Σημαντικές εξελίξεις στη θεραπεία του Καρκίνου του Παγκρέατος

Ο Καρκίνος του Παγκρέατος σε νούμερα

• Ο καρκίνος του Παγκρέατος είναι ο 10^ος πιο συχνός καρκίνος και ο 8^ος σαν αιτία θανάτου παγκοσμίως.
• Στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο καρκίνος του παγκρέατος είναι η 4^η αιτία θανάτου από καρκίνο και υπολογίζεται να είναι η 2^η έως το 2020.^1,3
• Περισσότεροι από τους μισούς ασθενείς διαγιγνώσκονται αφού έχουν κάνει μετάσταση και για τους οποίους η πενταετής επιβίωση είναι μόνο 2%.³
• 99 % των ασθενών που διαγιγνώσκονται με καρκίνο παγκρέατος, θα πεθάνουν από τη νόσο—οι περισσότεροι μέσα σε ένα χρόνο από τη διάγνωση.
• Το μέσο προσδόκιμο επιβίωσης για τους ασθενείς με μεταστατική νόσο, είναι μόνο 3-6 μήνες.
• Πάνω από το 80% των ασθενών με καρκίνο παγκρέατος είναι άνθρωποι μεταξύ 60 και 80 ετών .

Αίτια και παράγοντες κινδύνου του Αδενοκαρκινώματος του παγκρέατος

Ο κίνδυνος εμφάνισης αδενοκαρκινώματος είναι σχεδόν διπλάσιος στους καπνιστές. Άλλοι παράγοντες κινδύνου είναι:⁹

• Οικογενειακό ιστορικό καρκίνου παγκρέατος
• Ιστορικό παγκρεατίτιδας, διαβήτη ή παχυσαρκίας.
• Ορισμένα γενετικά σύνδρομα

Πρόγνωση

Η πρόγνωση του καρκίνου παγκρέατος συνήθως περιγράφεται με ποσοστά 5-ετούς επιβίωσης, τα οποία είναι περίπου 21 %, μόνο για τους ασθενείς που μπορούν να χειρουργηθούν (πίνακας 1).

Σύμφωνα με την American Cancer Society, για όλα τα στάδια, το ποσοστό επιβίωσης για 1 χρόνο, είναι μόνο 26%.³

Ποιες είναι οι υπάρχουσες θεραπείες για τον Καρκίνο του Παγκρέατος?

Μέχρι σήμερα, οι θεραπευτικές επιλογές είναι περιορισμένες, εξαιτίας της καθυστερημένης διάγνωσης του καρκίνου του παγκρέατος (σε προχωρημένο στάδιο), του μικρού ποσοστού ασθενών που μπορούν να χειρουργηθούν και των περιορισμένων φαρμακευτικών επιλογών.

Οι τρέχουσες θεραπείες περιλαμβάνουν χειρουργείο (όταν είναι εφικτό), χημειοθεραπεία και ακτινοθεραπεία. Κάποιοι ασθενείς συμμετέχουν σε κλινικές μελέτες με πειραματικές θεραπείες.

Υπάρχουν ελάχιστες εγκεκριμένες θεραπείες για τον καρκίνο του παγκρέατος στην Ευρώπη και την Αμερική και βέβαια υπάρχει μεγάλο κενό, όσον αφορά στη θεραπεία του μεταστατικού καρκίνου του παγκρέατος.

Τα περισσότερο χρησιμοποιούμενα φάρμακα είναι το Gemcitabine μόνο του ή σε συνδυασμό με Erlotinib, πλατινούχα σκευάσματα (Cisplatin και Oxaliplatin) , 5FU ή Capecitabine.

Προσφάτως ένας συνδυασμός χημειοθεραπείας (FOLFORINOX) έδειξε, σε τυχαιοποιημένη μελέτη, σημαντική υπεροχή σε σύγκριση με την μονοθεραπεία με Gemcitabine.Ετσι το FOLFORINOX ( 5FU + LV + Irinotecan + Oxaliplatin) έδειξε σημαντική υπεροχή έναντι του Gemcitabine όσον αφορά τα ποσοστά ανταπόκρισης (32% έναντι 9%), το PFS (6,4 έναντι 3,3 μήνες) και την συνολική επιβίωση (11,1 έναντι 6,8 μήνες), με μεγαλύτερη όμως τοξικότητα. Ο συνδυασμός αυτός θεωρείται μέχρι σήμερα ο πιο δραστικός στον μεταστατικό καρκίνο του παγκρέατος.        

Τα νέα

Πολλές κλινικές μελέτες δοκιμάζουν νέους συνδυασμούς χημειοθεραπευτικών φαρμάκων, για τη θεραπεία του μεταστατικού καρκίνου του παγκρέατος, ενώ άλλες δοκιμάζουν το συνδυασμό χημειοθεραπείας, ακτινοθεραπείας ή στοχευμένης θεραπείας. Οι ερευνητές ψάχνουν συνεχώς νέες θεραπείες, πιο αποτελεσματικές και λιγότερο τοξικές.

Η ουσία nanoparticle albumin bound paclitaxel (Abraxane),που κυκλοφόρησε πριν ένα χρόνο στην Ελλάδα παρουσιάζοντας εξαιρετικά αποτελέσματα στη θεραπεία του μεταστατικού καρκίνου του μαστού, έρχεται να καλύψει ένα μεγάλο κενό στη θεραπεία του μεταστατικού καρκίνου του παγκρέατος. Η ουσία αυτή σε συνδυασμό με τη γεμσιταμπίνη προσφέρει υψηλή αποτελεσματικότητα και αύξηση της επιβίωσης στους ασθενείς με τη θανατηφόρα αυτή μορφή καρκίνου

Στα τέλη Ιανουαρίου 2013, στα πλαίσια του παγκόσμιου ετήσιου συνεδρίου για τον  καρκίνο του γαστρεντερικού συστήματος (ASCO GI), που πραγματοποιήθηκε στο San Francisco, California, παρουσιάστηκε η μελέτη MPACT, τα αποτελέσματα της οποίας δείχνουν ότι η ουσία nanoparticle albumin bound paclitaxel (Abraxane) σε συνδυασμό με τη γεμσιταμπίνη προσφέρει σημαντική παράταση στην επιβίωση των ασθενών με μεταστατικό καρκίνο Παγκρέατος.

 Τα κυριότερα σημεία της παρουσίασης της μελέτης ήταν:

• Το Abraxane σε συνδυασμό με τη γεμσιταμπίνη, αύξησε σημαντικά την συνολική επιβίωση των ασθενών σε 8,5 μήνες, έναντι 6,7 μηνών με τη γεμσιταμπίνη μόνη της (HR 0.72, P=0.000015).
• Με το νέο αυτό συνδυασμό με το Abraxane, αυξήθηκε κατά 59% η επιβίωση των ασθενών στον 1 χρόνο (35% vs. 22%, p=0.0002) και διπλασιάστηκε η επιβίωση των ασθενών που επιβίωσαν στα 2 χρόνια (9% vs. 4%, p=0.02).
• Ο παραπάνω συνδυασμός είναι καλά ανεκτός από τους ασθενείς.
• Η μελέτη MPACT είναι μία από τις μεγαλύτερες πολυκεντρικές παγκόσμιες μελέτες, σε πάνω από 800 ασθενείς

Ετσι το αντινεοπλασματικό αυτό φάρμακο νέας γενιάς, Abraxane,

  σε συνδυασμό με τη γεμσιταμπίνη, αποτελεί σήμερα έναν εξαιρετικά δραστικό χημειοθεραπευτικό συνδυασμό που παρατείνει σημαντικά την επιβίωση στους ασθενείς με μεταστατικό καρκίνο παγκρέατος.

Η ουσία Abraxane® (nanoparticle albumin bound paclitaxel) είναι το πρώτο προϊόν μιας νέας γενιάς αντινεοπλασματικών φαρμάκων που διαθέτουν ένα πρωτοποριακό μηχανισμό δράσης ενάντια στους όγκους. Χρησιμοποιεί για πρώτη φορά τη βιολογία του ίδιου του όγκου εναντίον του και αξιοποιεί μια νέα τεχνολογία νανοσωματιδίων (nabTM), ώστε να πετύχει καλύτερη στόχευση των καρκινικών κυττάρων και μεγαλύτερη αντικαρκινική δράση.

Η τεχνολογία νανοσωματιδίων (nabTM) σχεδιάστηκε για να μεταφέρει κυτταροτοξικούς παράγοντες στον όγκο αξιοποιώντας τις φυσικές ιδιότητες της αλβουμίνης, πρωτεΐνης που υπάρχει ήδη στον οργανισμό. Έτσι πετυχαίνει μεγαλύτερη συγκέντρωση της πακλιταξέλης μέσα στον όγκο και λιγότερο στους άλλους ιστούς, με αποτέλεσμα να βελτιώνει σημαντικά την αντικαρκινική δράση μέσα στον όγκο και ταυτόχρονα να μειώνει τις ανεπιθύμητες ενέργειες από την καταστροφή των γύρω ιστών. 

H εκτεταμένη και συνεχής έρευνα για τον καρκίνο του παγκρέατος με την υποστήριξη εκτεταμένων πολυκεντρικών, πολυετών κλινικών μελετών,  και η συμμετοχή μεγάλου αριθμού ασθενών δείχνουν ότι η συνδυαστική θεραπεία με την ουσία nanoparticle albumin bound paclitaxel και γεμσιταμπίνη, μπορεί να γίνει η ενδεδειγμένη αγωγή για το μεταστατικό καρκίνο του παγκρέατος.

Η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα έχει αξιολογήσει αυτή την εξέλιξη ως μια εξαιρετικά σημαντική πρόοδο στις προσπάθειες για αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση της νόσου.

1. 1.    Siegel R, Ward E, Brawley O, Jemal A. Cancer statistics, 2011: the impact of eliminating socioeconomic and racial disparities on premature cancer deaths. CA Cancer J Clin. 2011;61(4):212-236.
2. 2.    Pancreatic Cancer Action Network. The alarming rise of pancreatic cancer deaths in the United States: Why we need to stem the tide today. http://www.pancan.org/section_research/reports/incidence_report.php. August 2012. Accessed January 3, 2013.
3. 3.    American Cancer Society. Cancer facts & figures, 2012.

http://www.cancer.org/acs/groups/content/@epidemiologysurveilance/documents/document/acspc-031941.pdf. Accessed January 3, 2013.

1. 4.    SEER Stat Fact Sheets. Cancer of the pancreas. http://seer.cancer.gov/statfacts/html/pancreas.html#incidence-mortality. Accessed January 3, 2013.
2. 5.    Vincent A, Herman J, Schulick R, Hruban RH, Goggins M. Pancreatic cancer. Lancet. 2011;378:607-620.
3. 6.    Varadhachary GR, Tamm EP, Abbruzzese JL, et al. Borderline resectable pancreatic cancer: definitions, management and role of preoperative therapy. Ann Surg Oncol. 2006;13(8):1035-1046.
4. 7.    Garber K. Stromal depletion goes on trial in pancreatic cancer. J Natl Cancer Inst. 2010;102(7):448-450.
5. 8.    Sharma C, Eltawil KM, Refrew PD, Walsh MJ, Molinari M. Advances in diagnosis, treatment and palliation of pancreatic carcinoma: 1990-2012. World J Gastroenterol. 2011;17(7):867-897.

9 Conroy T, Desseigne F, Ychou M, et al:  FOLFIRINOX versus gemcitabine for metastatic pancreatic cancer.         N Engl J Med. 2011;364(19):1817.

10  National Cancer Institute. Pancreatic cancer treatment. http://www.cancer.gov/cancertopics/pdq/treatment/pancreatic/Patient Updated March 9, 2012. Accessed January 3, 2013.

Π.ΠΑΠΑΚΩΣΤΑΣ
Ογκολόγος
Διευθυντής του Ογκολογικού Τμήματος του Ιπποκρατείου Γενικού Νοσοκομείου Αθηνών