία	5,140	2,021
Βέλγιο	626	1,569
Ελλάδα	2,412	1,564
Ιρλανδία	3,629	469
Νορβηγία	4,233	996
Σουηδία	8,732	2,468
Φινλανδία	4,215	811
Δανία	3,705	1,223
Πολωνία	12,523	3,892

 

Πίνακας 1: Η συχνότητα εμφάνισης και η θνησιμότητα από τον καρκίνο του προστάτη (2008)¹²

 

Η συχνότητα εμφάνισης του καρκίνου του προστάτη αυξάνεται σχεδόν σε όλες τις χώρες και ποικίλει κατά πολύ ανάλογα με την περιοχή, με την υψηλότερη συχνότητα του καρκίνου του προστάτη να παρατηρείται στις Ηνωμένες Πολιτείες, στον Καναδά και τη Σκανδιναβία και τη χαμηλότερη στις Ασιατικές χώρες.[4] Πολλοί παράγοντες, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης του ελέγχου PSA, της ακρίβειας των μητρώων καρκίνου, της πρόσβασης σε ποιοτικές υγειονομικές υπηρεσίες και του δυτικού τρόπου ζωής μπορεί να ευθύνονται για τις διαφορές στην συχνότητα του καρκίνου του προστάτη παγκοσμίως.^7,[5]^,[6]

Κατά τη διάρκεια των 25 τελευταίων ετών, παρατηρήθηκε ραγδαία βελτίωση των ποσοστών επιβίωσης ασθενών με καρκίνο του προστάτη στις Δυτικές χώρες, που οφείλεται εν μέρει στην πρώιμη διάγνωση των ασυμπτωματικών καρκίνων (καρκίνων χωρίς συμπτώματα) και στις βελτιωμένες θεραπείες. ⁹ Εντούτοις, σε ολόκληρο τον κόσμο υπάρχουν διαφορές  στα ποσοστά επιβίωσης, που μπορεί να αποδοθούν στον χρόνο της διάγνωσης. ¹¹

 

Στην Ελλάδα το 2008 η συχνότητα του καρκίνου του προστάτη παρατηρήθηκε στο 16,2% (2412 cases) και αντίστοιχα η συχνότητα θνησιμότητας στο 9,8% (1264 cases).

 

Ο μεταστατικός προχωρημένος καρκίνος του προστάτη επίσης προκαλεί ιδιαίτερο προβληματισμό. Το 2008, ο καρκίνος του προστάτη ήταν ο καρκίνος με τη συχνότερη διάγνωση και το δεύτερο κορυφαίο αίτιο θανάτων που συσχετίζονταν με τον καρκίνο στους άνδρες στη Βραζιλία. Το 2008, περισσότεροι από 14.000 άνδρες κατέληξαν από καρκίνο του προστάτη στη Βραζιλία.[7]

Ποια τα συμπτώματα του καρκίνου του προστάτη;

Ενώ δεν εμφανίζουν συμπτώματα όλοι οι άνδρες με καρκίνο του προστάτη, υπάρχουν ορισμένα σημεία που μπορεί να συσχετίζονται με τη νόσο. Αυτά πρέπει να ελεγχθούν από έναν ουρολόγο, όπως:[8]

 

• Δυσκολία στην ούρηση ή συχνή ανάγκη για ούρηση, ιδιαίτερα τη νύκτα
• Αδύναμη ή διακεκομμένη ροή ούρων
• Πόνος, αίσθημα καύσου ή αίμα κατά τη διάρκεια της ούρησης
• Επώδυνη εκσπερμάτωση ή αίμα στο σπέρμα
• Δυσφορία/ενοχλητικός πόνος στη ράχη, στους γοφούς ή στην πύελο

 

Πώς γίνεται η διάγνωση του καρκίνου του προστάτη;

Οι εξετάσεις ελέγχου για καρκίνο του προστάτη εφαρμόζονται προκειμένου να εντοπιστεί η νόσος σε πρώιμο στάδιο¹¹ πριν εκδηλωθούν τα συμπτώματα, να επιβεβαιωθεί η νόσος ή να παρακολουθηθεί η εξέλιξη της.  Αυτές περιλαμβάνουν:

 

[Σημείωση: Η κάθε OpCo  πρέπει να εισάγει τις σχετικές πληροφορίες για τις τοπικές κατευθυντήριες οδηγίες προκαταρκτικής αξιολόγησης ή τις προτιμήσεις των τοπικών ογκολόγων και ουρολόγων. Να εξεταστεί το ενδεχόμενο να ληφθούν συνεντεύξεις με τοπικούς εμπειρογνώμονες ή ιατρούς/επαγγελματίες υγείας και ασθενείς με προστάτη/οργανώσεις ασθενών με καρκίνο για να συγκεντρωθούν οι απόψεις τους.]

 

• Δακτυλική εξέταση του ορθού (Digital rectal examination, DRE): Αφού φορέσει τα γάντια, ο ιατρός εισάγει τον δείκτη με λιπαντικό στο ορθό, για να ελέγξει εάν υπάρχουν σκληρές ή διογκωμένες περιοχές στον προστάτη, που μπορεί να αισθανθεί διαμέσου του ορθικού τοιχώματος³
• Ειδικό αντιγόνο του προστάτη (Prostate–specific antigen, PSA): Το PSA είναι μία πρωτεΐνη που παράγουν τόσο τα φυσιολογικά όσο και τα καρκινικά κύτταρα του προστάτη. Το PSA απελευθερώνεται σε πολύ μικρές ποσότητες στην κυκλοφορία του αίματος και μπορεί να εντοπιστεί με αιματολογική εξέταση. Αυξημένα επίπεδα PSA μπορεί να σημαίνουν ότι ο προστάτης δεν λειτουργεί κανονικά, αλλά αυτό δεν δείχνει απαραιτήτως ότι υπάρχει και καρκίνος.  Δεν υπάρχει μία μόνο τιμή PSA η οποία να θεωρείται “φυσιολογική”. Τα συνήθη εύρη αναφοράς εξαρτώνται από το εργαστήριο που διεξάγει την αιματολογική εξέταση, την ηλικία ή τη φυλή του ασθενούς. ¹
• Διορθικό υπερηχογράφημα: Η εισαγωγή στο ορθό ειδικής συσκευής υπερήχων,  για να ελεγχθεί ο προστάτης για παθολογικές περιοχές.³

• Διορθική βιοψία: Η βιοψία αποτελεί τον καθοριστικό τρόπο με τον οποίον επιβεβαιώνεται η ύπαρξη καρκινικών κυττάρων στον προστάτη. Κατά τη βιοψία γίνεται η εισαγωγή μιας βελόνας διαμέσου του ορθού στον προστάτη με την οποία λαμβάνονται μικρά δείγματα ιστού προκειμένου να εξετασθούν από παθολογοανατόμο για την ύπαρξη καρκίνου.³

Πρόσφατα, αποτελέσματα δύο πολύ μεγάλων, τυχαιοποιημένων μελετών οδήγησαν τις περισσότερες σημαντικές ουρολογικές εταιρείες στον κόσμο να καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι η εκτεταμένη, μαζική προκαταρκτική αξιολόγηση για την καρκίνο του προστάτη δεν είναι κατάλληλη λόγω του υψηλού κινδύνου υπερβολικής διάγνωσης και των ασήμαντων διαφορών στα αποτελέσματα της θνησιμότητας.[9] Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναμένει περαιτέρω αποτελέσματα από κλινικές μελέτες πριν να προβεί σε μία σύσταση για την πολιτική δημόσιας υγείας όσον αφορά τις προκαταρκτικές αξιολογήσεις για καρκίνο του προστάτη.[10]

 

 

 

Πώς λαμβάνεται η απόφαση για τη θεραπεία του καρκίνου του προστάτη;

Πολλοί παράγοντες λαμβάνονται υπόψη για να αποφασιστεί ένα θεραπευτικό πλάνο για τον καρκίνο του προστάτη. Αυτοί μπορεί να περιλαμβάνουν το προσδόκιμο επιβίωσης του ασθενούς, την ηλικία, τις συννοσηρότητες (επιπλέον κίνδυνοι για την υγεία), την προτίμησή του όσον αφορά την θεραπεία και τις εν δυνάμει παρενέργειες των θεραπειών.[11]

 

Κλινικά, από τους σημαντικότερους παράγοντες για τη διαμόρφωση του θεραπευτικού πλάνου είναι ο συνδυασμός των επιπέδων PSA, η βαθμολογία Gleason και η σταδιοποίηση του καρκίνου του προστάτη.⁹

 

• Τα επίπεδα PSA μπορεί να προσδιορίζουν την ύπαρξη κυττάρων του καρκίνου του προστάτη
• Η βαθμολογία Gleason χρησιμοποιείται αφού η βιοψία έχει επιβεβαιώσει την ύπαρξη κυττάρων του καρκίνου του προστάτη. Ένας παθολόγος θα εξετάσει τα καρκινικά αυτά κύτταρα στο μικροσκόπιο και θα τα βαθμολογήσει, σύμφωνα με το εάν αυξάνονται γρήγορα (είναι επιθετικά) ή αργά. Οι βαθμολογίες Gleason μπορεί να αποτελούν μία χρήσιμη μέθοδο για να προβλεφθεί η συμπεριφορά του καρκίνου του προστάτη¹⁶
• Η σταδιοποίηση προσδιορίζει την έκταση, ή την εξάπλωση, του καρκίνου του προστάτη.

Υπάρχουν τέσσερα στάδια: ³

• Στάδιο I: Ο καρκίνος είναι περιορισμένος στον προστάτη.
• Στάδιο II: Ο όγκος είναι περισσότερο προχωρημένος ή υψηλότερης διαφοροποίησης από το στάδιο Ι, αλλά δεν εκτείνεται πέραν του προστάτη.
• Στάδιο III: Ο όγκος εκτείνεται πέραν του προστάτη και μπορεί να έχει διεισδύσει στα σπερματικά κυστίδια (σωληνοειδείς αδένες στο επάνω μέρος του προστάτη), αλλά τα καρκινικά κύτταρα δεν έχουν επεκταθεί στους λεμφαδένες.
• Στάδιο IV: Ο όγκος μπορεί να έχει διεισδύσει στην ουροδόχο κύστη, στο ορθό ή στις κοντινές δομές (πέραν των σπερματικών κυστιδίων) και μπορεί να έχει εξαπλωθεί στους λεμφαδένες, στα οστά ή σε άλλα σημεία του οργανισμού. Αυτός είναι γνωστός ως προχωρημένος, ή μεταστατικός, καρκίνος του προστάτη.

 

Σε συνδυασμό, τα επίπεδα PSA και ο ρυθμός μεταβολής τους, η βαθμολογία Gleason και η σταδιοποίηση μπορεί να συντελέσουν στον προσδιορισμό της πρόγνωσης και του κινδύνου εξέλιξης ή υποτροπής της νόσου.  Ο σχετικός κίνδυνος υποτροπής αποτελεί ένα σημαντικό παράγοντα όταν διαμορφώνεται το πλάνο θεραπείας.¹⁴

 

Οι θεραπείας για τον καρκίνο του προστάτη σήμερα

[Σημείωση: Η κάθε OpCo πρέπει να εισάγει τις σχετικές πληροφορίες σχετικά με τις τοπικές κατευθυντήριες γραμμές θεραπείας ή προτιμήσεις σχετικά με τη θεραπεία των τοπικών ογκολόγων  και ουρολόγων. Να εξεταστεί το ενδεχόμενο να ληφθεί συνέντευξη από τους τοπικούς ειδικούς ή επαγγελματίες υγείας και οργανισμούς καρκινοπαθών για να συγκεντρωθούν οι απόψεις τους.  Επιπλέον, μπορεί να πρέπει να αναθεωρήσετε το επόμενο τμήμα όσον αφορά τις επιλογές θεραπείας.]

 

Οι περισσότερες περιοχές και/ή χώρες έχουν κατευθυντήριες γραμμές για τη θεραπεία του καρκίνου του προστάτη, που κατευθύνουν τους επαγγελματίες υγείας. Οι περισσότερες λεπτομερείς κατευθυντήριες γραμμές δημοσιεύθηκαν πρόσφατα από την Ευρωπαϊκή Ουρολογική Εταιρεία (European Association of Urology, EAU).[12]

 

Ενώ οι κατευθυντήριες γραμμές δεν διαφέρουν σημαντικά μεταξύ των χωρών, η θεραπεία, που επιλέγουν οι κλινικοί ποικίλει παρ’ ότι βρίσκεται μέσα στα πλαίσια των κατευθυντήριων γραμμών.[13] Για παράδειγμα, μελέτες έχουν δείξει ότι ενώ πολλοί επαγγελματίες υγείας ακολουθούν τις κατευθυντήριες γραμμές της EAU στην Ευρώπη, οι πρακτικές διαφέρουν σημαντικά, ιδιαίτερα όσον αφορά τη χορήγηση χημειοθεραπείας στους ασθενείς με καρκίνο του προστάτη.[14]

 

 

Οι θεραπευτικές επιλογές για τη θεραπεία του καρκίνου του προστάτη, ανάλογα με τον κίνδυνο υποτροπής και άλλους παράγοντες περιλαμβάνουν:

 

Την Προσεκτική Παρακολούθηση

Με τον τρόπο αυτόν μπορεί να αντιμετωπιστούν ασθενείς που έχουν ανάγκη θεραπείας μόνο εάν και όταν αναπτυχθούν τα συμπτώματα, ή οι οποίοι δεν είναι κατάλληλοι για ριζική θεραπεία.  Η «προσεκτική παρακολούθηση» καθυστερεί τη θεραπεία για όσο το δυνατόν περισσότερο και μπορεί να αποτελεί μία επιλογή για τους καρκίνους με βραδεία εξέλιξη οι οποίοι δεν εκθέτουν σε κίνδυνο τους ασθενείς.

 

Η Ενεργός Παρακολούθηση (επίσης γνωστή ως ενεργός παρατήρηση)

Με τον τρόπο αυτόν μπορεί να αντιμετωπιστούν ασθενείς με χαμηλό ή ενδιάμεσο κίνδυνο, ή με εντοπισμένο καρκίνο του προστάτη χαμηλού ή ενδιάμεσου κινδύνου. Ο καρκίνος παρακολουθείται προσεκτικά για οποιοδήποτε σημείο εξέλιξης μέσω τακτικών αιματολογικών εξετάσεων PSA και δακτυλικών εξετάσεων του ορθού (DRE) τουλάχιστον κάθε έξι μήνες και με βιοψία τουλάχιστον μία φορά τον χρόνο. Η θεραπεία μπορεί να ξεκινήσει εάν εκδηλωθούν συμπτώματα ή εάν τα αποτελέσματα των επιπλέον εξετάσεων είναι παθολογικά. Με την ενεργό παρακολούθηση μπορεί να αποφευχθούν ή να καθυστερήσουν οι παρενέργειες που σχετίζονται με τη θεραπεία αλλά μπορεί να μειωθεί η πιθανότητα ελέγχου του καρκίνου πριν εξαπλωθεί. ¹³

 

Χειρουργική επέμβαση

Η χειρουργική επέμβαση είναι μία επιλογή για τον καρκίνο του προστάτη πρώιμου σταδίου. Η ριζική προστατεκτομή αφαιρεί ολόκληρο τον αδένα του προστάτη και ένα μέρος από τον περιβάλλοντα ιστό. ¹¹ Εάν υπάρχει ανησυχία ότι ο καρκίνος του προστάτη ενδεχομένως έχει εξαπλωθεί πέραν του προστάτη, κατά το χειρουργείο μπορεί να γίνει αφαίρεση πυελικών λεμφαδένων για να απομακρυνθούν οι λεμφαδένες που βρίσκονται κοντά στον προστάτη προκειμένου να εξεταστούν για πιθανή διήθηση από τον καρκίνο. ³ Οι όρχεις αποτελούν την κύρια πηγή τεστοστερόνης, την ανδρική σεξουαλική ορμόνη η οποία μπορεί να αυξήσει την ταχύτητα με την οποία αναπαράγονται και αυξάνονται τα καρκινικά κύτταρα.²³ Επομένως, ως θεραπεία για τον προχωρημένο καρκίνο του προστάτη αφαιρούνται χειρουργικά οι όρχεις, μια επέμβαση που λέγεται ορχεκτομή.¹¹ Οι χειρουργικές διαδικασίες μπορεί να προκαλέσουν σημαντικές παρενέργειες, συμπεριλαμβανομένης της στυτικής δυσλειτουργίας και της ακράτειας ούρων. Εντούτοις, οι τελευταίες χειρουργικές τεχνικές για την νόσο πρώιμου σταδίου έχουν δείξει βελτίωση στα ποσοστά ίασης και ανεκτικότητας. ¹¹

 

Ακτινοθεραπεία

Η ακτινοθεραπεία χρησιμοποιεί την άμεση έκθεση σε ραδιενέργεια ώστε να φονεύσει τα καρκινικά κύτταρα και τους περιβάλλοντες ιστούς. Η ακτινοθεραπεία μπορεί να χορηγηθεί εξωτερικά (εξωτερική ακτίνα) ή στο εσωτερικό του οργανισμού μέσω “μικροσκοπικών σφαιριδίων” που τοποθετούνται στον προστάτη (βραχυθεραπεία).  Στα τελευταία στάδια του καρκίνου του προστάτη, μπορεί να εφαρμοστεί ακτινοθεραπεία για τη μείωση του πόνου. Υψηλές δόσεις ακτινοβολίας μπορεί να αυξήσουν τη συχνότητα παρενεργειών, όπως προβλήματα στην ούρηση, στυτική δυσλειτουργία και αιμορραγία από το ορθό. Εντούτοις, βελτιώσεις της τεχνολογίας επέτρεψαν την επακριβή στόχευση της βλάβης με την ακτινοβολία, με αποτέλεσμα να ελαχιστοποιούνται οι παρενέργειες.11

 

Ορμονοθεραπεία (Στέρηση Ανδρογόνων)

Τα ανδρογόνα είναι οι ορμόνες του άρρενος φύλου και παίζουν καίριο ρόλο στην ανάπτυξη και εξέλιξη του καρκίνου του προστάτη.[15] Η τεστοστερόνη, που παράγουν οι όρχεις και τα επινεφρίδια προκαλεί την αύξηση των καρκινικών αυτών κυττάρων. Ένας κύριος στόχος της θεραπευτικής παρέμβασης στους άνδρες με καρκίνο του προστάτη είναι η διακοπή ή η επιβράδυνση της παραγωγής τεστοστερόνης από τον οργανισμό, η οποία μπορεί να επιβραδύνει την αύξηση του καρκίνου, ή ακόμη και να τον συρρικνώσει. Σε ασθενείς με καρκίνο του προστάτη ο οποίος επανήλθε μετά από προηγούμενη θεραπεία εφαρμόζεται μόνο ορμονοθεραπεία. Επίσης η ορμονοθεραπεία εφαρμόζεται πριν, κατά τη διάρκεια ή μετά την ακτινοθεραπεία, ή σε ασθενείς με καρκίνο του προστάτη με μεταστάσεις.[16] Η θεραπεία αποκλεισμού της δράσης των φυσικών ορμονών περιλαμβάνει την ορχεκτομή, τη χορήγηση αγωνιστών της εκλυτικής ορμόνης της ωχρινοτρόπου ορμόνης (LHRH) και τα αντι-ανδρογόνα . Συνήθως, αφού η νόσος αναπτύξει ανθεκτικότητα στην αρχική ορμονοθεραπεία, εφαρμόζεται ο χειρισμός με αντιανδρογονικούς παράγοντες. ²²

 

Θεραπεία με αναστολείς της βιοσύνθεσης ανδρογόνων ^{Αναφ. ΠΧΠ/κύρια βάση μηνυμάτων}

Για τους άνδρες με μεταστατικό ανθεκτικό στον ευνουχισμό καρκίνο του προστάτη (mCRPC), οι οποίοι έχουν αναπτύξει ανθεκτικότητα στις συμβατικές θεραπείες, όπως είναι η στέρηση ορμονών ή ο ευνουχισμός και οι οποίοι ήδη έχουν υποβληθεί σε χημειοθεραπεία και με λίγες θεραπευτικές επιλογές στη διάθεσή τους,σήμερα υπάρχει μία νέα κατηγορία φαρμάκων, που ονομάζονται αναστολείς της βιοσύνθεσης ανδρογόνων. Ενδείκνυνται για την αντιμετώπιση ανδρών με mCRPC, των οποίων η νόσος έχει εξελιχθεί ενώ λαμβάνουν χημειοθεραπεία με βάση την ντοσεταξέλη ή μετά από αυτήν. Αυτό το νέο, καινοτόμο, από του στόματος φάρμακο που χορηγείται μία φορά την ημέρα, δρα αναστέλλοντας την παραγωγή ανδρογόνων και στις τρεις πηγές, στους όρχεις, στα επινεφρίδια και στον ίδιο τον όγκο. Οι παρενέργειες της ορμονοθεραπείας περιλαμβάνουν τη μειωμένη γενετήσια ορμή, τον πόνο στους μαστούς και τη διόγκωση των μαστών, την απώλεια οστικής πυκνότητας και μυϊκής μάζας, την αύξηση του βάρους και τις εξάψεις. ¹¹

Επίσης, θεραπεία στέρησης ανδρογόνων έχει αποδειχθεί ότι αυξάνει τα αυξημένα επίπεδα γλυκόζης πλάσματος νηστείας και αυξάνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακών συμβάντων.¹⁷

Οι παρενέργειες μπορεί να αντιμετωπιστούν με αλλαγές στο θεραπευτικό σχήμα ή χρησιμοποιώντας επιπλέον θεραπείες, οι οποίες μπορεί να αντιμετωπίσουν τις παρενέργειες αυτές.¹¹

 

Χημειοθεραπεία

Όταν ο καρκίνος έχει κάνει μετάσταση, ή είναι προχωρημένος, πέραν της περιοχής του προστάτη και δεν ανταποκρίνεται πλέον στην ορμονοθεραπεία, μπορεί να εφαρμοστεί η χημειοθεραπεία για να φονευθούν τα ταχέως καταδυόμενα, κυκλοφορούντα καρκινικά κύτταρα. Εντούτοις, η χημειοθεραπεία μπορεί να προκαλέσει παρενέργειες, όπως αλωπεκία , ναυτία και έμετο, διάρροια, κόπωση και επίσης να αυξήσει τον κίνδυνο λοιμώξεων, μωλώπων και αιμορραγίας.  Οι περισσότερες παρενέργειες γενικά εξαφανίζονται όταν διακόπτεται η χΥποστηρικτική Θεραπεία

Επίσης γνωστή ως παρηγορητική θεραπεία, ενέχει την ανακούφιση και αντιμετώπιση του πόνου – τόσο με φυσικούς τρόπους όσο και ψυχοκοινωνικά – για άτομα που ζουν με καρκίνο του προστάτη, τα οποία δεν είναι πλέον κατάλληλα ή δεν επιθυμούν να υποβληθούν σε παρεμβατική ή επιθετική φαρμακευτική αγωγή. Η πρόθεση δεν είναι η ίαση αλλά η ανακούφιση και υποστήριξη του ασθενούς. ³

Θεραπείες για τον καρκίνο του προστάτη ανά κίνδυνο υποτροπής

Ο κίνδυνος υποτροπής εξετάζει τους παράγοντες όπως είναι η πιθανότητα ο καρκίνος του προστάτη να είναι περιορισμένος στον προστάτη, να έχει επεκταθεί στους λεμφαδένες, ή να προχωρήσει ή κάνει μετάσταση μετά τη θεραπεία.¹⁴

Χαμηλός Κίνδυνος

Ο καρκίνος του προστάτη παραμένει στην περιοχή του προστάτη. Η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει την ενεργό παρακολούθηση ή την ακτινοθεραπεία, ή τη ριζική προστατεκτομή (αφαίρεση του αδένα του προστάτη) η οποία ενδεχομένως να συνοδεύεται από αφαίρεση των πυελικών λεμφαδένων για τη σταδιοποίηση του καρκίνου.¹⁴

 

Ενδιάμεσος Κίνδυνος

Οι θεραπευτικές επιλογές είναι παρόμοιες με εκείνες του καρκίνου με χαμηλό κίνδυνο υποτροπής, αλλά μπορεί να χορηγηθεί και θεραπεία στέρησης ανδρογόνων με ή χωρίς βραχυθεραπεία. Η πορεία της θεραπείας θα εξαρτηθεί, εν μέρει, από το εάν ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί στους λεμφαδένες. ¹⁴

Υψηλού, πολύ υψηλού κινδύνου ή μεταστατικός (προχωρημένος) καρκίνος

Η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει ένα συνδυασμό ορμονοθεραπείας, ακτινοθεραπείας ή ριζικής προστατεκτομής με αφαίρεση των πυελικών λεμφαδένων.  Η συνεχής παρακολούθηση ή αντιμετώπιση προσδιορίζεται με γνώμονα τις εργαστηριακές παραμέτρους, την ακτινογραφία και/ή την ύπαρξη κλινικών σημείων και συμπτωμάτων. ¹⁴

 

Προκλήσεις όσον αφορά τις θεραπείες για τον προχωρημένο καρκίνο του προστάτη

[Σημείωση: Το κάθε OpCo θα πρέπει να εισάγει τις σχετικές πληροφορίες σχετικά με τις τοπικές προκλήσεις της θεραπείας, με βάση συνεντεύξεις με τοπικούς ειδικούς ή επαγγελματίες και οργανώσεις καρκινοπαθών με καρκίνο του προστάτη, όπως αναφέρεται παραπάνω. Αυτό θα εξαρτηθεί από το τρέχον καθεστώς έγκρισης του ZYTIGA^TM]

Μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι health care providers είναι πώς να αντιμετωπίσουν ασθενείς, με καρκίνο του προστάτη ο οποίος εξαπλώνεται μετά την ορμονοθεραπεία. Ο μεταστατικός, ανθεκτικός στον ευνουχισμό καρκίνος του προστάτη ή mCRPC, παρατηρείται όταν ο καρκίνος έχει κάνει μετάσταση (έχει εξαπλωθεί) πέραν του προστάτη και η νόσος εξελίσσεται παρά τη χορήγηση συμβατικών ορμονοθεραπειών.[17] Αυτό γίνεται επειδή τα επινεφρίδια και ο ίδιος ο όγκος του προστάτη εξακολουθούν να παράγουν τεστοστερόνη και, επομένως, εξακολουθεί να προκαλεί την αύξηση του καρκίνου του προστάτη.[18] Επιπλέον, τα κύτταρα του καρκίνου του προστάτη μπορεί να προσαρμοστούν σε χαμηλά επίπεδα ανδρογόνων στο περιβάλλον τους και να εξακολουθήσουν να παράγουν τεστοστερόνη. Εάν συμβεί αυτό, εξακολουθεί να εξελίσσεται ο όγκος.[19] Οι άνδρες με ασυμπτωματικό μεταστατικό mCRPC μπορεί να αντιμετωπιστούν με δεύτερης γραμμής ορμονοθεραπεία. Οι άνδρες με συμπτωματικό μεταστατικό mCRPC μπορεί να υποβληθούν σε ανοσοθεραπεία, χημειοθεραπεία ή παρηγορητική ακτινοθεραπεία. Εάν ο όγκος εξακολουθεί να εξελίσσεται μετά την χημειοθεραπεία, μπορεί να εφαρμοστεί επιπλέον χημειοθεραπεία ή δεύτερης γραμμής ορμονοθεραπεία. ¹⁴

 

Μπορεί να προληφθεί ο καρκίνος του προστάτη;

Σήμερα δεν υπάρχει τρόπος πρόληψης του καρκίνου του προστάτη. Η κατανάλωση λαχανικών και φρούτων καθημερινά, ο περιορισμός της λήψης κόκκινου κρέατος και γαλακτοκομικών, η διατήρηση ενός δραστήριου τρόπου ζωής και ενός υγιούς βάρους, η αποχή από το κάπνισμα και η κατανάλωση μετρίων μόνο ποσοτήτων αλκοόλ μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο για καρκίνο του προστάτη.[20]^,[21]^,[22]^,[23]^,[24]

 

 

Ευρωπαϊκές Οργανώσεις και Πηγές

Ευρώπη

Πανευρωπαϊκές:

• Ευρωπαϊκή Εταιρεία Ουρολογίας (European Association of Urology, EAU)
• Ευρωπαϊκή Εταιρεία Ιατρικής Ογκολογίας (European Society for Medical Oncology, ESMO)
• Europa Uomo

 

Γαλλία:

• Association Nationale des Malades du Cancer de la Prostate / National Association for Patients with Prostate Cancer / Εθνική Εταιρία Ασθενών με Καρκίνο του Προστάτη (ANAMACAP)
• Institut National de Cancer (INCa) Association for Research on Cancer (ARC) / Εθνικό Ίδρυμα Καρκίνου και Εταιρία Έρευνας για τον Καρκίνο

 

Γερμανία:

• Bundesverband Prostata Selbsthilfe (BPS)

 

Ιταλία:

• Italian Association for Cancer Research (AIRC) / Ιταλική Εταιρία Έρευνας για τον Καρκίνο
• Italian Federation of the Cancer Voluntary Associations (FAVO) / Ιταλική Ομοσπονδία Εταιριών Εθελοντών για τον Καρκίνο

 

Ηνωμένο Βασίλειο:

Prostate UK

• The Prostate Cancer Charity / Η Φιλανθρωπική Οργάνωση για τον Καρκίνο του Προστάτη
• Prostate Action / Δράση για τον Προστάτη
• Everyman (Institute of Cancer Research / Ίδρυμα Αντικαρκινικών Ερευνών)
• Macmillian Cancer Support / Υποστήριξη Καρκινοπαθών Macmillian
• Prostate Cancer Support Association  / Εταιρία Υποστήριξης Ασθενών με Καρκίνο του Προστάτη

Βιβλιογραφία:

 

---

[1] Prostate Cancer Foundation.  An introduction to prostate cancer.  Available at:  http://www.prostatecancerfoundation.org/atf/cf/%7B705B3273-F2EF-4EF6-A653-E15C5D8BB6B1%7D/IntroProstateCancer.pdf.  Accessed September 29, 2010.

2. National Cancer Institute. What you need to know about prostate cancer.  Published September 2008. Available at:  http://www.cancer.gov/cancertopics/wyntk/prostate.pdf. [Last accessed July 2011].

3. Mayo Clinic.  Prostate cancer.  Available at:  http://www.mayoclinic.com/health/prostate-cancer/DS00043.  Accessed September 10, 2010.

[2] GLOBOCAN 2008 (IARC).  Prostate cancer.  Available at: http://globocan.iarc.fr/factsheets/cancers/prostate.asp.  Accessed August 2010.

[3] Parkin, D. et al.  Global Cancer Statistics 2002.  CA Cancer J Clin (2005) 55:74-108.

[4] Grönberg, H.  Prostate cancer epidemiology.  Lancet (2003) 361:859–64.

[5] Key, TJ, et al.  The effect of diet on risk of cancer.  Lancet (2002) 360:861-68.

[6] American Cancer Society.  Global Cancer Facts & Figures 2007.  Available at: http://www.cancer.org/downloads/STT/Global_Facts_and_Figures_2007_rev2.pdf.  Accessed May 2010.

[7] GLOBOCAN 2008 (IARC).  GLOBOCAN 2008 Fast Facts Brazil.  Available at:  http://globocan.iarc.fr/factsheets/cancers/prostate.asp.  Accessed August 2010.

[8] National Cancer Institute.  Understanding prostate changes:  a health guide for men.  Published September 2009.   Available at:  http://www.cancer.gov/PDF/4dba13db-81fb-4d8d-9c2d-d0c00a048f57/prostate_booklet.pdf.  Accessed September 29, 2010.

[9] European Urological Association.  Guidelines on prostate cancer.  2010.  Available at: http://www.uroweb.org/?id=218&gid=3.  Accessed April 2010.

[10] The World Health Organization.  Screening for prostate cancer.  Available at: http://www.who.int/cancer/detection/prostatecancer/en/index.html.  Accessed April 2010.

[11] National Comprehensive Cancer Network.  NCCN guidelines for patients, prostate cancer.  V 2010.  Available at:  http://www.nccn.com/images/patient-guidelines/pdf/prostate.pdf.  Accessed February 3, 2011.

[12] National Comprehensive Cancer Network.  NCCN clinical practice guidelines in oncology, prostate cancer.  V2, 2009.  Available at: http://www.nccn.org/professionals/physician_gls/PDF/prostate.pdf.  Accessed February 2010.

[13] Merron A, et al.  Prostate Cancer.  Decision Resources, 2009.

[14] Alcaraz, A.  Management of prostate cancer:  global strategies.  European Urology Supplements (2006) 5:890-899.

[15] Chen Y, Clegg NJ, Scher HI.  Anti-androgens and androgen-depleting therapies in prostate cancer: new agents for an established target.  Lancet Oncol (2009)10:981-991.

[16] Perlmutter MA, Lepor H.  Androgen deprivation therapy in the treatment of advanced prostate cancer.  Rev Urol (2007) 9(suppl 1):S3-S8.

[17] Hotte SJ, Saad F. Current management of castrate-resistant prostate cancer.  Curr Oncol (2010) 17(Supplement 2): S72S79.

[18] Brawer M.  New treatments for castration-resistant prostate cancer.  Rev Urol (2008);10(4):294-296.

[19] Hofland J, van Weerden WM, Dits NF, et al.  Evidence of limited contributions for intratumoral steroidogenesis in prostate cancer.  Cancer Res (2010) 70(3):1256-1264.

[20] Chan R, Lok K, Woo J. Prostate cancer and vegetable consumption.  Mol Nutr Food Res (2009) 53(2):201-216.

[21] Venkateswaran V, Haddad AQ, Fleshner NE, et al.  Association of diet-induced hyperinsulinemia with accelerated growth of prostate cancer (LNCaP) xenografts.  J Natl

Cancer Inst (2007) 99(23):1793-1800.

[22] Antonelli JA, et al.  Exercise and prostate cancer risk in a cohort of veterans undergoing prostate needle biopsy.  J Urol (2009)182(5):2226-2231.  Epub 2009 Sep 16.

[23] Huncharek M, et al.  Smoking as a risk factor for prostate cancer:  a meta-analysis of 24 prospective cohort studies.  Am J Public Health (2008)10.2105/AJPH.2008.150508.

[24] Gong Z, et al.  Alcohol consumption, finasteride, and prostate cancer risk:  results from the Prostate Cancer Prevention Trial.  Cancer (2009)115(16):3661-9.